Круг Земной Сага об Инглингах

I

Круг Земной1, где живут люди, очень изрезан заливами. Из океана, окружающего землю, в нее врезаются большие моря. Известно, что море тянется от Нёрвасунда до самого Йорсалаланда. От этого моря отходит на север длинный залив, что зовется Черное море. Он разделяет трети света2. Та, что к востоку, зовется Азией, а ту, что к западу, некоторые называют Европой, а некоторые Энеей3. К северу от Черного моря расположена Великая, или Холодная Швеция4. Некоторые считают, что Великая Швеция не меньше Великой Страны Сарацин, а некоторые равняют ее с Великой Страной Черных Людей. Северная часть Швеции пустынна из-за мороза и холода, как южная часть Страны Черных Людей пустынна из-за солнечного зноя. В Швеции много больших областей. Там много также разных народов и языков. Там есть великаны и карлики, и черные люди, и много разных удивительных народов. Там есть также огромные звери и драконы. С севера с гор, что за пределами заселенных мест, течет по Швеции река, правильное название которой Танаис.
Она называлась раньше Танаквисль, или Ванаквисль5. Она впадает в Черное море. Местность у ее устья называлась тогда Страной Ванов, или Жилищем Ванов. Эта река разделяет трети света. Та, что к востоку, называется Азией, а та, что к западу, — Европой.

II

Страна в Азии к востоку от Танаквисля называется Страной Асов, или Жилищем Асов, а столица страны называлась Асгард. Правителем там был тот, кто звался Одином. Там было большое капище. По древнему обычаю в нем было двенадцать верховных жрецов. Они должны были совершать жертвоприношения и судить народ. Они назывались диями6, или владыками. Все люди должны были им служить и их почитать. Один был великий воин, и много странствовал, и завладел многими державами. Он был настолько удачлив в битвах, что одерживал верх в каждой битве, и поэтому люди его верили, что победа всегда должна быть за ним. Посылая своих людей в битву или с другими поручениями, он обычно сперва возлагал руки им на голову и давал им благословение. Люди верили, что тогда успех будет им обеспечен. Когда его люди оказывались в беде на море или на суше, они призывали его, и считалось, что это им помогало. Он считался самой надежной опорой. Часто он отправлялся так далеко, что очень долго отсутствовал.

III

У Одина было два брата. Одного из них звали Ве, а другого Вили. Они правили державой, когда Один был в отлучке. Однажды, когда Один отправился далеко и долго был в отлучке, Асы потеряли надежду, что он вернется. Тогда братья стали делить его наследство, и оба поженились на его жене, Фригг. Но вскоре после этого Один возвратился домой, и он тогда вернул себе свою жену.

IV

Один пошел войной против Ванов, но они не были застигнуты врасплох и защищали свою страну, и победа была то за Асами, то за Ванами. Они разоряли и опустошали страны друг друга. И когда это и тем и другим надоело, они назначили встречу для примиренья, заключили мир и обменялись заложниками. Ваны дали своих лучших людей, Ньёрда Богатого и сына его Фрейра, Асы же дали в обмен того, кто звался Хёниром, и сказали, что из него будет хороший вождь. Он был большого роста и очень красив. Вместе с ним Асы послали того, кто звался Мимиром, очень мудрого человека, а Ваны дали в обмен мудрейшего среди них. Его звали Квасир. Когда Хёнир пришел в Жилище Ванов, его сразу сделали вождем. Мимир учил его всему. Но когда Хёнир был на тинге или сходке и Мимира рядом не было, а надо было принимать решение, то он всегда говорил так: «пусть другие решают». Тут смекнули Ваны, что Асы обманули их. Они схватили Мимира и отрубили ему голову, и послали голову Асам. Один взял голову Мимира и натер ее травами, предотвращающими гниение, и произнес над ней заклинание, и придал ей такую силу, что она говорила с ним и открывала ему многие тайны.
Один сделал Ньёрда и Фрейра жрецами, и они были диями у Асов. Фрейя была дочерью Ньёрда. Она была жрица. Она первая научила Асов колдовать, как было принято у Ванов. Когда Ньёрд был у Ванов, он был женат на своей сестре, ибо такой был там обычай. Их детьми были Фрейр и Фрейя. А у Асов был запрещен брак с такими близкими родичами.

V

Большой горный хребет тянется с северо-востока на юго-запад7. Он отделяет Великую Швецию от других стран. Недалеко к югу от него расположена Страна Турок. Там были у Одина большие владения. В те времена правители римлян ходили походами по всему миру и покоряли себе все народы, и многие правители бежали тогда из своих владений. Так как Один был провидцем и колдуном, он знал, что его потомство будет населять северную окраину мира. Он посадил своих братьев Ве и Вили правителями в Асгарде, а сам отправился в путь и с ним все дии и много другого народа. Он отправился сначала на запад в Гардарики8, а затем на юг в Страну Саксов. У него было много сыновей. Он завладел землями по всей Стране Саксов и поставил там своих сыновей правителями. Затем он отправился на север, к морю, и поселился на одном острове. Это там, где теперь называется Остров Одина9 на Фьоне. Затем он послал Гевьюн на север через пролив на поиски земель. Она пришла к Гюльви, и он наделил ее пашней. Она отправилась в Жилища Великанов и зачала там от одного великана четырех сыновей. Затем она превратила их в быков, запрягла их в плуг и выпахала землю в море напротив Острова Одина. Там теперь остров Селунд. С тех пор она жила там. На ней женился Скьёльд, сын Одина. Они жили в Хлейдре10. А там, где прежде была земля, стало озеро. Оно называется Лёг. Заливы в этом озере похожи на мысы Селунда. Браги Старый11 сказал так:

Нарастила, Гюльви
Обморочив — бычьи
Вздулись жилы — Гевьон
Край презнатно датский.
В восемь звезд воловьи
Лбы светили, быстро
Шли с добычей через
Пажить звери ражи.

А Один, узнав, что на востоке у Гюльви есть хорошие земли, отправился туда, и они с Гюльви кончили дело миром, так как тот рассудил, что ему не совладать с Асами. Один и Асы много раз состязались с Гюльви в разных хитростях и мороченьях, и Асы всегда брали верх. Один поселился у озера Лёг, там, где теперь называется Старые Сигтуны12, построил там большое капище и совершал в нем жертвоприношения по обычаю Асов. Все земли, которыми он там завладел, он назвал Сигтунами. Он поселил там и жрецов. Ньёрд жил в Ноатуне, Фрейр — в Уппсале, Хеймдалль — в Химинбьёрге, Тор — в Трудванге, а Бальдр — в Брейдаблике. Всем им Один дал хорошие жилища.

VI

Рассказывают как правду, что когда Один и с ним дии пришли в Северные Страны, то они стали обучать людей тем искусствам, которыми люди с тех пор владеют. Один был самым прославленным из всех, и от него люди научились всем искусствам, ибо он владел всеми, хотя и не всем учил. Теперь надо рассказать, почему он был так прославлен. Когда он сидел со своими друзьями, он был так прекрасен и великолепен с виду, что у всех веселился дух. Но в бою он казался своим недругам ужасным. И все потому, что он владел искусством менять свое обличие как хотел. Он также владел искусством говорить так красиво и гладко, что всем, кто его слушал, его слова казались правдой. В его речи все было так же складно, как в том, что теперь называется поэзией. Он и его жрецы зовутся мастерами песней, потому что от них пошло это искусство в Северных Странах. Один мог сделать так, что в бою его недруги становились слепыми или глухими или наполнялись ужасом, а их оружие ранило не больше, чем хворостинки, и его воины бросались в бой без кольчуги, ярились, как бешеные собаки или волки, кусали свои щиты, и были сильными, как медведи или быки. Они убивали людей, и ни огонь, ни железо не причиняли им вреда. Такие воины назывались берсерками13.

VII

Один мог менять свое обличье. Тогда его тело лежало, как будто он спал или умер, а в это время он был птицей или зверем, рыбой или змеей и в одно мгновение переносился в далекие страны по своим делам или по делам других людей. Он мог также словом потушить огонь или утишить море, или повернуть ветер в любую сторону, если хотел, и у него был корабль — он назывался Скидбладнир, — на котором он переплывал через большие моря и который можно было свернуть, как платок. Один брал с собой голову Мимира, и она рассказывала ему многие вести из других миров, а иногда он вызывал мертвецов из земли или сидел под повешенными. Поэтому его называли владыкой мертвецов, или владыкой повешенных. У него было два ворона, которых он научил говорить. Они летали над всеми странами и о многом рассказывали ему. Поэтому он был очень мудр. Всем этим искусствам он учил рунами и песнями, которые называются заклинаниями. Поэтому Асов называют мастерами заклинаний.
Один владел и тем искусством, которое всего могущественнее. Оно называется колдовство. С его помощью он мог узнавать судьбы людей и еще не случившееся, а также причинять людям болезнь, несчастье или смерть, а также отнимать у людей ум или силу и передавать их другим. Мужам считалось зазорным заниматься этим колдовством, так что ему обучались жрицы. Одину было известно о всех кладах, спрятанных в земле, и он знал заклинания, от которых открывались земля, скалы, камни и курганы, и он словом отнимал силу у тех, кто в них жил, входил и брал, что хотел.
Эти его искусства очень его прославили. Недруги Одина боялись его, а друзья его полагались на него и верили в его силу и в него самого. Он обучил жрецов большинству своих искусств. Они уступали в мудрости и колдовстве только ему. Да и другие многому научились у него, и так колдовство очень распространилось и долго держалось. Люди поклонялись Одину и двенадцати верховным жрецам, называли их своими богами и долго верили в них.
От имени Один пошло имя Аудун14, и люди так называли своих сыновей, а от имени Тора пошли имена Торир или Торарин, а в сочетании с другими словами — Стейнтор или Хавтор и многие подобные.

VIII

Один ввел в своей стране те законы, которые были раньше у Асов. Он постановил, что всех умерших надо сжигать на костре вместе с их имуществом. Он сказал, что каждый должен прийти в Вальгаллу15 с тем добром, которое было с ним на костре, и пользоваться тем, что он сам закопал в землю. А пепел надо бросать в море или зарывать в землю, а в память о знатных людях надо насыпать курган, а по всем стоящим людям надо ставить надгробный камень. Этот обычай долго потом держался. В начале зимы16 надо было приносить жертвы богам за урожайный год, в середине зимы — за весеннее прорастание, а летом — за победу. По всей Швеции люди платили Одину подать, по деньге с человека, а он должен был защищать страну и приносить жертвы за урожайный год.
Ньёрд женился на женщине по имени Скади. Но она не захотела жить с ним и вышла потом замуж за Одина. У них было много сыновей. Одного из них звали Сэминг17. О нем сочинил Эйвинд Погубитель Скальдов такие стихи:

Родился
Сеятель злата18
У Всеотца
С великаншей19.
Когда были
Диса-лыжница20
И родич Асов21
Женой и мужем.
Там вдвоем
Породили
Многих сынов
Один и Скади.

К Сэмингу возводил свой род Ярл Хакон Могучий. Эта Швеция называлась Жилищем Людей, а Великая Швеция называлась Жилищем Богов. О Жилище Богов есть много рассказов.

IX

Один умер от болезни в Швеции. Когда он был при смерти, он велел пометить себя острием копья и присвоил себе всех умерших от оружия. Он сказал, что отправляется в Жилище Богов и будет там принимать своих друзей. Шведы решили, что он вернулся в древний Асгард и будет жить там вечно. В Одина снова стали верить и к нему обращаться. Часто он являлся шведам перед большими битвами. Некоторым он давал тогда победу, а некоторых звал к себе. И то и другое считалось благом.
Один был после смерти сожжен, и его сожжение было великолепным. Люди верили тогда, что, чем выше дым от погребального костра подымается в воздух, тем выше в небе будет тот, кто сжигается, и он будет тем богаче там, чем больше добра сгорит с ним.
Ньёрд из Ноатуна стал тогда правителем шведов и совершал жертвоприношения. Шведы называли его своим владыкой. Он брал с них дань. В его дни царил мир, и был урожай во всем, и шведы стали верить, что Ньёрд дарует людям урожайные годы и богатство. В его дни умерло большинство диев. Все они были сожжены, а потом им приносили жертвы. Ньёрд умер от болезни. Он тоже велел посвятить себя Одину, когда умирал22. Шведы сожгли его и очень плакали на его могиле.

X

Фрейр стал правителем после Ньёрда. Его называли владыкой шведов, и он брал с них дань. При нем были такие же урожайные годы, как и при его отце, и его так же любили. Фрейр воздвиг в Уппсале большое капище23, и там была его столица. Туда шла дань со всех его земель, и там было все его богатство. Отсюда пошло Уппсальское богатство24 и всегда с тех пор существует. При Фрейре начался мир Фроди25. Тогда были урожайные годы во всех странах. Шведы приписывали их Фрейру. Его почитали больше, чем других богов, потому что при нем народ стал богаче, чем был раньше, благодаря миру и урожайным годам. Его женой была Герд дочь Гюмира. Их сына звали Фьёльнир. Фрейра звали также Ингви. Имя Ингви долго считалось в его роде почетным званием, и его родичи стали потом называться Инглингами.
Фрейр заболел, и когда ему стало совсем плохо, люди стали совещаться и никого не пускали к нему. Они насыпали большой курган и сделали в нем дверь и три окна. А когда Фрейр умер, они тайно перенесли его в курган и сказали шведам, что он жив, и сохраняли его там три года. Все подати они ссыпали в курган, в одно окно — золото, в другое — серебро, а в третье — медные деньги. И благоденствие и мир сохранялись.
Фрейя стала тогда совершать жертвоприношения, так как из богов она одна оставалась в живых, и она тогда очень прославилась, так что ее именем стали звать всех знатных женщин, а также всякую владелицу своего имущества и всякую хозяйку, у которой есть свое добро26. Фрейя была очень непостоянна. Ее мужа звали Од. Ее дочерей звали Хносс и Герсими27. Они были очень красивы. По их имени называются самые драгоценные сокровища.
Когда все шведы узнали, что Фрейр умер, а благоденствие и мир сохраняются, они решили, что так будет все время, пока Фрейр в Швеции, и не захотели сжигать его, и назвали его богом благоденствия, и всегда с тех пор приносили ему жертвы за урожайный год и мир.

XI

Фьёльнир, сын Ингви-Фрейра, правил тогда шведами и богатством Уппсалы. Он был могуществен, и при нем царили благоденствие и мир. В Хлейдре правил тогда Фроди Миротворец28. Фьёльнир и Фроди навещали друг друга и дружили. Раз, когда Фьёльнир отправился к Фроди на Селунд, там были сделаны приготовления к большому пиру и созваны гости со всех стран. У Фроди были просторные палаты. В них был огромный чан, высотой в много локтей и скрепленный большими бревнами. Он стоял в кладовой, и над ним был чердак, а в чердаке пола не было, так что лили прямо сверху в чан, и он был полон меда. Это был очень крепкий напиток. Вечером Фьёльнира и его людей провели на ночлег на соседний чердак. Ночью Фьёльнир вышел на галерею за нуждой. А был он сонный и мертвецки пьяный. Возвращаясь туда, где он спал, он прошел вдоль галереи и вошел в другую дверь, оступился там и свалился в чан с медом и там утонул. Тьодольв из Хвинира говорит так:

Рок настиг,
Обрек смерти
Фьёльнира
В доме Фроди.
Ждал конец
Вождя ратей29
В бухте безбурной
Бычьих копий30.

XII

Свейгдир стал править после своего отца. Он дал обет найти Жилище Богов и старого Одина. Он ездил сам двенадцатый по всему свету. Он побывал в Стране Турок и в Великой Швеции и встретил там много родичей, и эта его поездка продолжалась пять лет. Затем он вернулся в Швецию и жил некоторое время дома. Он женился на женщине по имени Вана. Она была из Жилища Ванов. Их сыном был Ванланди.
Свейгдир снова отправился на поиски Жилища Богов. На востоке Швеции есть большая усадьба, которая называется У Камня. Там есть камень большой, как дом. Однажды вечером после захода солнца, когда Свейгдир шел с пира в спальный покой, он взглянул на камень и увидел, что у камня сидит карлик. Свейгдир и его люди были очень пьяны. Они подбежали к камню. Карлик стоял в дверях и позвал Свейгдира, предлагая тому войти, если он хочет встретиться с Одином. Свейгдир вошел в камень, а тот сразу закрылся, и Свейгдир так никогда из него и не вышел. Тьодольв из Хвинира говорит так:

Свейгдира раз
Зазвал обманом,
Заворожил
Житель скальный31,
Когда пред ним,
Наследником Дусли32,
Камень отверз
Ненавистник света33.
И славный вождь
Канул под своды
Пышных палат
Племени Мимира34.

XIII

Ванланди, сын Свейгдира, правил после него и владел Богатством Уппсалы. Он был очень воинствен и много странствовал. Раз он остался на зиму в Стране Финнов у Сньяра Старого и женился на его дочери Дриве. Весной он уехал, оставив Дриву и обещав вернуться на третью зиму, но не вернулся и на десятую. Тогда Дрива послала за колдуньей Хульд, а Висбура, сына ее и Ванланди, отправила в Швецию. Дрива подкупила колдунью Хульд, чтобы та заманила Ванланди в Страну Финнов либо умертвила его. Когда шло колдовство, Ванланди был в Уппсале. Ему вдруг захотелось в Страну Финнов, но друзья его и советники запретили ему поддаваться этому желанию, говоря, что оно наверно наколдовано финнами. Тогда его стал одолевать сон, и он заснул. Но тут же проснулся и позвал к себе и сказал, что его топчет мара35. Люди его бросились к нему и хотели ему помочь. Но когда они взяли его за голову, мара стала топтать ему ноги, так что чуть не поломала их. Тогда они взяли его за ноги, но тут она так сжала ему голову, что он сразу умер. Шведы взяли его труп, и он был сожжен на реке, что зовется Скута. Тьодольв говорит так:

Ведьма волшбой
Сгубила Ванланди,
К брату Вили36
Его отправила,
Когда во тьме
Отродье троллей
Затоптало
Даятеля злата37.
Пеплом стал
У откоса Скуты
Мудрый князь,
Замученный марой.

XIV

Висбур наследовал своему отцу Ванланди. Он женился на дочери Ауди Богатого и дал ей вено — три больших двора и золотую гривну. У них было два сына — Гисль и Эндур38. Но Висбур бросил ее и женился на другой, а она вернулась к отцу со своими сыновьями. У Висбура был также сын по имени Домальди. Мачеха Домальди39 велела наколдовать ему несчастье. Когда сыновьям Висбура исполнилось двенадцать и тринадцать лет, они явились к нему и потребовали вено своей матери. Но он отказался платить. Тогда они сказали, что золотая гривна их матери будет гибелью лучшему человеку в его роде, и уехали домой. Они снова обратились к колдунье и просили ее сделать так, чтобы они могли убить своего отца. А колдунья Хульд сказала, что сделает не только это, но также и то, что с этих пор убийство родича будет постоянно совершаться в роду Инглингов. Они согласились. Затем они собрали людей, окружили дом Висбура ночью и сожгли его в доме. Тьодольв говорит так:

И в жару
Сгорел Висбур,
Пожран был
Родичем бури40.
Когда под кров
К нему дети
Пустили гостить
Татя леса41,
И в дымном дому
Грыз владыку
Гарм углей42,
Громко воя.

XV

Домальди наследовал отцу своему Висбуру и правил страной. В его дни в Швеции были неурожаи и голод. Шведы совершали большие жертвоприношения в Уппсале. В первую осень они приносили в жертву быков. Но голод не уменьшился. На вторую осень они стали приносить человеческие жертвы. Но голод был все такой же, если не хуже. На третью осень много шведов собралось в Уппсалу, где должно было происходить жертвоприношение. Вожди их стали совещаться и порешили, что в неурожае виноват Домальди и что надо принести его в жертву — напасть на него, убить и обагрить алтарь его кровью. Это и было сделано. Тьодольв говорит так:

В давние дни
Княжьей кровью
Воины поле
Окропили,
Рдяную сталь
От остылого тела
Ворога ютов43
Несло войско,
Когда закланью
Домальди предал
Свейский род44
Урожая ради.

XVI

Домар, сын Домальди, правил после него. Он правил страной долго, и при нем были хорошие урожаи и мир. Про него ничего не рассказывают, кроме того, что он умер своей смертью в Уппсале и был перенесен на Поля Фюри и сожжен там на берегу реки. Там стоят его могильные камни. Тьодольв говорит так:

Множество раз
Мужей премудрых
Я вопрошал
О кончине Ингви45,
Дабы узнать,
Где же Домар
Был отнесен
К убийце Хальва46.
И ведомо мне:
Сражен недугом
У Фюри сгорел
Фьёльнира родич47.

XVII

Дюггви, сын Домара, правил страной после него, и про Дюггви ничего не рассказывается кроме того, что он умер своей смертью. Тьодольв говорит так:

Не утаю:
Себе на утеху
Владеет Хель
Дюггви конунгом.
Выбор на нем
Остановила
Локи дочь48,
Сестра Волка49.
И вождя
Народа Ингви50
Нарви сестра51
Крепко держит.

Матерью Дюггви была Дротт, дочь конунга Данпа, сына Рига, который был первым назван «конунгом» на датском языке. Его родичи с тех пор всегда считали звание конунга самым высоким. Дюггви был первым из своих родичей назван конунгом. До этого они назывались «дроттины», а жены их — «дроттинги»52. Каждый из них назывался также Ингви или Ингуни, а все они вместе — Инглингами. Дротт была сестрой конунга Дана Гордого, по которому названа Дания.

XVIII

Даг, сын Дюггви конунга, был конунгом после него. Он был такой мудрый, что понимал птичий язык. У него был воробей, который ему многое рассказывал. Воробей этот летал в разные страны. Однажды он залетел в Рейдготаланд в местность, что зовется Вёрви53. Там он сел на поле и стал клевать что-то. А хозяин подошел, взял камень и убил воробья. Даг конунг был очень недоволен тем, что воробей не возвращается. Он принес в жертву кабана, чтобы узнать, куда девался воробей, и получил ответ, что воробей убит в Вёрви. Тогда он собрал большое войско и направился в Страну Готов. Подъехав к Вёрви, он высадился со своим войском и стал разорять страну. Народ разбегался от него. К вечеру Даг повернул с войском к кораблям, перебив много народу и многих взяв в плен. Но когда они перебирались через какую-то реку — брод этот зовется Скьотансвад, или Вапнавад54, — какой-то раб выбежал из лесу на берег реки и метнул в них вилы, и вилы попали конунгу в голову. Он сразу же свалился с лошади и умер. В те времена правитель, который совершал набеги, звался лютым, а его воины — лютыми55. Тьодольв говорит так:

Знаю, какой
Приговор Дагу
Злой судьбой
Был уготован,
Когда поплыл
Искатель славы
За воробья
Мстить в Вёрви.
И принесли
Княжьи люди
Такую весть
На путь восточный56:
Мол, не клинок
Настиг князя,
А кол кривой
Конского корма57.

XIX

Агни, сын Дага, был конунгом после него. Он был могуществен и славен, очень воинствен и во всем искусен. Одним летом Агни конунг отправился со своим войском в Страну Финнов, высадился там и стал разорять страну. Финны собрали большое войско и вступили в бой. Их вождя звали Фрости58. Бой был жестокий, и Агни конунг одержал победу. Фрости погиб, и с ним многие. Агни конунг разорял Страну Финнов и покорил ее себе, и взял большую добычу. Он взял также Скьяльв, дочь Фрости, и Логи59, ее брата. Когда он возвращался с востока, он пристал в проливе Стокксунд. Он разбил свои шатры к югу на прибрежной равнине. Там был тогда лес. На Агни конунге была тогда золотая гривна, которой когда-то владел Висбур. Агни конунг собирался жениться на Скьяльв. Она попросила его справить тризну по своему отцу. Он созвал многих знатных людей и дал большой пир. Он очень прославился своим походом. Пир шел горой. Когда Агни конунг опьянел, Скьяльв сказала ему, чтобы он поберег гривну, которая была у него на шее. Тогда он крепко привязал гривну к шее и лег спать. А шатер стоял на опушке леса, и над шатром было высокое дерево, которое защищало шатер от солнечного жара. Когда Агни конунг заснул, Скьяльв взяла толстую веревку и привязала к гривне. Ее люди опустили шесты палатки, закинули веревку на ветви дерева и потянули так, что конунг повис под самыми ветвями. Тут ему пришла смерть. Скьяльв и ее люди вскочили на корабль и уплыли. Агни конунг был там сожжен, и это место с тех пор называется Агнафит. Оно на востоке Таура и к западу от Стокксунда. Тьодольв говорит так:

Навряд ли рать
Была рада
Тому, что Скьяльв
Учинила с князем,
Когда повис
Агни на гривне,
Вздернут у Таура
Сестрой Логи.
Тяжкий удел
Вождю выпал —
Смирять коня
Супруга Сигню60.

XX

Альрек и Эйрик, сыновья Агни, были конунгами после него. Они были могущественны и очень воинственны и владели разными искусствами. У них было обыкновение ездить верхом, приучая коня идти шагом или рысью. Ездили они верхом превосходно и очень соперничали в том, кто из них лучший наездник и у кого лучше лошади. Однажды братья выехали на своих лучших лошадях, отбились от других людей, заехали в какие-то поля и назад не вернулись. Их поехали искать и нашли обоих мертвыми с проломленными черепами. У них не было с собой никакого оружия, только удила, и люди думают, что они убили друг друга удилами. Тьодольв говорит так:

Альрек, подняв
Руку на Эйрика,
Сам от руки
Братней умер.
Да не меч,
А узду простую
Князья в бою
Заносили.
Прежде вождям
Не доводилось
Брать на брань
Конскую сбрую.

XXI

Ингви и Альв, сыновья Альрека, стали затем конунгами в Швеции. Ингви был очень воинствен и всегда одерживал победу. Он был красив с виду, хорошо владел разными искусствами, силен, отважен в бою, щедр и любил повеселиться. Благодаря всему этому его прославляли и любили. Альв конунг, его брат, сидел дома и не ходил в походы. Его прозвали Эльвси. Он был молчалив, надменен и суров. Матерью его была Дагейд, дочь конунга Дага Могучего, от которого пошел род Дёглингов. Жену Альва звали Бера. Она была очень красивая и достойная женщина и любила повеселиться. Однажды осенью Ингви сын Альрека вернулся из викингского похода в Уппсалу. Он очень тогда прославился. Он часто вечерами подолгу сидел и пировал. А конунг Альв обычно рано ложился спать. Бера, его жена, часто проводила вечера за беседой с Ингви. Альв не раз говорил ей, чтобы она не ложилась так поздно спать и что он не хочет ждать ее в постели. А она отвечает, что счастлива была бы женщина, чьим мужем был бы Ингви, а не Альв. Тот очень сердился, когда она так говорила.
Однажды вечером Альв вошел в палату в то время, когда Бера и Ингви сидели на почетной скамье и беседовали друг с другом. У Ингви на коленях лежал меч. Люди были очень пьяны и не заметили, как вошел Альв. Он подошел к почетной скамье, выхватил из-под плаща меч и пронзил им Ингви, своего брата. Тот вскочил, взмахнул своим мечом и зарубил Альва. Оба упали мертвые на пол. Альв и Ингви были похоронены в кургане на Полях Фюри. Тьодольв говорит так:

И сталось так,
Что в покоях
Ингви жрец
Лежать остался,
Когда Альв,
Жену ревнуя,
Окрасил сталь
Кровью брата.
Разве не зло,
Что роща злата61
Славных владык
Привела к смерти,
И понапрасну
Братоубийство
Ради Беры
Они содеяли.

XXII

Хуглейк, сын Альва, стал конунгом шведов после смерти братьев, ибо сыновья Ингви были тогда еще детьми. Хуглейк конунг не был воинствен. Он любил мирно сидеть дома. Он был очень богат, но скуп. У него при дворе было много разных скоморохов, арфистов и скрипачей. Были при нем также колдуны и разные чародеи.
Двух братьев звали Хаки и Хагбард. Они были очень знамениты. Они были морскими конунгами62, и у них было большое войско. Иногда они ходили в поход вместе, иногда порознь. У каждого из них было много отважных воинов. Хаки конунг отправился со своим войском в Швецию в поход против Хуглейка конунга, а тот собрал войско, чтобы защищаться. В этом войске было два брата, Свипдаг и Гейгад, оба знаменитые витязи. У Хаки конунга было двенадцать витязей. Среди них был Старкад Старый63. Сам Хаки конунг тоже был великий витязь. Они сошлись на Полях Фюри. Битва была жаркой. Войско Хуглейка несло большие потери. Тогда Свипдаг и Гейгад бросились вперед, но против каждого из них выступило по шести витязей Хаки, и они были взяты в плен. Хаки конунг пробился сквозь стену из щитов к Хуглейку конунгу и сразил его и его двух сыновей. После этого шведы обратились в бегство, и Хаки конунг покорил страну и стал конунгом шведов. Он правил страной три года, и пока он сидел мирно дома, его витязи оставили его. Они ходили в викингские походы и брали добычу.

XXIII

Ёрунд и Эйрик были сыновьями Ингви, сына Альрека. Все это время они плавали на своих боевых кораблях и воевали. Одним летом они ходили в поход в Данию и встретили там Гудлауга конунга халейгов64, и сразились с ним. Битва кончилась тем, что все воины на корабле Гудлауга были перебиты, а сам он взят в плен. Они свезли его на берег у мыса Страумейрарнес и там повесили. Его люди насыпали там курган. Эйвинд Погубитель Скальдов говорит так:

А Гудлауг
Изведал лихо,
Повис на суку
По воле свеев.
Знать, сильны
Сыны Ингви,
Что он оседлал
Лошадь Сигара65;
И на мысу
Машет ветвями,
Гнется под трупом
Смертное древо.
Стал знаменит
Страумейрарнес,
Меченный камнем
В память князя.

Братьев Эйрика и Ёрунда это очень прославило. Они стали знаменитыми. Вот услышали они, что Хаки, конунг в Швеции, отпустил от себя своих витязей. Они отправляются в Швецию и собирают вокруг себя войско. А когда шведы узнают, что это пришли Инглинги, тьма народу примыкает к ним. Затем они входят в Лёг и направляются в Уппсалу навстречу Хаки конунгу. Он сходится с ними на Полях Фюри, и войско у него много меньше. Началась жестокая битва. Хаки конунг наступал так рьяно, что сражал всех, кто оказывался около него, и в конце концов сразил Эйрика конунга и срубил стяг братьев. Тут Ёрунд конунг бежал к кораблям, и с ним все его войско. Но Хаки конунг был так тяжело ранен, что, как он понимал, ему оставалось недолго жить. Он велел нагрузить свою боевую ладью мертвецами и оружием и пустить ее в море. Он велел затем закрепить кормило, поднять парус и развести на ладье костер из смолистых дров. Ветер дул с берега. Хаки был при смерти или уже мертв, когда его положили на костер. Пылающая ладья поплыла в море, и долго жила слава о смерти Хаки.

XXIV

Ёрунд, сын Ингви конунга, стал конунгом в Уппсале. Он правил страной, а летом часто бывал в походах. Одним летом он отправился со своим войском в Данию. Он воевал в Йотланде, а осенью вошел в Лимафьорд и воевал там. Он стоял со своим войском в проливе Оддасунд. Тут нагрянул с большим войском Гюлауг, конунг халейгов, сын Гудлауга, о котором рассказано было раньше. Он вступает в бой с Ёрундом, а когда местные жители видят это, они стекаются на больших и малых кораблях со всех сторон. Ёрунд был разбит наголову, и все воины были перебиты на его корабле. Он бросился вплавь, но был схвачен и выведен на берег. Тогда Гюлауг конунг велел воздвигнуть виселицу. Он подводит Ёрунда к ней и велит его повесить. Так кончилась его жизнь. Тьодольв говорит так:

Сгублен был
Убийца Годлауга
В былые дни
У Лимафьорда,
Когда скакун
Высокогрудый
Вознес на узде
Льняной Ёрунда66.
И Хагбардов
Обруч бычий67
Горло сдавил
Вождю дружины.

XXV

Аун, или Ани, сын Ёрунда, был конунгом шведов после своего отца. Он усердно приносил жертвы и был человеком мудрым. Воевать он не любил, все сидел дома.
Когда эти конунги правили в Уппсале, как об этом только что рассказывалось, в Дании правил сперва Дан Гордый — он дожил до глубокой старости, — потом сын его Фроди Гордый или Миролюбивый, потом его сыновья Хальвдан и Фридлейв. Они были очень воинственны. Хальвдан был старшим и первым из них во всем. Он отправился со своим войском в Швецию, в поход против Ауна конунга. Между ними произошло несколько битв, и Хальвдан всегда одерживал верх. В конце концов Аун конунг бежал в Западный Гаутланд. К тому времени он уже пробыл двадцать лет конунгом в Уппсале. В Западном Гаутланде он тоже пробыл двадцать лет, пока Хальвдан конунг был в Уппсале. Хальвдан конунг умер от болезни, и там ему насыпали курган. После этого Аун конунг вернулся в Уппсалу. Ему было тогда шестьдесят лет. Он совершил большое жертвоприношение, прося о долголетии, и принес в жертву Одину своего сына. Один обещал Ауну конунгу, что тот проживет еще шестьдесят лет. Аун пробыл конунгом в Уппсале еще двадцать лет. Тут нагрянул в Швецию Али Смелый, сын Фридлейва, и у них с Ауном произошло несколько сражений, и Али всегда одерживал верх. Тогда Аун конунг во второй раз бежал в Западный Гаутланд, оставив свои владения. Али был конунгом в Уппсале двадцать лет, пока Старкад Старый не убил его. После смерти Али Аун конунг вернулся в Уппсалу и правил там еще двадцать лет. Он снова совершил большое жертвоприношение и принес в жертву своего второго сына. Тогда Один сказал Ауну, что, давая ему раз в десять лет по сыну, он будет жить вечно, и велел ему называть какую-нибудь область в своей стране по числу своих сыновей, которых он принес в жертву Одину. После того как он принес в жертву седьмого сына, он прожил еще десять лет, но уже не мог ходить. Его носили на престоле. Он принес в жертву восьмого сына и прожил еще десять лет, лежа в постели. Он принес в жертву девятого сына и прожил еще десять лет, и сосал рожок, как младенец. У Ауна оставался тогда еще один сын, и он хотел принести его в жертву и посвятить Одину Уппсалу и прилегающие к ней земли, назвав всю эту область Тиундаланд68. Но шведы не позволили ему совершить жертвоприношение. Тут Аун конунг умер, и в Уппсале ему насыпали курган69. С тех пор, когда кто-нибудь умирает безболезненно от старости, это называют болезнью Ауна70. Тьодольв говорит так:

Знаю, что Аун
В давние годы
В Уппсале
Впал в детство.
И, живот
Свой спасая,
Старец стал
Сосать тюрю.
И был в руках
Его дряхлых
Турий рог,
Словно соска.
День-деньской,
Как младенец,
Конунг пил
Из копья турья71,
И не под силу
Сыноубийце
Было поднять
Клинок бычий72.

XXVI

Эгиль, сын Ауна Старого, был конунгом в Швеции после своего отца. Он не любил воевать и сидел мирно дома. Тунни звался его раб, который был раньше хранителем сокровищ Ауна Старого. Когда Аун умер, Тунни закопал в землю много сокровищ. А когда Эгиль стал конунгом, он заставил Тунни работать с другими рабами. Тому это очень не понравилось, и он убежал, а с ним много рабов. Они отрыли сокровища, которые Тунни закопал в землю, и тот раздал их своим людям, и они выбрали его своим вождем. К нему стеклось много отребья. Они скрывались в лесах, иногда совершали набеги, грабили людей и убивали. Эгиль конунг узнал об этом и отправился со своим войском искать их. Однажды, когда он расположился где-то на ночлег, нагрянул Тунни со своими людьми и перебил много народу у конунга. Когда Эгиль конунг увидел, что происходит, он стал обороняться, подняв свой стяг, но многие из его людей бежали. Тунни и его люди наступали храбро. Тут Эгиль понял, что ему ничего не остается, кроме как бежать. Тунни и его люди преследовали бегущих до ближайшего леса. Затем они вернулись, разоряли и грабили, и не встречали никакого сопротивления. Все захваченное добро Тунни раздавал своим людям. Поэтому его любили и к нему шли. Эгиль конунг собрал войско и пошел против Тунни. Они сразились, и Тунни одержал верх, а Эгиль бежал и потерял много людей. Эгиль конунг и Тунни бились восемь раз, и во всех этих битвах Тунни одерживал верх. После этого Эгиль конунг бежал из своей страны. Он направился в Данию, на остров Селунд, к Фроди Смелому. Он обещал Фроди конунгу дань с шведов за помощь. Фроди дал ему войско и своих витязей. Эгиль конунг направился в Швецию, и когда Тунни узнал об этом, он двинулся со своими войсками ему навстречу. Битва была жаркой. Тунни пал, и Эгиль конунг снова стал править страной. Датчане вернулись к себе. Эгиль конунг посылал Фроди конунгу богатые и большие подарки каждые полгода, но не платил датчанам дани. Однако Эгиль и Фроди оставались друзьями.
После смерти Тунни Эгиль правил страной три года. Случилось тогда в Швеции, что бык, предназначенный для жертвоприношения, стал старым и опасным для людей — так его усердно откармливали, — и когда его хотели поймать, убежал в лес и взбесился, и долго оставался в лесу, и был сущей бедой для людей. Эгиль конунг был хороший охотник. Он часто выезжал в леса охотиться. Однажды он выехал на охоту со своими людьми. Он долго преследовал одного зверя и, скача за ним по лесу, отбился от других людей. Вдруг он увидел того самого быка и подъехал к нему, чтобы убить его. Бык повернулся к нему. Конунг метнул в него копье, и бык разъярился. Он боднул лошадь в бок, и она упала, а с нею — конунг. Конунг вскочил на ноги и взмахнул было мечом. Но бык так боднул его в грудь, что рога глубоко вонзились в тело. Тут подоспели люди конунга и убили быка. Конунг вскоре умер, и в Уппсале ему насыпан курган73. Тьодольв говорит так:

Государь
От гнета Тунни,
Славный, бежал
В чужие земли.
Но вонзил
Зверь свирепый
Лба зубец74
В башню духа75.
Прежде он
Бровей крепость76
Долго носил
В лесах восточных.
А ныне засел
В сердце Эгиля
Турий нож77
Обнаженный.

XXVII

Оттар, сын Эгиля, правил страной и был конунгом после него. Он и Фроди не были друзьями. Фроди послал людей к Оттару конунгу за данью, которую обещал ему Эгиль. Оттар отвечает, что шведы никогда не платили дани датчанам и что он тоже не будет. Посланные вернулись назад. Фроди был очень воинствен. Одним летом Фроди отправился со своим войском в Швецию, высадился там, разорял страну, перебил много народу, а иных взял в плен. Он взял там большую добычу, сжег много поселений и произвел большие опустошения. На другое лето Фроди отправился в поход в Восточные Страны78. Оттар конунг узнал, что Фроди уехал. Он садится на боевой корабль, отправляется в Данию, разоряет страну и не встречает никакого сопротивления. Он узнает, что на Селунде собралось большое войско. Тогда он направляется на запад, затем на юг, в Йотланд, входит в Лимафьорд, разоряет Вендиль, жжет там поселения и опустошает земли.
У Фроди были ярлы, которых звали Вётт и Фасти. Он оставил их защищать Данию в его отсутствие. Когда ярлы узнали, что конунг шведов в Дании, они собирают войско, садятся на корабли и отправляются на юг, к Лимафьорду, застают Оттара конунга врасплох и сразу же вступают в бой. Шведы дают отпор. Обе стороны несут потери, но к датчанам все время подходят подкрепления из соседних мест, и к ним присоединяются все корабли, находящиеся поблизости. Битва кончилась тем, что Оттар конунг погиб и большая часть его войска тоже. Датчане перенесли его тело на берег и положили на какой-то курган на растерзание зверям и птицам. Они сделали ворону из дерева и послали ее в Швецию, сказав, что Оттар конунг не больше ее стоит. Они потом называли Оттара вендильской вороной79. Тьодольв говорит так:

Данов сталь
Достала Оттара,
Брошен труп
Пернатой твари.
Ворон летел
К мертвому телу,
Страшной лапой
Цеплял князя.
И о делах
Ярлов в Вендиле,
Знаю, жива
Молва у свеев,
Как разбили
В бою конунга
Фасти и Вётт
С островов Фроди.

XXVIII

Адильс, сын Оттара конунга, был конунгом после него. Он долго правил страной и был очень богат. Летом он не раз ходил в викингские походы. Однажды он пришел со своим войском в Страну Саксов. Там правил тогда конунг по имени Гейртьов, а жена его звалась Алов Могучая. Не рассказывается о том, были ли у них дети. Конунга тогда не было в стране. Адильс конунг и его люди совершили набег на усадьбу конунга и разграбили ее. Некоторые из них погнали захваченный ими скот к берегу. Скот пасли рабы и рабыни. Их всех они тоже захватили. Среди рабынь была девушка дивной красоты. Ее звали Ирса. Адильс конунг отправился домой с добычей. Ирса не была вместе с рабынями. Вскоре оказалось, что она умна, красноречива и во всем сведуща. Она всем очень понравилась, и всего больше — конунгу. Кончилось тем, что он сыграл с ней свадьбу. Ирса стала женой конунга Швеции, и пошла о ней добрая слава.

XXIX

В Хлейдре правил тогда Хельги конунг, сын Хальвдана. Он приплыл в Швецию с такой огромной ратью, что Адильсу конунгу не оставалось ничего, кроме как бежать. Хельги конунг высадился со своим войском, разорял страну и взял большую добычу. Он взял в полон Ирсу, жену конунга, и увез с собой в Хлейдр, и женился на ней. Их сыном был Хрольв Жердинка80. Когда Хрольву было три года, в Данию приехала Алов. Она открыла Ирсе, что Хельги конунг, ее теперешний муж, был ее отцом, а она, Алов, — ее матерью. Тогда Ирса вернулась в Швецию к Адильсу и была там до конца своей жизни. Хельги конунг погиб в походе. Хрольву Жердинке было тогда восемь лет, и он был провозглашен конунгом в Хлейдре.
Адильс конунг враждовал с конунгом по имени Али Уппландский. Он был из Норвегии. Между ними произошла битва на льду озера Венир. Али конунг погиб в этой битве, и Адильс одержал победу. В саге о Скьёльдунгах81 подробно рассказывается об этой битве, а также о походе Хрольва Жердинки в Уппсалу к Адильсу. Это тогда Хрольв Жердинка посеял золото на Полях Фюри.
Адильс конунг очень любил хороших лошадей. У него были лучшие в то время кони. Одного его коня звали Прыткий, а другого — Ворон. Он достался Адильсу после смерти Али, и от этого коня родился другой конь, которого тоже звали Ворон. Адильс послал его в Халогаланд Годгесту конунгу. Годгест конунг поскакал на нем и не мог его остановить, свалился с него и разбился насмерть. Это было в Эмде в Халогаланде.
Однажды во время жертвоприношения дисам82 Адильс конунг ехал на коне через капище дисы. Вдруг конь споткнулся под ним и упал, а конунг — с него и так ударился головой о камень, что череп треснул и мозги брызнули на камень. Так он погиб. Он умер в Уппсале и был погребен там в кургане83. Шведы называли его могущественным конунгом. Тьодольв говорит так:

Ведом мне
И удел Адильса,
Знаю, волшба
Сгубила героя.
Грянулся князь
С коня наземь,
Достославный
Наследник Фрейра.
Из головы
Высокородного
Брызнул мозг,
Мешаясь с грязью.
Так и умер
Он в Уппсале,
Недруг Али
Победоносный.

XXX

Эйстейн, сын Адильса, правил Шведской Державой после него. В его время пал в Хлейдре Хрольв Жердинка. В то время и датские и норвежские конунги ходили походами в Швецию. Многие из них были морскими конунгами — у них были большие дружины, а владений не было. Только тот мог с полным правом называться морским конунгом, кто никогда не спал под закопченной крышей и никогда не пировал у очага.

XXXI

Сёльви, сын Хёгни с острова Ньярдей, был морским конунгом, который ходил тогда в викингские походы в Восточные Страны. У него были владения в Йотланде. Он отправился со своей дружиной в Швецию. Эйстейн конунг пировал тогда где-то в Ловунде. Сёльви нагрянул туда ночью, окружил дом, в котором был конунг и его дружина, и сжег дом вместе со всеми людьми. Затем Сёльви отправляется в Сигтуны и требует, чтобы его провозгласили конунгом. Но шведы собирают войско и хотят защищать свою страну. Произошла такая большая битва, что, как говорят, она не закончилась на одиннадцатый день. Сёльви конунг одержал победу и долго был конунгом Шведской Державы — до тех пор, пока шведы не восстали против него и не убили его. Тьодольв говорит так:

В Ловунде,
Знаю, норны
Скрыли нить
Жизни князя,
И пал Эйстейн
Там в палатах,
Ютским людом
Спаленный.
И мор травы
Морской склонов84
В жаркой ладье85
Вождя мучил,
Когда подожжен
Со всей дружиной
Рубленый струг86
Горел ярко.

XXXII

Ингвар, сын Эйстейна конунга, стал тогда конунгом Шведской Державы. Он был очень воинствен и часто ходил в морские походы, ибо на Швецию тогда все время совершали набеги и датчане, и люди из Восточных Стран. Ингвар конунг заключил мир с датчанами и стал ходить в походы в Восточные Страны. Одним летом он собрал войско и отправился в Страну Эстов, и разорял ее в том месте, что называется У Камня87. Тут нагрянули эсты с большим войском, и произошла битва. Войско эстов было так велико, что шведы не могли ему противостоять. Ингвар конунг пал, а дружина его бежала. Он погребен там в кургане у самого моря. Это в Адальсюсле. Шведы уплыли домой после этого поражения. Тьодольв говорит так:

И, говорят,
Ингвар конунг
Жертвой стал
Мужей Сюслы88,
Эстов рать
Рядом с камнем
Разбила в бою
Ясноликого.
И океан
Мертвого князя
Песней Гюмира89
Услаждает.

XXXIII

Энунд, сын Ингвара, правил после него в Швеции. В его дни в Швеции царил мир, и у него было очень много всякого добра. Энунд конунг отправился со своим войском в Страну Эстов, чтобы отмстить за своего отца. Он высадился там, разорил всю страну и захватил большую добычу. Осенью он вернулся в Швецию. В его дни в Швеции были хорошие урожаи. Из всех конунгов Энунда всего больше любили.
Швеция — лесная страна, и лесные дебри в ней настолько обширны, что их не проехать и за много дней. Энунд конунг затратил много труда и средств на то, чтобы расчистить леса и заселить росчисти. Он велел также проложить дороги через лесные дебри, и тогда среди лесов стало много безлесных земель, и на них стали селиться. Так страна заселялась, ибо народу, который мог бы селиться, было достаточно. Энунд конунг велел проложить дороги по всей Швеции через леса, болота и горы. Поэтому его прозвали Энунд Дорога. Энунд конунг построил себе усадьбы во всех областях Швеции и ездил по всей стране по пирам.

XXXIV

У Энунда Дороги был сын, которого звали Ингьяльд. В то время в Фьядрюндаланде90 правил конунг Ингвар. У него было от его жены два сына. Одного звали Альв, другого — Агнар. Они были сверстники Ингьяльда. В те времена по всей Швеции в каждой области правил свой конунг91. Энунд Дорога правил в Тиундаланде. Это где Уппсала. Там тинг всех шведов. И там тогда справлялись большие жертвоприношения. Много конунгов съезжалось туда. Это бывало в середине зимы. Однажды зимой, когда много народу съехалось в Уппсалу, был там и Ингвар конунг с сыновьями. Им было по шести лет. Альв, сын Ингвара конунга, и Ингьяльд, сын Энунда конунга, затеяли какую-то мальчишескую игру, и каждый из них должен был быть вожаком своей ватаги. Во время игры Ингьяльд оказался слабее Альва, и так разозлился, что громко заплакал. Тут подошел Гаутвид, сын его воспитателя, и отвел его к Свипдагу Слепому, его воспитателю, и рассказал тому, что стряслось и что Ингьяльд оказался слабее в игре, чем Альв, сын Ингвара конунга. Свипдаг отвечал, что это большой позор. На другой день Свипдаг велел вырезать сердце у волка, изжарить его на вертеле и дал его съесть Ингьяльду. С тех пор тот стал очень злобным и коварным. Когда Ингьяльд вырос, Энунд посватал ему в жены Гаутхильд, дочь Альгаута конунга. Он был сыном конунга Гаутрека Щедрого, сына Гаута, по которому назван Гаутланд. Альгаут конунг был уверен, что хорошо выдает свою дочь замуж, сватая ее за сына Энунда конунга, если сын нравом в отца. Девушку отправили в Швецию, и Ингьяльд сыграл с ней свадьбу.

XXXV

Однажды осенью Энунд конунг ездил по своим усадьбам с дружиной и приехал в местность, которая называется Химинхейд92. Там есть несколько узких горных долин и высокие горы с обеих сторон. Шли сильные дожди, а в горах выпал снег. Огромная лавина камней и глины обрушилась на Энунда конунга и его дружину. Конунг погиб, и многие вместе с ним. Тьодольв говорит так:

Знаю, стал
Преградой Энунду
Град камней
У Химинфьёлля,
И был в горах
В прах повержен
Эстов враг
Горем Сёрли93.
И земных
Костей94 груда
Княжий труп
Тяжко давит95.

XXXVI

Ингьяльд, сын Энунда конунга, стал конунгом в Уппсале. В те времена, когда в Швеции было много местных конунгов, конунги в Уппсале были верховными конунгами. Правители, сидевшие в Уппсале, были единовластными во всей Шведской Державе с того времени, как Один правил в Швеции, и вплоть до смерти Агни. Только тогда держава была впервые поделена между братьями, как об этом было написано раньше96. После этого владения и власть конунга стали распыляться в роду по мере того, как он разветвлялся. Но некоторые конунги расчищали лесные дебри, селились там и так увеличивали свои владения. Когда Ингьяльд пришел к власти и стал конунгом, было много местных конунгов, как уже написано. Ингьяльд конунг велел устроить большой пир в Уппсале, чтобы справить тризну по Энунду конунгу, своему отцу. Он велел построить палаты не менее просторные и роскошные, чем палаты конунга в Уппсале, и назвал их палатами семи конунгов. В них было приготовлено семь престолов.
Ингьяльд конунг послал гонцов во все концы Швеции и пригласил к себе конунгов, ярлов и других знатных людей. На эту тризну приехали Альгаут конунг, тесть Ингьяльда; Ингвар конунг Фьядрюндаланда и его два сына, Агнар и Альв; Спорсньялль конунг Нерики, Сигверк конунг Аттундаланда97. Гранмар, конунг Судрманналанда, не приехал. Шесть конунгов были посажены на престолы в новых палатах. Один из престолов, приготовленных по велению Ингьяльда конунга, пустовал. Все, кто приехал, были размещены в новых палатах. Ингьяльд разместил свою дружину и всех своих людей в своих палатах.
В то время был обычай, что, когда справляли тризну по конунгу или ярлу, тот, кто ее устраивал и был наследником, должен был сидеть на скамеечке перед престолом до тех пор, пока не вносили кубок, который назывался Кубком Браги98. Затем он должен был встать, принять кубок, дать обет совершить что-то и осушить кубок. После этого его вели на престол, который раньше занимал его отец. Тем самым он вступал в наследство после отца.
Так было сделано и в этот раз. Когда Кубок Браги принесли, Ингьяльд конунг встал, взял в руки большой турий рог и дал обет увеличить свою державу вполовину во все четыре стороны или умереть. Затем он осушил рог. Когда вечером люди опьянели, Ингьяльд конунг сказал Фольквиду и Хульвиду, сыновьям Свипдага, чтобы они и их люди вооружились, как было договорено вечером. Они вышли, отправились к новым палатам и подожгли их. Сразу же палаты запылали. В них сгорели шесть конунгов и все их люди. Тех, которые пытались спастись, немедля убивали.
После этого Ингьяльд конунг подчинил себе все те владения, которые принадлежали конунгам, и собирал с этих владений дань.

XXXVII

Гранмар конунг услышал об этих событиях и понял, что его ожидает та же участь, если он не побережется. В это самое лето в Швецию приплыл со своей дружиной конунг Хьёрвард, которого звали Ильвингом99, и высадился во фьорде, что называется Мирквафьорд. Когда Гранмар конунг узнает об этом, он посылает к нему людей и приглашает его и всю его дружину к себе на пир. Тот принял приглашение, ибо никогда не грабил во владениях Гранмара конунга. Когда он явился на пир, его очень радушно приняли. У конунгов, которые жили в своих владениях и устраивали пиры, был такой обычай, что вечером, когда кубки шли вкруговую, пили попарно из одного кубка, мужчина и женщина, сколько выходило пар, а остальные пили из одного кубка. А у викингов был закон пить на пирах всем вместе из одного кубка. Хьёрварду конунгу был приготовлен престол напротив престола Гранмара конунга, а все его люди сидели рядом на скамье. Гранмар конунг сказал Хильдигунн, своей дочери, чтобы она приготовилась подносить пиво викингам. Она была очень красивая девушка. Она взяла серебряный кубок, наполнила его, подошла к Хьёрварду конунгу и сказала:
— За здоровье всех Ильвингов и в память Хрольва Жердинки!
Она выпила кубок наполовину и передала его Хьёрварду конунгу. Тот взял кубок и ее руку и сказал, что она должна сесть рядом с ним. Она возразила, что не в обычае викингов пить с женщинами один на один. Хьёрвард отвечал, что он охотно нарушит закон викингов и будет пить с ней вдвоем. Тогда Хильдигунн села рядом с ним, и они пили из одного кубка и много беседовали в тот вечер. На следующий день, когда конунги встретились, Хьёрвард посватался и просил руки Хильдигунн.
Гранмар конунг рассказал об этом своей жене, Хильд, и другим знатным людям и сказал, что Хьёрвард конунг был бы им надежной опорой. Его слова встретили одобрение, и все почли их разумными. Дело кончилось тем, что Хильдигунн была обручена с Хьёрвардом конунгом, и он сыграл с ней свадьбу. Хьёрвард конунг должен был остаться у Гранмара конунга, потому что у того не было сына, который мог бы помочь ему в правлении.

XXXVIII

Этой самой осенью Ингьяльд конунг собрал войско, чтобы напасть на тестя с зятем. Это войско было из всех тех его владений, которые он себе подчинил. Когда тесть с зятем слышат об этом, они собирают войско в своих владениях, и им на подмогу приходит Хёгни конунг и его сын Хильдир, которые правили в Восточном Гаутланде. Хёгни был отцом Хильд, жены Гранмара конунга. Ингьяльд конунг высадился на берег со всем своим войском, и у него было много больше народу, чем у его противников. Вот войска сходятся, и начинается жестокая битва. Вскоре, однако, вожди, правившие Фьядрюндаландом, Западными Гаутами, Нерики и Аттундаландом, обратились в бегство, и все войско, собранное в этих землях, бежало на свои корабли. После этого плохо пришлось Ингьяльду конунгу, он получил много ран и бежал на свои корабли, а Свипдаг Слепой, его воспитатель, и оба его сына, Гаутвид и Хульвид, пали в этой битве. Ингьяльд конунг вернулся в Уппсалу очень недовольный своим походом. Он увидел, что войско, собранное им в землях, которые он подчинил силой, не будет ему верным. После этого между Ингьяльдом конунгом и Гранмаром конунгом была большая вражда. Так прошло много времени, и наконец друзьям того и другого удалось помирить их. Конунги договорились о встрече, встретились и заключили мир, Ингьяльд конунг и Гранмар конунг и Хьёрвард конунг, его зять. Мир должен был соблюдаться до тех пор, пока они живы. Он был скреплен клятвами верности. Следующей весной Гранмар конунг отправился в Уппсалу, чтобы совершить жертвоприношение, так как было принято весной приносить жертвы за мир. Тут он получил предсказание, что ему не долго осталось жить, и он вернулся в свои владения.

XXXIX

На следующую осень Гранмар конунг и Хьёрвард конунг, его зять, отправились пировать в своих усадьбах на острове, что зовется Сили. В то время как они пировали, явился туда однажды ночью Ингьяльд конунг со своим войском, окружил дом и сжег их в доме со всеми их людьми. После этого он подчинил себе владения конунгов Гранмара и Хьёрварда и поставил там правителей. Хёгни конунг и Хильдир, его сын, часто совершали набеги на Шведскую Державу и убивали людей Ингьяльда конунга, которых он поставил править во владениях, принадлежавших раньше Гранмару конунгу, их родичу. Долгое время Ингьяльд конунг и Хёгни конунг враждовали друг с другом. Но Хёгни конунгу удалось до самой смерти удержаться в своих владениях, противостоя Ингьяльду конунгу.
У Ингьяльда конунга было двое детей от его жены, дочь и сын. Дочь его звали Аса, она была старшая, а сын его был Олав Лесоруб. Гаутхильд, жена Ингьяльда конунга, отослала мальчика своему воспитателю Бови, в Западный Гаутланд. Он вырос там вместе с сыном Бови, Сакси, которого прозвали Грабителем.
Рассказывают, что Ингьяльд конунг убил двенадцать конунгов и всех их он обманул обещанием мира. Его прозвали поэтому Ингьяльдом Коварным. Он был конунгом большей части Швеции. Асу, свою дочь, он выдал за Гудрёда, конунга в Сканей. Она была похожа на отца нравом. Она была виной тому, что Гудрёд убил Хальвдана, своего брата. Хальвдан был отцом Ивара Широкие Объятья. Аса была виной также и смерти Гудрёда, своего мужа.

XL

Ивар Широкие Объятья отправился в Сканей после смерти Гудрёда, своего дяди. Он сразу же собрал большое войско и двинулся в Швецию. Аса Коварная еще до этого поехала к своему отцу. Ингьяльд конунг пировал в Рэнинге, когда он услышал, что войско Ивара конунга близко. Он видел, что у него недостаточно войска, чтобы сражаться с Иваром. И он понимал, что, если он обратится в бегство, враги нападут на него со всех сторон. Они с Асой поступили тогда так, и об этом пошла слава: они напоили всех своих людей допьяна, а затем подожгли палаты. Сгорели и палаты, и весь народ, что был в них, вместе с Ингьяльдом конунгом. Тьодольв говорит так:

В Рэнинге
Дымовержец100
Ингьяльда
Забил углями,
И вождя
Ворог дома101
Затоптал
Неживое тело.
Княжей судьбе
Несравненной
Свеи много
Дивились,
Ведь властелин
Достославный
Смертный час
Сам выбрал.

XLI

Ивар Широкие Объятья подчинил себе всю Шведскую Державу. Он завладел также всей Датской Державой и большей частью Страны Саксов, всей Восточной Державой102 и пятой частью Англии. От его рода произошли конунги датчан и шведов, те, которые были единовластными в своей стране. После смерти Ингьяльда Коварного Уппсальская Держава ушла из рук Инглингов, насколько можно проследить их родословную.

XLII

Когда Олав, сын Ингьяльда конунга, узнал о смерти своего отца, он отправился в поход с теми людьми, которые захотели идти с ним, ибо большая часть шведов все как один хотели изгнать род Ингьяльда и всех его друзей. Олав отправился сначала в Нерики, но когда шведы об этом проведали, ему нельзя было больше там оставаться. Тогда он направился на запад через леса к той реке, что впадает с севера в Венир и называется Эльв103. Там они остановились, стали расчищать и выжигать леса и потом селиться. Вскоре край был заселен. Они назвали его Вермаланд. Там были хорошие земли. Когда в Швеции услышали, что Олав расчищает леса, его прозвали Лесорубом, и это было насмешкой над ним. Олав женился на девушке, которую звали Сёльвейг или Сёльва. Она была дочерью Хальвдана Золотой Зуб с запада из Солейяр. Хальвдан был сыном Сёльви, сына Сёльвара, сына Сёльви Старого, который первый расчистил лес в Солейяр. Мать Олава Лесоруба звали Гаутхильд, а ее матерью была Алов, дочь Олава Ясновидящего, конунга Нерики. У Олава и Сёльви было два сына — Ингьяльд и Хальвдан. Хальвдан вырос в Солейяр у Сёльви, своего дяди по матери. Его прозвали Хальвдан Белая Кость.

XLIII

Очень многие бежали из Швеции, будучи объявлены Иваром вне закона. Они слышали, что у Олава Лесоруба в Вермаланде хорошие земли, и к нему стеклось так много народу, что земля не могла всех прокормить. Случился неурожай, и начался голод. Люди сочли, что виноват в этом конунг, ибо шведы обычно считают, что конунг — причина как урожая, так и неурожая. Олав конунг пренебрегал жертвоприношениями. Это не нравилось шведам, и они считали, что отсюда и неурожай. Они собрали войско, отправились в поход против Олава конунга, окружили его дом и сожгли его в доме, отдавая его Одину и принося его в жертву за урожай. Это было у Венира озера. Тьодольв говорит так:

И у волны
. . .104
Олава
Опалило пламя,
И волк стволов105
Жгучепалый
Сорвал плащ
С вождя свеев.
Сын владык
Высокородный,
Уппсалу он
Давно оставил.

Те из шведов, что умнее, однако, видели: голод из-за того, что народу больше, чем земля может прокормить, и конунг тут ни при чем. Было решено двинуться со всем войском на запад через лес Эйдаског и неожиданно появиться в Солейяр. Там они убили Сёльви конунга и полонили Хальвдана Белая Кость. Они сделали его своим вождем и дали ему звание конунга. Тогда он подчинил себе Солейяр. Затем он двинулся с войском в Раумарики, воевал там и подчинил себе этот край силой оружия.

XLIV

Хальвдан Белая Кость был могущественным конунгом. Он был женат на Асе, дочери Эйстейна Сурового, конунга жителей Упплёнда. Он правил Хейдмёрком. У Асы с Хальвданом было два сына, Эйстейн и Гудрёд. Хальвдан захватил большую часть Хейдмёрка, Тотн, Хадаланд и большую часть Вестфольда. Он дожил до старости, умер от болезни в Тотне, и тело его было перевезено в Вестфольд, где он был погребен в кургане в Скирингссале, в месте, которое называется Скерейд. Тьодольв говорит так:

Хальвдан князь,
Всякий знает,
Давно как сынов
Земных покинул,
И в свой чертог
Его из Тотна
Взять захотела
Хозяйка павших106.
И Скерейд
В Скирингссале
Плачет теперь
По государю.

XLV

Ингьяльд, брат Хальвдана, был конунгом в Вермаланде, но после его смерти Хальвдан конунг подчинил себе Вермаланд и до самой своей смерти брал с него дань и назначал туда ярлов.

XLVI

Эйстейн, сын Хальвдана Белая Кость, был конунгом после него в Раумарики и Вестфольде. Он был женат на Хильд, дочери Эйрика, Агнарова сына, который был конунгом в Вестфольде. Агнар, отец Эйрика, был сыном Сигтрюгга конунга из Вендиля. У Эйрика не было ни одного сына. Он умер, когда конунг Хальвдан Белая Кость еще жил. Тогда Хальвдан со своим сыном Эйстейном завладели всем Вестфольдом. Эйстейн правил Вестфольдом до самой своей смерти. Тогда в Варне был конунг, которого звали Скьёльд. Он был очень сведущ в колдовстве. Эйстейн конунг приплыл с несколькими боевыми кораблями в Варну и стал грабить там. Он брал, что ему попадалось: одежду и всякое добро и орудия бондов. Скот они резали на берегу. Потом они уплывали. Когда Скьёльд конунг вышел на берег со своим войском, Эйстейн конунг уже переплыл через фьорд. Скьёльд еще видел их паруса. Он взял свой плащ, развернул его и дунул в него. Когда они проплывали мимо острова Ярлсей, Эйстейн конунг сидел у руля, а другой корабль плыл рядом. Были волны, и рея другого корабля сбросила конунга за борт. Так он погиб. Его люди выловили его труп. Его отвезли в Борро и там погребли его в кургане на каменистой гряде у реки Вадлы. Тьодольв говорит так:

И ненароком
Рея Эйстейна
Прямо к сестре
Нарви отправила.
Спит давно
Он под курганом,
Гордый князь,
На гряде гранитной.
А мимо вождя
Льдяные воды
Вадла река
Вдаль уносит.

XLVII

Хальвдан, сын конунга Эйстейна, стал конунгом после него. Его прозвали Хальвданом Щедрым на Золото и Скупым на Еду. Рассказывают, что его люди получили столько золотых монет, сколько у других конунгов люди получают серебряных, но жили впроголодь. Он был очень воинствен, часто ходил в викингские походы и добывал богатство. Он был женат на Хлив, дочери Дага конунга Вестмара. Его главной усадьбой был Хольтар в Вестфольде. Там он умер от болезни и был погребен в кургане в Борре. Тьодольв говорит так:

И в третий раз107
Сестра Волка
К себе на тинг
Позвала князя.
Тот, кто сидел
На престоле в Хольте,
Не убежал
Норн приговора.
И над ним,
Над Хальвданом,
В Борре мужи
Курган сложили.

XLVIII

Гудрёд, сын Хальвдана, был конунгом после него. Его прозвали Гудрёдом Великолепным, но некоторые звали его Конунгом Охотником. Он был женат на Альвхильд, дочери Альварика, конунга из Альвхейма, и взял за ней половину Вингульмёрка. Их сыном был Олав, прозванный потом Альвом Гейрстадира. Альвхеймаром называлась тогда область между Раум-Эльвом и Гаут-Эльвом.
Когда Альвхильд умерла, Гудрёд конунг послал своих людей на запад в Агдир к конунгу, который там правил, — его звали Харальд Рыжебородый, — чтобы посвататься к Асе, его дочери, но Харальд отказал ему. Посланцы вернулись и рассказали конунгу об этом. Через некоторое время Гудрёд конунг спустил свои корабли на воду и поплыл с большим войском в Агдир. Он явился туда совсем неожиданно, высадился на берег и ночью подступил к усадьбе Харальда конунга. Когда тот увидел, что нагрянуло войско, он вышел со всеми людьми, которые были при нем. Произошла битва. У Гудрёда был большой перевес сил. Харальд и Гюрд, его сын, пали. Гудрёд конунг взял большую добычу. Он увез с собой Асу, дочь Харальда конунга, и сыграл с ней свадьбу. У них был сын, которого звали Хальвдан.
В ту осень, когда Хальвдану исполнился год, Гудрёд конунг поехал по пирам. Он стоял со своим кораблем в Стивлусунде. Пир шел горой, и конунг был очень пьян. Вечером, когда стемнело, конунг хотел сойти с корабля, но когда он дошел до конца сходен, на него бросился какой-то человек и пронзил его копьем. Так он погиб. Человека же этого сразу убили. А утром, когда рассвело, его опознали. Это был слуга Асы, жены конунга. Она не стала скрывать, что это она его подослала. Тьодольв говорит так:

И Гудрёд
Благородный
Предан был
В дни былые.
Коварная мысль
О кровавой мести
Смерть несла
Властелину,
Когда во тьме
Вождя хмельного
Нашло копье
Холопа Асы.
Сталь у брега
Стивлусунда
Раб вонзил
В грудь героя.

XLIX

Олав стал конунгом после смерти своего отца. Он был могуществен и воинствен, очень красив с виду и высок ростом. Ему принадлежал только Вестфольд, ибо Альвгейр конунг подчинил себе тогда весь Вингульмёрк и поставил там конунгом Гандальва, своего сына. Отец и сын очень разоряли тогда Раумарики и подчинили себе большую часть этого края. Сына Эйстейна Могущественного, конунга жителей Упплёнда, звали Хёгни. Эйстейн подчинил себе тогда Хейдмёрк, Тотн и Хадаланд. В то время и Вермаланд ушел из рук сыновей Гудрёда и стал платить дань конунгу шведов. Олаву было двадцать лет, когда Гудрёд конунг умер. Когда Хальвдан конунг, его брат, стал править вместе с ним, они поделили Вестфольд между собой. Олаву досталась его западная часть, а Хальвдану — внутренняя. Олав конунг жил в Гейрстадире. У него заболела нога, и от этого он умер. Он погребен в кургане в Гейрстадире. Тьодольв говорит так:

Трора108 ветвь
Разрасталась
Все мощней
В стране норвежской,
В Вестмаре
В прежние годы
Олав землёй
Великой правил,
Пока вождя
У края Фольда
Больная нога
Не свела в могилу.
Ныне лежит
Он под курганом,
Славный герой,
В Гейрстадире.

L

Рёгнвальд сын Олава был конунгом в Вестфольде после своего отца. Его прозвали Достославным. В его честь Тьодольв из Хвинира сложил Перечень Инглингов. Он говорит в нем так:

Но, по мне,
Под синим небом
Лучшего нет
Прозвания князю,
Нежели то,
Которым Рёгнвальда
Достославного
Величают.

---

Примечания

1 Круг Земной — по-исландски kringla heimsins или heimskringla, откуда обычное название всей книги — «Heimskringla».
2 …трети света — части света (в средние века полагали, что их три — Европа, Азия и Африка).
3 …Эней. — Эней считался предком европейских народов (первоначально римлян).
4 …Великая, или Холодная Швеция. — Названия «Скифия» (лат. Scythia, исл. Skitía) и «Швеция» (исл. Svíþjoð) в силу их созвучности отожествлялись, и здесь, как и всюду в данном словосочетании, вместо первого употреблено второе.
5 …Танаквисль, или Ванаквисль. — Осмысление латинского названия Дона (Tanais) как «рукав реки, у которой живут Ваны» (исл. kvísl — «рукав реки», Vana — родит. падеж от Vanir — «Ваны»).
6 …дии — одно из названий языческих богов, слово ирландского происхождения.
7 Большой горный хребет тянется с северо-востока на юго-запад. — Вероятно, имеются в виду Уральские горы.
8 …Гардарики (или: Гарды) — древнескандинавское название Руси. См.: Рыдзевская Е. А. О названии Руси Garðaríki. — В кн. Рыдзевская Е. А. Древняя Русь и Скандинавия в IX–XIV вв. (Материалы и исследования). М., 1978, с. 143–151; Мельникова Е. А. Восточноевропейские топонимы с корнем garð — в древнескандинавской письменности. — «Скандинавский сборник», XXII. Таллин, 1977, с. 199–209.
9 …Остров Одина — исл. Óðinsey (из Óðinsvé — «святилище Одина»). Современное Оденсе, город на острове Фюн.
10 Хлейдр — древняя столица датских конунгов на острове Зеландия, современное Лайре, около Роскиле.
11 Браги Старый — норвежский скальд первой половины IX в. Стихи Браги — древнейшие сохранившиеся скальдические стихи. В строфе, которая здесь приводится, описывается одно из изображений на щите, полученном Браги от конунга Рагнара. Сохранилось 20 строф этого произведения. В них описываются различные сцены из мифологических и героических сказаний, изображенные на щите.
12 …Старые Сигтуны — немного к западу от современной Сигтуны в Швеции.
13 Такие воины назывались берсерками. — Подверженность приступам бешенства было, вероятно, психическим заболеванием, похожим на ликантропию или амок (у малайцев). По-видимому, во время приступа этого заболевания человек делался нечувствительным к боли и верил в то, что он превратился в волка или медведя. Берсерков звали также «волчьи шкуры», а само слово «берсерк» (berserkr) значит «медвежья шкура». Но в сагах берсерк — это также разбойник, который притесняет мирных жителей, вызывая их на поединок и отнимая у них жен и добро.
14 От имени Один пошло имя Аудун. — Эта этимология ошибочна. Имена «Один» и «Аудун» никак не связаны.
15 Вальгалла — жилище Одина, палаты павших.
16 В начале зимы… — По древнеисландскому календарю, один из дней между 11 и 18 октября был началом зимы, один из дней между 9 и 6 января — серединой зимы, а один из дней между 9 и 15 апреля — началом лета.
17 Одного из них звали Сэминг. — В «Прологе» сказано, что Сэминг был сыном Ингви-Фрейра, а не Одина.
18 Сеятель злата — князь, т. е. Сэминг.
19 …великаншей — Скади.
20 Диса-лыжница — Скади.
21 …родич Асов — Один.
22 Он тоже велел посвятить себя Одину, когда умирал. — Вероятно, Ньёрд велел пометить себя копьем, подобно тому, как это было сделано с Одином (см. 23 Фрейр воздвиг в Уппсале большое капище. — О знаменитом капище в Уппсале Адам Бременский в своем описании Скандинавии, составленном около 1070 г., рассказывает: «В этом храме, который весь разукрашен золотом, народ поклоняется статуям трех богов. Самый могущественный из них, Тор, сидит на своем престоле посредине храма. Водан [т. е. Один] и Фрикко [т. е. Фрейр] сидят по ту и другую сторону от него. Отличительные черты каждого из них: Тор, как говорят, владычествует в воздухе и правит громом и молнией, ветром и дождем, хорошей погодой и урожаем. Другой, Водан, что значит «ярость», правит войнами и вселяет в людей храбрость перед лицом врагов. Третий, Фрикко, дарует смертным мир и сладострастие. Его идол снабжен поэтому громадным детородным членом. Водана же изображают они в доспехах, как мы — Марса, а Тор со своим скипетром [т. е. молотом] кажется похожим на Юпитера. <…> Около храма есть огромное дерево, широко простирающее свои ветви. Оно вечнозеленое, зимой и летом. Никто не знает, что это за дерево. Там есть также родник, где язычники имеют обыкновение совершать жертвоприношение, топя живого человека. Если он не выныривает, то считается, что желание народа сбудется. Золотая цепь окружает храм, вися на крыше здания, так — то идущие к храму издали видят ее блеск. Само же капище стоит на ровном месте, окруженное холмами наподобие театра». (Magistri Adam Bremensis gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum. Ed. B. Schmeidler, 3. Aufl., Hannover, 1917, S. 257–260). О том, в какой мере Адаму можно верить, существуют разные мнения. О языческих храмах в Скандинавии есть капитальная работа: Olsen О. Hov og kirke, København, 1966.
24 Уппсальское богатство. — что это такое, объясняется в главе 77 «Саги об Олаве Святом».
25 …мир Фроди. — В «Младшей Эдде» так рассказывается о «мире Фроди»: «Скьёльдом звали сына Одина, и отсюда пошли все Скьёльдунги. Он жил и правил в стране, что теперь называется Данией, а тогда звалась Страной Готов. У Скьёльда был сын по имени Фридлейв, правивший после него. Сына Фридлейва звали Фроди. Он наследовал своему отцу в те времена, когда Август кесарь водворил на всей земле мир. Тогда родился Христос. И так как Фроди был самым могущественным конунгом в северных странах, считают, что это он водворил мир во всех землях, где говорят по-датски, и люди на севере называют это «миром Фроди» («Младшая Эдда». Л. 1970, с. 142).
26 Фрейя (исл. Freyja) этимологически и значит «госпожа», этого же корня немецкое Frau и исландское frú — «госпожа».
27 Хносс и Герсими (исл. hnoss и gersimi) и значат «драгоценность» и «сокровище».
28 Фроди Миротворец — см. прим. 25.
29 …вождя ратей — князя, т. е. Фьёльнира.
30 …в бухте безбурной бычьих копий — в меду (бычьи копья — питьевые рога).
31 Житель скальный — карлик.
32 Наследник Дусли — очевидно, Свейгдир; кто такой Дусли, неизвестно.
33 Ненавистник света — карлик.
34 Пышных палат племени Мимира — скал (Мимир — великан).
35 …мара — ведьма, душащая спящих.
36 …брату Вили — Одину.
37 Даятеля злата — князя, т. е. Ванланди.
38 Гисль и Эндур. — Эти имена значат «лыжная палка» (gísl) и «лыжа» (öndurr) соответственно.
39 Мачеха Домальди — это, видимо, первая жена Висбура.
40 Родичем бури — огнем.
41 Татя леса — огонь.
42 Гарм углей — огонь (Гарм — имя мифического пса).
43 Ворога ютов — очевидно, Домальди. Но о том, что Домальди воевал с ютами, нет сведений.
44 Свейский род. — В стихах иногда вместо общепринятых названий страны или народа употребляются их поэтические варианты. Так, «свейский род» — «шведы», «Свитьод» — «Швеция».
45 Ингви — здесь «князь», т. е. Домар.
46 …убийце Хальва — огню. Хальв (герой «Саги о Хальве») был сожжен врагами в доме.
47 Фьёльнира родич — Домар.
48 Локи дочь — Хель.
49 Сестра Волка — Хель.
50 Народа Ингви — шведов.
51 Нарви сестра — Хель.
52 О том, что Дюггви был первым назван «конунгом», Снорри ошибочно заключил из того, что это слово впервые встречается в строфе о Дюггви, тогда как Домальди в строфе о его смерти назван в оригинале dróttinn, т. е. словом, употреблявшимся в том же значении, что и konungr.
53 Вёрви. — Автор саги понял это слово как название местности, но возможно оно значит просто «побережье».
54 Скьотансвад, или Вапнавад… — Первое название означает «Стрелковый брод», а второе — «Оружейный брод».
55 В оригинале здесь слово gramr, которое значит и «князь», и «лютый».
56 На путь восточный — здесь: в Швецию.
57 …кол кривой конского корма — вилы (конский корм — сено).
58 Фрости — значит «мороз».
59 Логи — значит «пламя».
60 Смирять коня супруга Сигню — т. е. быть повешенным (супруг Сигню — Хагбард, герой датского сказания, который был повешен Сигаром; конь Хагбарда и конь Сигара — виселица, обруч Хагбарда — петля).
61 …роща злата — женщина.
62 …морскими конунгами — вождями викингов.
63 Старкад Старый — легендарный витязь, о котором рассказывает Саксон Грамматик и многие древнеисландские источники.
64 Халейги — обитатели Халогаланда, области на севере Норвегии.
65 Лошадь Сигара — виселица. См. прим. 60.
66 …скакун высокогрудый — виселица, его льняная узда — петля.
67 Хагбардов обруч бычий — петля. См. прим. 60.
68 Тиундаланд — одна из трех земель (folksland), на которые делился Уппланд. Она состояла из десяти общин, «сотен» (hund), т. е. округ. Отсюда ее название: Tiundaland < Tiu-hunda-land. Но автор саги, видимо, считает, что она названа так в честь десятого сына Ауна. Этимология Снорри фантастическая, как и весь рассказ об Ауне, похожий на сказку или миф).
69 …в Уппсале ему насыпали курган — см. Приложения. М. И. Стеблин-Каменский. «Круг Земной» как литературный памятник.
70 Снорри ошибочно понял слово ánasótt — «старческая дряхлость», употребленное в строфе Тьодольва, как «болезнь Ани» и заключил, что Ани — это вариант имени Аун.
71 Из копья турья — из рога.
72 Клинок бычий — рог.
73 И в Уппсале ему насыпан курган. — См. Приложения. М. И. Стеблин-Каменский. «Круг Земной» как литературный памятник.
74 Лба зубец — рог.
75 …башню духа — грудь.
76 Бровей крепость — голова.
77 Турий нож — рог.
78 Восточные Страны (букв. — «Восточный путь») — страны, лежащие к востоку от Скандинавии. См. Джаксон Т. Н. «Восточный путь» исландских королевских саг. — «История СССР», 1976, т. 5, с. 164–170.
79 …называли Оттара вендильской вороной. — Вероятно, Оттар часто бывал в Вендиле, жителей которого издавна называли воронами.
80 Хрольв Жердинка — легендарный датский герой, о котором рассказывается в «Младшей Эдде», «Саге о Хрольве Жердинке» и «Саге о Скьёльдунгах».
81 Сага о Скьёльдунгах — см. Приложения. М. И. Стеблин-Каменский. «Круг Земной» как литературный памятник.
82 Дисы — мифические существа женского пода, вероятно олицетворявшие плодородие. Но в выражении «Капище дисы», возможно, подразумевается Фрейя.
83 …и был погребен там в кургане — см. Приложения. М. И. Стеблин-Каменский. «Круг Земной» как литературный памятник.
84 …мор травы морской склонов — огонь (морская трава склонов — лес).
85 Жаркая ладья — горящий дом.
86 Рубленый струг — дом.
87 У Камня. — Употребленный Тьодольвом кеннинг «сердце моря» (lagar hjarta) автор саги понял как топоним «У Камня». Но возможно, что «сердце моря» — значит «остров», а не «камень», и что это не зашифровка названия местности.
88 …мужей Сюслы — эстов.
89 Гюмир — морской великан.
90 Фьядрюндаланд — одна из трех земель Уппланда. Она состояла из четырех «сотен». Отсюда ее название. См. прим. 68.
91 В те времена по всей Швеции в каждой области правил свой конунг. — Это сообщение, видимо, понадобилось автору саги для рассказа о том, как Ингьяльд расправился с местными конунгами (гл. 36). Но несомненно, что, в противоположность всему предшествующему рассказу об Инглингах (все время шла речь о единственном правителе в Швеции), местные конунги существовали в Швеции и раньше.
92 Химинхейд. — Автор саги почему-то заменил этим названием то, которое употребил Тьодольв (Химинфьёлль).
93 Горем Сёрли — камнями (Сёрли и Хамдир — герои «Речей Хамдира», одной из героических песней «Старшей Эдды», — были убиты камнями).
94 …земных костей — камней.
95 Возможно и другое толкование этих стихов: Энунд был убит кем-то незаконнорожденным (своим братом Сигурдом?), который мстил за Хёгни (отца Сигурда?).
96 …как об этом было написано раньше. — Ничего об этом не было сказано раньше, Но ср. прим. 91.
97 Аттундаланд — одна из трех земель Уппланда. Она состояла из восьми «сотен». Отсюда ее название. См. прим. 68.
98 Кубок Браги. — Название произошло не от имени скальда Браги (см. прим. 11), как можно было бы предположить, а от слова bragr — «лучшее».
99 Ильвинг — член рода шведских конунгов.
100 Дымовержец — огонь.
101 Ворог дома — огонь.
102 Восточная Держава — страны к востоку от Балтийского моря.
103 Эльв — Йёта-Эльв. Но эта река вытекает из озера Венир, а не впадает в него.
104 Неясное место в строфе.
105 Волк стволов — огонь.
106 Хозяйка павших — Хель.
107 …в третий раз — т. е. третьего (отец и дед Хальвдана тоже умерли от болезни).
108 Трор — одно из имен Одина.

Перевод М. И. Стеблин-Каменского.
Источник: Снорри Стурлусон. Круг Земной. — М.: Наука, 1980. Издание подготовили: А. Я. Гуревич, Ю. К. Кузьменко, О. А. Смирницкая, М. И. Стеблин-Каменский. 

• Ynglinga saga (древнеисландский текст)

Ynglinga saga

1. Hér segir frá landaskipan.

Kringla heimsins, sú er mannfólkit byggir, er mjök vágskorin; ganga höf stór or útsjánum inn í jörðina. Er þat kunnigt, at haf gengr frá Nörvasundum ok alt út til Jórsalalands. Af hafinu gengr langr hafsbotn til landnorðrs, er heitir Svartahaf; þat skilr heimsþriðjungana: heitir fyrir austan Asía, en fyrir vestan kalla sumir Európa, en sumir Enea. En norðan at Svartahafi gengr Svíþjóð hin mikla eða hin kalda; Svíþjóð hina miklu kalla sumir menn eigi minni en Serkland hit mikla, sumir jafna henni við Bláland hit mikla. Hinn nörðri hlutr Svíþjóðar liggr úbygðr af frosti ok kulda, svá sem hinn syðri hlutr Blálands er auðr af sólar bruna. Í Svíþjóð eru stórheruð mörg, þar eru ok margskonar þjóðir ok margar tungr: þar eru risar ok þar eru dvergar, þar eru ok blámenn, ok þar eru margskonar undarligar þjóðir, þar eru ok dýr ok drekar furðuliga stórir. Or norðri frá fjöllum þeim, er fyrir utan eru bygð alla, fellr á um Svíþjóð, sú er at réttu heitir Tanais; hon var forðum kölluð Tanakvísl eða Vanakvísl; hon kemr til sjávar inn í Svartahaf. Í Vanakvíslum var þá kallat Vanaland eða Vanaheimr. Sú á skilr heimsþriðjungana: heitir fyrir austan Asía, en fyrir vestan Európa.

2. Frá Asíamönnum.

Fyrir austan Tanakvísl í Asía var kallat Ásaland eða Ásaheimr, en höfuðborgin, er var í landinu, kölluðu þeir Ásgarð. En í borginni var höfðingi sá, er Óðinn var kallaðr; þar var blótstaðr mikill. Þat var þar siðr, at tólf hofgoðar váru œztir; skyldu þeir ráða fyrir blótum ok dómum manna í milli. Þat eru díar kallaðir eða dróttnar; þeim skyldi þjónostu veita ok lotning alt fólk. Óðinn var hermaðr mikill ok mjök víðförull ok eignaðist mörg ríki. Hann var svá sigrsæll, att í hverri orrostu fékk hann gagn; ok svá kom, at hans menn trúðu því, at hann ætti heimilan sigr í hverri orrostu. Þat var háttr hans, ef hann sendi menn sína til orrostu, eða aðrar sendifarar, at hann lagði áðr hendr í höfuð þeim, ok gaf þeim bjanak; trúðu þeir, at þá mundi þeim vel farast. Svá var ok um hans menn, hvar sem þeir váru í nauðum staddir á sjá eða landi, þá kölluðu þeir á nafn hans, ok þótti iafnan fá af því fró; þar þóttust þeir eiga alt traust, er hann var. Hann fór opt svá langt í brott, at hann dvaldist í ferðinni mörg misseri.

3. Frá brœðrum Óðins.

Óðinn átti tvá brœðr, hét annarr Vé, en annarr Vili; þeir brœðr hans stýrðu ríkinu, þá er hann var í brottu. Þat var eitt sinn, þá er Óðinn var farinn langt í brott ok hafði lengi dvalzt, at Ásum þótti örvænt hans heim; þá tóku brœðr hans at skipta arfi hans, en konu hans Frigg géngu þeir báðir at eiga. En litlu síðar kom Óðinn heim, tók hann þá við konu sinni.

4. Úfriðr við Vani.

Óðinn fór með her á hendr Vönum, en þeir urðu vel við ok vörðu land sitt, ok höfðu ymsir sigr; herjuðu hvárir á land annarra ok gerðu skaða. En er þat leiddist hvárumtveggjum, lögðu þeir milli sín sættarstefnu, ok gerðu frið ok seldust gíslar. Féngu Vanir sína hina ágæstu menn, Njörd hinn auðga ok son hans Frey, en Æsir þar í mót þann er Hœnir hét, ok kölluðu hann allvel til höfðingja fallinn. Hann var mikill maðr ok hinn vænsti. Með honum sendu Æsir þann er Mímir hét, hann var hinn vitrasti maðr; en Vanir féngu þar í mót þann er spakastr var í þeirra flokki, sá hét Kvásir. En er Hœnir kom í Vanaheim, þá var hann þegar höfðingi gerr; Mímir kendi honum ráð öll. En er Hœnir var staddr á þingum eða stefnum, svá at Mímir var eigi nær, ok kœmi nökkur vandamál fyrir hann, þá svaraði hann æ hinu sama: ráði aðrir, sagði hann. Þá grunaði Vani, at Æsir mundi hafa falsat þá í mannaskiptinu; þá tóku þeir Mími ok hálshjoggu ok sendu höfuðit Ásum. Óðinn tók höfuðit ok smurði urtum, þeim er eigi mátti fúna, ok kvað þar yfir galdra, ok magnaði svá, at þat mælti við hann ok sagði honum marga leynda hluti. Njörð ok Frey setti Óðinn blótgoða, ok váru þeir Díar með Ásum. Dóttir Njarðar var Freyja, hon var blótgyðja, ok hon kendi fyrst með Ásum seið, sem Vönum var títt. Þá er Njörðr var með Vönum, þá hafði hann átta systur sína, því at þat váru þar lög; váru þeirra börn Freyr ok Freyja. En þat var bannat með Ásum at byggja svá náit at frændsemi.

5. Óðinn skipti ríki ok frá Gefjon.

Fjallgarðr mikill gengr af landnorðri till útsuðrs; sá skilr Svíþjóð hina miklu ok önnur ríki. Fyrir sunnan fjallit er eigi langt til Tyrklands; þar átti Óðinn eignir stórar. I þann tíma fóru Rúmverja höfðingjar víða um heiminn, ok brutu undir sik allar þjóðir, en margir höfðingjar flýðu fyrir þeim úfriði af eignum sínum. En fyrir því at Óðinn var forspár ok fjölkunnigr, þá vissi hann, at hans afkvæmi mundi um norðrhálfu heimsins byggja. Þá setti hann brœðr sína Vé ok Vila yfir Ásgarð; en hann fór, ok Díar allir með honum ok mikit mannfólk. Fór hann fyrst vestr í Garðaríki, ok þá suðr í Saxland. Hann átti marga sonu; hann eignaðist ríki víða um Saxland, ok setti þar sonu sína til landsgæzlu. Þá fór hann norðr til sjávar ok tók sér bústad í ey einni: þar heitir nú Óðinsey í Fjóni. Þá sendi hann Gefjon norðr yfir sundit á landaleitan; þá kom hon til Gylfa, ok gaf hann henni eitt plógsland. Þá fór hon í Jötunheima, ok gat þar 4 sonu vit jötni nökkurum; hon brá þeim í yxna líki, ok fœrði þá fyrir plóginn ok dró landit út á hafit ok vestr gegnt Óðinsey, ok er þat kölluð Selund; þar bygði hon síðan. Hennar fékk Skjöldr, son Óðins; þau bjoggu at Hleiðru. Þar er vatn eða sjár eptir, þat er kallaðr Lögrinn. Svá liggja firðir í Leginum, sem nes í Selundi. Svá kvat Bragi hinn gamli:

Gefjon dró frá Gylfa
glöð, djúpröðuls öðla,
svá at af renniröknum
rauk, Danmarkar auka;
báru yxn, ok átta
ennitungl, þar er géngu
fyrir vineyjar víðri
valrauf, fjögur höfuð.

En er Óðinn spurði, at góðir landskostir váru austr at Gylfa, fór hann þannog, ok gerðu þeir Gylfi sætt sína, því at Gylfi þóttist engi krapt til hafa til mótstöðu við Ásuna. Mart áttust þeir Óðinn við ok Gylfi í brögðum ok sjónhverfingum, ok urðu Æsir jafnan ríkri. Óðinn tók sér bústað við Löginn, þar sem nú eru kallaðar fornu Sigtúnir, ok gerði þar mikit hof ok blót eptir siðvenju Ásanna. Hann eignaðist þar lönd svá vítt sem hann lét heita Sigtúnir. Hann gaf bústaði hofgoðunum: Njörðr bjó í Nóatúnum, en Freyr at Uppsölum, Heimdallr at Himinbjörgum, Þórr á Þrúðvangi, Baldr á Breiðabliki; öllum fékk hann þeim góða bólstaði.

6. Frá atgervi Óðins.

Þá er Ásaóðinn kom á norðrlönd, ok með honum Díar, er þat sagt með sannyndum, at þeir hófu ok kendu íþróttir, þær er menn hafa lengi síðan með farit. Óðinn var göfgastr af öllum, ok af honum námu þeir allir íþróttirnar; því at hann kunni fyrst allar ok þó flestar. En þat er at segja, fyrir hverja sök hann var svá mjök tignaðr; þá báru þessir hlutir til: hann var svá fagr ok göfugligr álitum, þá er hann sat með vinum sínum, at öllum hló hugr við; en þá er hann var í her, þá sýndist hann grimmligr sínum úvinum. En þat bar til þess, at hann kunni þær íþróttir, at hann skipti litum ok líkjum, á hverja lund er hann vildi; önnur var sú, at hann talaði svá snjalt ok slétt, at öllum er á heyrðu þótti þat eina satt; mælti hann alt hendingum, svá sem nú er þat kveðit, er skáldskapr heitir. Hann ok hofgoðar hans heita ljóðasmiðir, því at sú íþrótt hófst af þeim í norðrlöndum. Óðinn kunni svá gera, at í orrostum urðu úvinir hans blindir eða daufir eða óttafullir, en vápn þeirra bitu eigi heldr en vendir; en hans menn fóru brynjulausir ok váru galnir sem hundar eða vargar, bitu í skjöldu sína, váru sterkir sem birnir eða griðungar; þeir drápu mannfólkit, en hvártki eldr né járn orti á þá. Þat er kallaðr berserksgangr.

7. Frá íþróttum Óðins.

Óðinn skipti hömum; lá þá búkrinn sem sofinn eða dauðr, en hann var þá fugl eða dýr, fiskr eða ormr, ok fór á einni svipstund á fjarlæg lönd, at sínum erendum eða annarra manna. Þat kunni hann enn at gera með orðum einum, at slökkva eld ok kyrra sjá, ok snúa vindum hverja leið er hann vildi. Óðinn átti skip, þat er Skiðblaðnir hét, er hann fór á yfir höf stór, en þat mátti vefja saman sem dúk. Óðinn hafði með sér höfuð Mímis, ok sagði þat honum mörg tíðindi or öðrum heimum. En stundum vakti hann upp dauða menn or jörðu, eða settist undir hanga; fyrir því var hann kallaðr drauga dróttinn eða hanga dróttinn. Hann átti hrafna tvá, er hann hafði tamit við mál; flugu þeir víða um lönd ok sögðu honum mörg tíðindi. Af þessum hlutum varð hann stórliga fróðr. Allar þessar íþróttir kendi hann með rúnum ok ljóðum, þeim er galdrar heita; fyrir því eru Æsir kallaðir galdrasmiðir. Óðinn kunni þá íþrótt, er mestr máttr fylgði, ok framdi sjálfr, er seiðr heitir. En af því mátti hann vita örlög manna ok úorðna hluti, svá ok at gera mönnum bana eða úhamingju eða vanheilindi, svá ok at taka frá mönnum vit eða afl ok gefa öðrum. En þessi fjölkyngi, er framit er, fylgir svá mikil ergi, at eigi þótti karlmönnum skamlaust við at fara, ok var gyðjunum kend sú íþrótt. Óðinn vissi um alt jarðfé, hvar fólgit var, ok hann kunni þau ljóð, er upp laukst fyrir honum jörðin, ok björg ok steinar, ok haugarnir, ok batt hann með orðum einum þá er fyrir bjoggu, ok gékk inn ok tók þar slíkt er hann vildi. Af þessum kröptum varð hann mjök frægr; úvinir hans óttuðust hann, en vinir hans treystust honum, ok trúðu á krapt hans ok á sjálfan hann. En hann kendi flestar íþróttir sínar blótgoðunum; váru þeir næst honum um allan fróðleik ok fjölkyngi. Margir aðrir námu þó mikit af, ok hefir þaðan af dreifzt fjölkyngin víða ok haldizt lengi. En Óðin ok þá höfðingja tólf blótuðu menn, ok kölluðu goð sín ok trúðu á lengi síðan. Eptir Óðins nafni var kallaðr Auðun, ok hétu menn svá sonu sína, en af Þórs nafni er kallaðr Þórir eða Þórarinn, eða dregit af öðrum heitum til, svá sem Steinþórr eða Hafþórr, eða enn breytt á fleiri vega.

8. Lagasetning Óðins.

Óðinn setti lög í landi sínu, þau er gengit höfðu fyrr með Ásum. Svá setti hann, at alla dauða menn skyldi brenna ok bera á bál með þeim eign þeirra; sagði hann svá, at með þvílíkum auðœfum skyldi hverr koma til Valhallar, sem hann hafði á bál; þess skyldi hann ok njóta, er hann sjálfr hafði í jörð grafit: en öskuna skyldi bera út á sjá eða grafa niðr í jörð. En eptir göfga menn skyldi haug gera til minningar; en eptir alla þá menn, er nökkut mannsmót var at, skyldi reisa bautasteina; ok hélzt sjá siðr lengi síðan. Þá skyldi blóta í móti vetri til árs, en at miðjum vetri blóta til gróðrar, hit þriðja at sumri, þat var sigrblót. Um alla Svíþjóð guldu menn Óðni skatt, penning fyrir nef hvert, en hann skyldi verja land þeirra fyrir úfriði ok blóta þeim til árs.

9. Kvánfang Njarðar.

Njörðr fékk konu þeirrar, er Skaði hét, hon vildi ekki við hann samfarar eiga, ok giptist síðan Óðni. Áttu þau marga sonu; einn þeirra hét Sæmingr; um hann orti Eyvindr skáldaspillir þetta:

Þann, skaldblœtr!
skattfœri gat
ása niðr
vit járnviðju,
þá er þau meir
í Manheimum
skatna vinr
ok Skaði bygðu;
sævar beins
ok sonu marga
öndurdís
við Óðni gat.

Til Sæmings taldi Hákon jarl hinn ríki langfeðgakyn sitt. Þessa Svíþjóð kölluðu þeir Manheima, en hina miklu Svíþjóð kölluðu þeir Goðheima; or Goðheimum sögðu þeir mörg tíðindi ok mörg undr.

10. Dauði Óðins.

Óðinn varð sóttdauðr í Svíþjóð; ok er hann var at kominn bana, lét hann marka sik geirsoddi ok eignaði sér alla vápndauða menn; sagði hann sik mundu fara í Goðheim ok fagna þar vinum sínum. Nú hugðu Svíar, at hann væri kominn í hinn forna Ásgarð, ok mundi þar lifa at eilífu. Hófst þá at nýju átrúnaðr við Óðin ok áheit. Opt þótti Svíum hann vitrast sér, áðr stórar orrostur yrði, gaf hann þá sumum sigr, en sumum bauð hann til sín; þótti hvárrtveggi kostr góðr. Óðinn var brendr dauðr, ok var sú brenna ger allveglig. Þat var trúa þeirra, at því hæra sem reykinn lagði í loptit upp, at því háleitari væri sá í himninum, er brennuna átti, ok því auðgari, er meira fé brann með honum.

11. Frá Nirði.

Njörðr af Nóatúnum gerðist þá valdsmaðr yfir Svíum, ok hélt upp blótum; hann kölluðu Svíar þá dróttin sinn; tók hann þá skattgjafar af þeim. Á hans dögum var friðr allgóðr ok allskonar ár svá mikit, at Svíar trúðu því, at Njörðr réði fyrir ári ok fyrir fésælu manna. Á hans dögum dó flestir Díar, ok váru allir blótaðir ok brendir síðan. Njörðr varð sóttdauðr, lét hann ok marka sik Óðni, áðr hann dó; Svíar brendu hann ok grétu allmjök yfir leiði hans.

12. Dauði Freys.

Freyr tók þá ríki eptir Njörð; var hann kallaðr dróttinn yfir Svíum ok tók skattgjafir af þeim; hann var vinsæll ok ársæll sem faðir hans. Freyr reisti at Uppsölum hof mikit, ok setti þar höfuðstað sinn; lagði þar til allar skyldir sínar, lönd ok lausa aura; þá hófst Uppsala auðr, ok hefir haldizt æ síðan. Á hans dögum hófst Fróða friðr, þá var ok ár um öll lönd; kendu Svíar þat Frey. Var hann því meir dýrkaðr en önnur goðin, sem á hans dögum varð landsfólkit auðgara en fyrr af friðinum ok ári. Gerðr Gýmis dóttir hét kona hans; sonr þeirra hét Fjölnir. Freyr hét Yngvi öðru nafni; Yngva nafn var lengi síðan haft í hans ætt fyrir tignarnafn, ok Ynglingar váru síðan kallaðir hans ættmenn. Freyr tók sótt; en er at honum leið sóttin, leituðu menn sér ráðs, ok létu fá menn til hans koma, en bjoggu haug mikinn, ok létu dyrr á ok 3 glugga. En er Freyr var dauðr, báru þeir hann leyniliga í hauginn, ok sögðu Svíum at hann lifði, ok varðveittu hann þar 3 vetr. En skatt öllum heltu þeir í hauginn, í einn glugg gullinu, en í annan silfrinu, í hinn þriðja eirpenningum. Þá hélzt ár ok friðr.

13. Frá Freyju og dœtrum hennar.

Freyja hélt þá upp blótum, því at hon ein lifði þá eptir goðanna, ok varð hon þá hin frægsta, svá at með hennar nafni skyldi kalla allar konur tignar, svá sem nú heita frúvor. Svá heitir ok hver freyja yfir sinni eign, en sú húsfreyja, er bú á. Freyja var heldr marglynd; Óðr hét bóndi hennar, dœtr hennar hétu Hnoss ok Gersemi; þær váru fagrar mjök: af þeirra nafni eru svá kallaðir hinir dýrstu gripir. Þá er allir Svíar vissu, at Freyr var dauðr, en hélzt ár ok friðr, þá trúðu þeir, at svá mundi vera, meðan Freyr væri á Svíþjóð, ok vildu eigi brenna hann, ok kölluðu hann veraldar goð ok blótuðu mest til árs ok friðar alla ævi síðan.

14. Dauði Fjölnis konungs.

Fjölnir, son Yngvifreys, réð þá fyrir Svíum ok Uppsala auð; hann var ríkr ok ársæll ok friðsæll. Þá var Friðfróði at Hleiðru; þeirra í millum var heimboð ok vingan. Þá er Fjölnir fór til Fróða á Selund, þá var þar fyrir búin veizla mikil ok boðit til víða um lönd. Fróði átti mikinn húsabœ; þar var gert ker mikit margra alna hátt, ok okat með stórum timbrstokkum; þat stóð í undirskemmu, en lopt var yfir uppi, ok opit gólfþilit, svá at þar var niðr hellt leginum, en kerit blandit fult mjaðar; þar var drykkr furðu sterkr. Um kveldit var Fjölni fylgt til herbergis í hit næsta lopt, ok hans sveit með honum. Um nóttina gékk hann út í svalir at leita sér staðar, var hann svefnœrr ok dauðadrukkinn. En er hann snerist aptr til herbergis, þá gékk hann fram eptir svölunum ok til annarra loptdura ok þar inn, missti þá fótum ok féll í mjaðarkerit, ok týndist þar. Svá segir Þjóðólfr hinn hvinverski:

Varð framgengt,
þar er Fróði bjó,
feigðar orð,
er at Fjölni kom:
ok sikling
Svigðis geira
vágr vindlauss
um viða skyldi.

15. Frá Svegði.

Svegðir tók ríki eptir föður sinn; hann strengði þess heit at leita Goðheims ok Óðins hins gamla. Hann fór með 12 menn víða um heiminn, hann kom út í Tyrkland ok í Svíþjóð hina miklu ok hitti þar marga frændr sína ok vini, ok var í þeirri för 5 vetr. Þá kom hann aptr til Svíþjóðar, dvaldist hann þá enn heima um hríð. Hann hafði fengit konu þá er Vana hét út í Vanaheimi; var þeirra son Vanlandi. Svegðir fór enn at leita Goðheims. Ok í austanverðri Svíþjóð heitir bœr mikill at Steini, þar er steinn svá mikill sem stór hús. Um kveldit eptir sólarfall, þá er Svegðir gékk frá drykkju til svefnbúrs, sá hann til steinsins, at dvergr sat undir steininum. Svegðir ok hans menn váru mjök druknir ok runnu til steinsins. Dvergrinn stóð í durum ok kallaði á Sveigði, bað hann þar inn ganga, ef hann vildi Óðin hitta. Svegðir hljóp í steininn; en steinninn laukst þegar aptr, ok kom Svegðir eigi aptr. Svá segir Þjóðólfr hinn hvinverski:

En dagskjarr
Durnis niðja
salvörðuðr
Svegði vélti,
þá er í stein
hinn stórgeði
dulsa konr
ept dvergi hljóp;
ok sal bjartr
þeirra Sökmímis
jötunbygðr
við jöfri gein.

16. Frá Vanlanda.

Vanlandi hét son Svegðis, er ríki tók eptir hann ok réð fyrir Uppsala auð; hann var hermaðr mikill, ok hann fór víða um lönd. Hann þá vetrvist á Finnlandi með Snjá hinum gamla, ok fékk þar dóttr hans Drífu. En at vári fór hann á brott, en Drífa var eptir, ok hét hann at koma aptr á þriggja vetra fresti; en hann kom eigi á 10 vetrum. Þá sendi Drífa eptir Huld seiðkonu, en sendi Vísbur, son þeirra Vanlanda, til Svíþjóðar. Drífa keypti at Huld seiðkonu, at hon skyldi síða Vanlanda til Finnlands, eða deyða hann at öðrum kosti. En er seiðr var framiðr, þá var Vanlandi at Uppsölum; þá gerði hann fúsan at fara til Finnlands, en vinir hans ok ráðamenn bönnuðu honum, ok sögðu at vera mundi fjölkyngi Finna í farfýsi hans. Þá gerðist honum svefnhöfugt, ok lagðist hann till svefns. En er hann hafði lítt sofnat, kallaði hann ok sagði, at mara trað hann. Menn hans fóru til ok vildu hjálpa honum; en er þeir tóku uppi til höfuðsins, þá trað hon fótleggina, svá at nær brotnuðu; þá tóku þeir til fótanna, þá kafði hon höfuðit, svá at þar dó hann. Svíar tóku lík hans, ok var hann brendr við á þá er Skúta heitir. Þar váru settir bautasteinar hans. Svá segir Þjóðólfr:

En á vit
Vilja bróður
vitta vættr
Vanlanda kom;
þá tröllkund
um troða skyldi
liðs grímhildr
ljóna bága;
ok sá brann
á beði Skútu
menglötuðr,
er mara kvaldi.

17. Dauði Vísburs.

Vísburr tók arf eptir Vanlanda föður sinn; hann gékk at eiga dóttur Auða hins auðga ok gaf henni at mundi þrjá stórbœi ok gullmen. Þau áttu 2 sonu, Gisl ok Öndur. En Vísburr lét hana eina ok fékk annarrar konu; en hon fór til föður síns með sonu sína. Vísbur átti son er Dómaldi hét; stjúpmóðir Dómalda lét síða at honum úgæfu. En er synir Vísburs váru 12 vetra ok 13, fóru þeir á fund hans ok heimtu mund móður sinnar, en hann vildi eigi gjalda. Þá mæltu þeir, at gullmenit skyldi verða at bana hinum bezta manni í ætt hans, ok fóru í brott ok heim. Þá var enn fengit at seið ok siðit til þess, at þeir skyldu mega drepa föður sinn. Þá sagði Huldr völva þeim, at hon mundi svá síða, ok þat með, at ættvíg skyldu ávalt vera í ætt þeirra Ynglinga síðan. Þeir játtu því. Eptir þat sömnuðu þeir liði, ok kómu at Vísbur um nótt á úvart ok brendu hann inni. Svá kvað Þjóðólfr:

Ok Vísburs
vilja byrði
sjávar niðr
svelgja knátti,
þá er meinþjóf
markar öttu
setrverjendr
á sinn föður;
ok allvald
í arinkjóli
glóða garmr
glymjandi beit.

18. Dauði Dómalda.

Dómaldi tók arf eptir föður sinn Vísbur, ok réð löndum. Á hans dögum gerðist í Svíþjóð sultr mikill ok seyra. Þá efldu Svíar blót stór at Uppsölum; hit fyrsta haust blótuðu þeir yxnum, ok batnaði ekki árferð at heldr. En annat haust hófu þeir mannblót, en árferð var söm eða verri. En hit þriðja haust kómu Svíar fjölment til Uppsala, þá er blót skyldu vera. Þá áttu höfðingjar ráðagerð sína; ok kom þat ásamt með þeim, at hallærit mundi standa af Dómalda konungi þeirra, ok þat með, at þeir skyldu honum blóta til árs sér, ok veita honum atgöngu ok drepa hann, ok rjóða stalla með blóði hans. Ok svá gerðu þeir. Svá segir Þjóðólfr:

Hitt var fyrr
at fold ruðu
sverðberendr
sínum dróttni,
ok landherr
á lífs vanan
dreyrug vápn
Dómalda bar.
Þá er árgjörn
Jóta dólgi
Svía kind
um sóa skyldi.

19. Dauði Dómars.

Dómarr hét sonr Dómalda, er þar næst réð ríki; hann réð lengi fyrir löndum, ok var þá góð árferð ok friðr um hans daga. Frá honum er ekki sagt annat, en hann varð sóttdauðr at Uppsölum, ok var fœrðr á Fyrisvöllu ok brendr þar á árbakkanum, ok eru þar bautasteinar hans. Svá segir Þjóðólfr:

Ok ek þess opt
um Yngva hrör
fróða menn
um fregit hafða,
hvar Dómarr
á dynjanda
bana Hálfs
um borinn væri.
Nú ek þat veit
at verkbitinn
Fjölnis niðr
vit Fyri brann.

20. Dauði Dyggva.

Dyggvi hét son hans, er þar næst réð löndum, ok er frá honum ekki sagt annat, en hann varð sóttdauðr. Svá segir Þjóðólfr:

Kveðkat ek dul,
nema Dyggva hrör
Glitnis gná
at gamni hefir;
því at jóðís
Úlfs ok Narfa
konungamann
kjósa skyldi;
ok allvald
Yngva þjóðar
Loka mær
um leikinn hefir.

Móðir Dyggva var Drótt, dóttir Danps konungs, sonar Rígs, er fyrstr var konungr kallaðr á danska tungu; hans ættmenn höfðu ávalt síðan konungsnafn fyrir hit œzta tignarnafn. Dyggvi var fyrstr konungr kallaðr sinna ættmanna; en áðr váru þeir dróttnar kallaðir, en konur þeirra dróttningar, en drótt hirðsveitin. En Yngvi eða Ynguni var kallaðr hverr þeirra ættmanna alla ævi, en Ynglingar allir saman. Drótt dróttning var systir Dans konungs hins mikilláta, er Danmörk er við kend.

21. Frá Dag spaka.

Dagr hét son Dyggva konungs, er konungdóm tók eptir hann; hann var maðr svá spakr, at hann skildi fugls rödd. Hann átti spörr einn, er honum sagði mörg tíðindi; flaug hann á ymsi lönd. Þat var eitt sinn, at spörrinn flaug á Reiðgotaland, á bœ þann, er á Vörva heitir; hann flaug í akr karls ok fékk þar matar. Karl kom þar ok tók upp stein ok laust spörrinn til bana. Dagr konungr varð illa við, er spörrinn kom eigi heim; gékk hann þá til sónarblóts til fréttar, ok fékk þau svör, at spörr hans var drepinn á Vörva. Síðan bauð hann út her miklum ok fór til Gotlands; en er hann kom á Vörva, gékk hann upp með her sinn ok herjaði: fólkit flýði víðs vegar undan. Dagr konungr sneri herinum til skipa, er kveldaði, ok hafði hann drepit mart fólk ok mart handtekit. En er þeir fóru yfir á nökkura, þar sem heitir Skjótansvað eða Vápnavað, þá rann fram ór skógi einn verkþræll á árbakkann ok skaut heytjúgu í lið þeirra, ok kom í höfuð konungi skotit; féll hann þegar af hestinum ok fékk bana. Í þann tíma var sá höfðingi gramr kallaðr er herjaði, en hermennirnir gramir. Svá segir Þjóðólfr:

Frá ek at Dagr
dauða orði
frægðar fúss,
um fara skyldi,
þá er valteins
til Vörva kom
spakfrömuðr
spörs at hefna.
Ok þat orð
á Austrvega
vísa ferð
frá vígi bar,
at þann gram
um geta skyldi
slönguþref
Sleipnis verðar.

22. Frá Agna.

Agni hét son Dags, er konungr var eptir hann, ríkr maðr ok ágætr, hermaðr mikill, atgervimaðr mikill um alla hluti. Þat var eitt sumar, er Agni konungr fór með her sinn á Finnland, gékk þar upp ok herjaði. Finnar drógu saman lið mikit ok fóru til orrostu. Frosti er nefndr höfðingi þeirra. Varð þar orrosta mikil, ok fékk Agni konungr sigr; þar féll Frosti ok mikit lið með honum. Agni konungr fór herskildi um Finnland, ok lagði undir sik, ok fékk stórmikit herfang. Hann tók ok hafði með sér Skjálf, dóttur Frosta, ok Loga bróður hennar. En er hann kom austan, lagði hann til Stokksunda; hann setti tjöld sín suðr á fitina, þar var þá skógr. Agni konungr átti þá gullmenit, þat er Vísburr hafði átt. Agni konungr gékk at eiga Skjálf. Hon bað konung at gera erfi eptir föður sinn. Hann bauð þá til sín mörgum ríkismönnum ok gerði veizlu mikla; hann var allfrægr orðinn af för þessi. Þá váru þar drykkjur miklar; en er Agni konungr gerðist drukkinn, þá bað Skjálf hann gæta vel mensins, er hann hafði á hálsi. Hann tók til ok batt ramliga menit á háls sér, áðr hann géngi at sofa; en landtjaldit stóð við skóginn ok hátt tré yfir tjaldinu, þat er skýla skyldi vit sólarhita. En er Agni konungr var sofnaðr, þá tók Skjálf digrt snœri ok festi undir menit. Menn hennar slógu þá tjaldstöngunum, en köstuðu lykkju snœrisins upp í limar trésins, drógu síðan, svá at konungr hékk næst uppi við limar; ok var þat hans bani. Skjálf ok hennar menn hljópu á skip ok reru í brott. Agni konungr var þar brendr, ok er þar síðan kölluð Agnafit á austanverðum Taurinum vestr frá Stokksundi. Svá segir Þjóðólfr:

Þat tel ek undr,
ef Agna her
Skjálfar ráð
at sköpum þóttu,
þá er gœðing
með gullmeni
Loga dís
at lopti hóf,
hinn er vit Taur
temja skyldi
svalan hest
Signýjar vers.

23. Frá Alreki ok Eiríki.

Alrekr ok Eiríkr hétu synir Agna, er konungar váru eptir hann; þeir váru ríkir menn ok hermenn miklir ok íþróttamenn. Þat var siðvenja þeirra at ríða hesta, temja bæði við gang ok við hlaup; kunnu þeir þat allra manna bezt; lögðu þeir á þat hit mesta kapp, hverr betr reit eða betri hesta átti. Þat var eitt sinn at þeir brœðr riðu tveir frá öðrum mönnum með hina beztu hesta sína, ok riðu út á völlu nökkura ok kómu eigi aptr. Var þeirra leita farit, ok funnust þeir báðir dauðir, ok lamit höfuð á báðum; en ekki vápn höfðu þeir nema bitlana af hestunum ok þat hyggja menn, at þeir hafi drepizt þar með. Svá segir Þjóðólfr:

Féll Alrekr
þar er Eiríki
bróður vápn
at bana urðu,
ok hnakkmars
höfuðfetlum
Dags frændr
um drepask kváðu.
Fráat maðr áðr
eykja gervi
Freys afspring
í fólk hafa.

24. Frá Álfi ok Yngva.

Yngvi ok Álfr váru synir Alreks, er konungdóm tóku í Svíþjóð þar næst. Var Yngvi hermaðr mikill ok allsigrsæll, fríðr ok íþróttamaðr hinn mesti, sterkr ok hinn snarpasti í orrostu, mildr af fé ok gleðimaðr mikill. Af slíku öllu varð hann frægr ok vinsæll. Álfr konungr bróðir hans sat at löndum ok var ekki í hernaði, hann var kallaðr Elfsi, hann var maðr þögull, ríklundaðr ok úþýðr. Móðir hans hét Dageiðr, dóttir Dags konungs hins ríka, er Döglingar eru frá komnir. Álfr konungr átti konu er Bera hét, kvenna fríðust ok skörungr mikill, gleðimaðr hinn mesti. Yngvi Alreksson var þá enn eitt haust kominn or víkingu til Uppsala, ok var þá hinn frægsti. Hann sat opt við drykkju lengi um kveldum; Álfr konungr gékk opt snimma at sofa. Bera dróttning sat opt lengi á kveldum, ok hjöluðu þau Yngvi sín í milli. Álfr rœddi opt um, bað hana fara fyrr at sofa, sagði at hann vildi ekki vaka eptir henni. Hon svaraði ok sagði, at sú kona væri sæl, er heldr skyldi eiga Yngva en Álf; hann reiddist því mjök, er hon mælti þat opt. Eitt kveld gékk Álfr inn í höllina, þá er þau Yngvi ok Bera sátu í hásæti ok töluðust viðr; hafði Yngvi um kné sér mæki; menn váru mjök druknir ok gáfu engan gaum, at er konungrinn kom inn. Álfr konungr gékk at hásætinu ok brá sverði undan skikkju sinni ok lagði í gegnum Yngva bróður sinn. Yngvi hljóp upp, ok brá mækinum ok hjó Álf banahögg, ok féllu þeir báðir dauðir á gólfit. Váru þeir Álfr ok Yngvi heygðir á Fyrisvöllum. Svá segir Þjóðólfr:

Ok varð hinn,
er Álfr um vá,
vörðr véstalls
um veginn liggja,
er döglingr
dreyrgan mæki
öfundgjarn
á Yngva rauð.
Vara þat bært,
at Bera skyldi
valsœfendr
vígs um hvetja,
þá er brœðr tveir
at bönum urðusk
óþurfendr
um ábrýði.

25. Fall Hugleiks konungs.

Hugleikr hét son Álfs, er konungdóm tók yfir Svíum eptir þá brœðr, því at synir Yngva váru þá börn at aldri. Hugleikr konungr var engi hermaðr, ok sat hann at löndum í kyrrsæti; hann var auðigr mjök ok sínkr af fé. Hann hafði mjök í hirð sinni allskonar leikara, harpara ok gígjara ok fiðlara; hann hafði ok með sér seiðmenn ok allskonar fjölkunnigt fólk. Haki ok Hagbarðr hétu brœðr tveir, ok váru ágætir mjök. Þeir váru sjákonungar ok höfðu lið mikit, fóru stundum báðir samt, en stundum sér hvárr þeirra: margir kappar váru með hvárumtveggja þeirra. Haki konungr fór með her sinn til Svíþjóðar á hendr Hugleiki konungi, en Hugleikr konungr samnaði her fyrir; þá kómu til liðs við hann brœðr tveir, Svipdagr ok Geigaðr, ágætir menn báðir ok hinir mestu kappar. Haki konungr hafði með sér 12 kappa, þar var þá Starkaðr hinn gamli með honum; Haki konungr var ok hinn mesti kappi. Þeir hittust á Fyrisvöllum; varð þar orrosta mikil, féll brátt lið Hugleiks konungs. Þá sóttu fram kapparnir Svipdagr ok Geigaðr; en kappar Haka géngu 6 á móti hvárum þeirra, ok urðu þeir handteknir. Þá gékk Haki konungr inn í skjaldborg at Hugleiki konungi, ok drap hann þar ok sonu hans tvá. Eptir þat flýðu Svíar, en Haki konungr lagði lönd undir sik ok gerðist konungr yfir Svíum. Hann sat þá at löndum 3 vetr, en í því kyrrsæti fóru kappar hans frá honum ok í víking ok féngu sér svá fjár.

26. Dauði Guðlaugs konungs.

Jörundr ok Eiríkr váru synir Yngva Alrekssonar; þeir lágu úti á herskipum þessa hríð alla, ok váru hermenn miklir. Á einu sumri herjuðu þeir í Danmörk, ok þá hittu þeir Guðlaug Háleygja konung ok áttu við hann orrostu; ok lauk svá, at skip Guðlaugs var hroðit, en hann varð handtekinn. Þeir fluttu hann til lands á Straumeyjarnes ok hengðu hann þar. Urpu menn hans þar haug eptir hann. Svá segir Eyvindr skáldaspillir:

En Guðlaugr
grimman tamdi,
við ofrkapp
Austrkonunga,
Sigars jó,
er synir Yngva
menglötuð
við meið reiddu.
Ok náreiðr
á nesi drúpir
Vinga meiðr,
þar er víkr deilir.
Þar er fjölkunt
um fylkis hrör
steini merkt,
Straumeyjarnes.

27. Frá Haka konungi.

Eiríkr ok Jörundr brœðr urðu af verki þessu frægir mjök, þóttust þeir miklu meiri menn en áðr. Þeir spurðu at Haki konungr í Svíþjóð hafði sent frá sér kappa sína; þá halda þeir til Svíþjóðar, ok draga síðan her at sér. En er Svíar spyrja, at Ynglingar eru þar komnir, þá drífr úgrynni liðs til þeirra. Síðan leggja þeir í Löginn upp ok halda til Uppsala á hendr Haka konungi; en hann ferr á móti þeim á Fyrisvöllu, ok hafði lið miklu minna. Varð þar mikil orrosta, gékk Haki konungr svá hart fram, at hann felldi þá alla, er honum váru næstir, ok at lyktum feldi hann Eirík konung ok hjó niðr merki þeirra brœðra. Þá flýði Jörundr konungr til skipa, ok alt lið hans. Haki konungr fékk svá stór sár, at hann sá, at hans lífdagar mundu eigi langir verða. Þá lét hann taka skeið, er hann átti, ok lét hlaða dauðum mönnum ok vápnum, lét þá flytja út til hafs ok leggja stýri í lag ok draga upp segl, en leggja eld í tyrvið ok gera bál á skipinu. Veðr stóð af landi. Haki var þá atkominn dauða eða dauðr, er hann var lagiðr á bálit. Sigldi skipit síðan loganda út í haf, ok var þetta allfrægt lengi síðan.

28. Dauði Jörundar.

Jörundr son Yngva konungs var konungr at Uppsölum, hann réð þá löndum ok var optliga á sumrum í hernaði. Á einhverju sumri fór hann með her sinn til Danmerkr; hann herjaði á Jótland ok fór um haustit inn í Limafjörð ok herjaði þar; hann lá liði sínu í Oddasundi. Þá kom þar með her mikinn Gýlaugr Háleygja konungr, son Guðlaugs konungs, er fyrr var getit; hann leggr til orrostu við Jörund. En er landsmenn urðu þess varir, drífa þeir til or öllum áttum, bæði með stórum skipum ok smám. Verðr þá Jörundr konungr ofrliði borinn, ok hroðit skip hans; hljóp hann þá á sund, ok varð handtekinn ok leiddr á land upp. Lét þá Gýlaugr konungr reisa gálga, leiðir hann Jörund þar til ok lætr hengja hann. Lýkr svá hans ævi. Svá segir Þjóðólfr:

Varð Jörundr,
hinn er endr um dó,
lífs um lattr
í Limafirði,
þá er hábrjóstr
hörva Sleipnir
bana Guðlaugs
um bera skyldi;
ok Hagbarðs
hersa valdi
höðnu leif
at hálsi gékk.

29. Dauði Auns konungs.

Aun eða Áni hét son Jörundar, er konungr var yfir Svíum eptir föðr sinn; hann var vitr maðr ok blótmaðr mikill; engi var hann hermaðr, hann sat at löndum. Í þann tíma er þessir konungar váru at Uppsölum, er nú var frá sagt, var yfir Danmörku fyrst Danr hinn mikilláti, hann varð allgamall; þá sonr hans Fróði hinn mikilláti eða hinn friðsami; þá hans synir Hálfdan ok Friðleifr, þeir váru hermenn miklir. Hálfdan var eldri ok fyrir þeim um alt; hann fór með her sinn till Svíþjóðar á hendr Aun konungi, ok áttu þeir orrostur nökkurar, ok hafði Hálfdan jafnan sigr. Ok at lyktum flýði Aun konungr í vestra Gautland; þá hafði hann verit konungr yfir Uppsölum 5 vetr ok 20. Hann var ok í Gautlandi hálfan þriðja tug vetra, meðan Hálfdan konungr var at Uppsölum. Hálfdan konungr varð sóttdauðr at Uppsölum, ok er hann þar heygðr. Eptir þat kom Aun konungr enn till Uppsala, þá var hann sextugr. Þá gerði hann blót mikit, ok blét til langlífis sér, ok gaf Óðni son sinn, ok var honum blótit. Aun konungr fékk andsvör af Óðni, at hann skyldi enn lifa 60 vetr. Aun var þá enn konungr at Uppsölum 5 vetr ok 20. Þá kom Áli hinn frœkni með her sinn til Svíþjóðar, son Friðleifs konungs, á hendr Aun konungi, ok áttu þeir orrostur ok hafði Áli jafnan sigr. Þá flýði Aun konungr í annat sinn ríki sitt, ok fór í vestra Gautland. Áli var konungr at Uppsölum 5 vetr ok 20, áðr Starkaðr hinn gamli drap hann. Eptir fall Ála fór Aun konungr aptr til Uppsala ok réð þar ríkinu enn 5 vetr ok 20. Þá gerði hann enn blót mikit til langlífis sér, ok blótaði öðrum syni sínum. Þá sagði Óðinn honum, at hann skyldi æ lifa, meðan hann gæfi Óðni son sinn hit tíunda hvert ár, ok þat með, at hann skyldi heiti gefa nökkuru heraði í landi sínu eptir tölu sona sinna, þeirra er hann blótaði til Óðins. En þá er hann hafði blótat 7 sonum sínum, þá lifði hann 10 vetr, svá at hann mátti eigi ganga, var hann þá á stóli borinn. Þá blótaði hann hinum átta syni sínum, ok lifði hann þá enn 10 vetr, ok lá þá í kör. Þá blótaði hann hinum níunda syni sínum, ok lifði þá enn 10 vetr, þá drakk hann horn sem lébarn. Þá átti hann einn son eptir, ok vildi hann þá blóta þeim, ok þá vildi hann gefa Óðni Uppsali, ok þau heruð er þar liggja til, ok láta kalla þat Tíundaland. Svíar bönnuðu honum þat, ok varð þá ekki blótit. Síðan andaðist Aun konungr, ok er hann heygðr at Uppsölum. Þat er síðan kölluð Ána-sótt, er maðr deyr verklauss af elli. Svá segir Þjóðólfr:

Knátti endr
at Uppsölum
Ánasótt
Aun um standa;
ok þrálífr
þiggja skyldi
jóðs aðal
öðru sinni.
Ok sveiðuðs
at sér hverfði
mækis hlut
hinn mjóvara,
er okhreins
áttunga rjóðr
lögðis odd
liggjandi drakk.
Máttit hárr
mæki hjarðar
austrkonungr
upp um halda.

30. Fra Agli Tunnudólgi.

Egill hét son Auns hins gamla, er konungr var eptir föður sinn í Svíþjóð; hann var engi hermaðr ok sat at löndum í kyrrsæti. Tunni hét þræll hans, er verit hafði með Ána hinum gamla féhirðir hans. En er Áni var andaðr, þá tók Tunni of lausafjár ok gróf í jörð niðr. En er Egill var konungr, þá setti hann Tunna með þrælum öðrum; hann kunni því stórilla ok hljóp í brott, ok með honum margir þrælar; ok tóku þá upp lausaféit, er Tunni hafði fólgit, gaf hann þat mönnum sínum, en þeir tóku hann til höfðingja. Síðan dreif til hans mikit illþýðisfólk; lágu þeir úti á mörkum, stundum hljópu þeir í heruð ok ræntu menn eða drápu. Egill konungr spurði þetta, ok fór at leita þeirra með liði sínu; en er hann hafði tekit sér náttstað á einni nótt, þá kom þar Tunni með liði sínu, ok hljóp á þá úvara ok drap lið mikit af konungi. En er Egill konungr varð varr við úfrið, þá snerist hann til viðtöku ok setti upp merki sitt, en lið flýði mart frá honum. Þeir Tunni sóttu at djarfliga, sá þá Egill konungr engan annan sinn kost en flýja. Þeir Tunni ráku þá flóttann alt til skógar; síðan fóru þeir aptr í bygðina, herjuðu ok ræntu, ok féngu þá enga mótstöðu. Fé þat alt er Tunni tók í heraðinu, gaf hann liðsmönnum sínum; varð hann af því vinsæll ok fjölmennr. Egill konungr samnaði her, ok fór til orrostu í móti Tunna; þeir börðust, ok hafði Tunni sigr, en Egill konungr flýði, ok lét lið mikit. Þeir Egill konungr ok Tunni áttu 8 orrostur, ok hafði Tunni sigr í öllum. Eptir þat flýði Egill konungr landit ok út í Danmörk á Selund til Fróða hins frœkna; hann hét Fróða konungi til liðs skatti af Svíum. Þá fékk Fróði honum her ok kappa sína. Fór þá Egill konungr til Svíþjóðar. En er Tunni spyrr þat, fór hann í móti honum með lið sitt. Varð þá orrosta mikil; þar féll Tunni, en Egill konungr tók þá við ríki sínu, en Danir fóru aptr. Egill konungr sendi Fróða konungi góðar gjafir ok stórar á hverjum misserum, en galt engan skatt Dönum, ok hélzt þó vinfengi þeirra Fróða. Síðan er Tunni féll, réð Egill konungr einn ríkinu þrjá vetr. Þá varð í Svíþjóðu, at griðungr, sá er til blóts var ætlaðr, var gamall ok alinn svá kappsamliga at hann var mannýgr; en er menn vildu taka hann, þá hljóp hann á skóg ok varð galinn, ok var lengi á viðum ok hinn mesti spellvirki við menn. Egill konungr var veiðimaðr mikill, hann reið um daga optliga á markir dýr at veiða. Þat var eitt sinn, at hann var riðinn á veiðar við menn sína. Konungr hafði elt dýr eitt lengi, ok hleypti eptir í skóginn frá öllum mönnum. Þá verðr hann varr við griðunginn, ok reið til, ok vill drepa hann. Griðungr snýr í móti, ok kom konungr lagi á hann, ok skar or spjótit. Griðungr stakk hornunum í síðu hestinum, svá at hann féll þegar flatr, ok svá konungr. Þá hljóp konungr á fœtr ok vill bregða sverði; griðungr stakk þá hornunum fyrir brjóst honum, svá at á kafi stóð. Þá kómu at konungs menn ok drápu griðunginn. Konungr lifði litla hríð, ok er hann heygðr at Uppsölum. Svá segir Þjóðólfr:

Ok lofsæll
or landi fló
Týs áttungr
Tunna ríki.
En flæming
farra trjónu
jötuns eykr
á Agli rauð,
sá er um austmörk
áðr hafði
brúna hörg
um borit lengi.
En skíðlauss
skilfinga nið
hœfis hjörr
til hjarta stóð.

31. Frá Óttari Vendilkráku.

Óttarr hét son Egils, er ríki ok konungdóm tók eptir hann; hann vingaðist ekki við Fróða konung. Þá sendi Fróði konungr menn til Óttars konungs, at heimta skatt, þann er Egill hafði heitit honum. Óttarr svaraði svá, at Svíar hefði aldri skatt goldit Dönum, sagði at hann mundi ok svá gera. Fóru aptr sendimenn. Fróði var hermaðr mikill. Þat var á einu sumri, at Fróði fór með her sinn til Svíþjóðar, gerði þar upprásir ok herjaði, drap mart fólk en sumt hertók hann. Hann fékk þar allmikit herfang; hann brendi ok víða bygðina ok gerði hit mesta hervirki. Annat sumar fór Fróði konungr at herja í Austrveg; þat spurði Óttarr konungr, at Fróði konungr var eigi í landinu. Þá stígr hann á herskip ok ferr út í Danmörk, ok herjar þar ok fær enga mótstöðu. Hann spyrr, at samnaðr mikill var á Selundi; stefnir hann þá vestr í Eyrarsund, siglir þá suðr til Jótlands, ok leggr í Limafjörð, ok herjar þá á Vendli, brennir þar ok gerir mjök aleyðu. Vöttr ok Fasti hétu jarlar Fróða, þá hafði Fróði sett til landvarnar í Danmörk, meðan hann var or landi. En er jarlar spurðu, at Svíakonungr herjaði í Danmörk, þá samna þeir her, ok hlaupa á skip ok sigla suðr til Limafjarðar; koma þar mjök á úvart Óttari konungi, leggja þegar til orrostu; taka Svíar vel í mót, fellr lið hvárratveggju. En svá sem lið fellr af Dönum, kom annat meira þar or heruðum, ok svá var til lagt öllum þeim skipum er í nánd váru. Lýkr svá orrostu, at þar féll Óttarr konungr, ok mestr hluti liðs hans. Danir tóku lík hans ok fluttu til lands, ok lögðu upp á haug einn, ok létu þar rífa dýr ok fugla hræin. Þeir gera trékráku eina, ok senda til Svíþjóðar, ok segja at eigi var meira verðr Óttarr konungr þeirra. Þeir kölluðu síðan Óttarr vendilkráku. Svá segir Þjóðólfr:

Féll Óttarr
und ara greipar
dugandligr
fyrir Dana vápnum,
þann hergammr
hrægum fœti
viti borinn
á Vendli sparn.
Þau frá ek verk
Vötts ok Fasta
sœnskri þjóð
at sögum verða;
at eylands
jarlar Fróða
vígframað
um veginn höfðu.

32. Kvonfang Aðils konungs.

Aðils hét son Óttars konungs, er konungdóm tók eptir hann; hann var lengi konungr, ok varð mjök auðigr, var hann ok nökkur sumur í víking. Aðils konungr kom með her sinn til Saxlands; þar réð fyrir konungr er Geirþjófr hét, en kona hans hét Álöf hin ríka; ekki er getit barna þeirra. Konungr var eigi í landinu. Aðils konungr ok menn hans runnu upp til bœjar konungs, ok ræntu þar; sumir reka ofan hjörð til strandarhöggs. Hjarðarinnar hafði gætt ánauðigt fólk, karlar ok konur, ok höfðu þeir þat alt með sér. Í því liði var mær ein undarliga fögr; sú nefndist Yrsa. Fór þá Aðils konungr heim með herfang. Yrsa var ekki með ambáttum. Brátt fannst þat, at hon var vitr ok vel orðum farin ok allra hluta vel kunnandi. Fannst mönnum mikit um hana ok þó konungi mest; kom þá svá at Aðils gerði brullaup til hennar. Var Yrsa þá dróttning í Svíþjóð, ok þótti hon hinn mesti skörungr.

33. Dauði Aðils konungs.

Helgi konungr Hálfdanarson réð þá fyrir Hleiðru; hann kom til Svíþjóðar með her svá mikinn, at Aðils konungr sá engan annan sinn kost en flýja undan. Helgi konungr gékk þar á land með her sinn ok herjaði, fékk mikit herfang; hann tók höndum Yrsu dróttning, ok hafði með sér til Hleiðrar, ok gékk at eiga hana; þeirra son var Hrólfr kraki. En er Hrólfr var þrevetr, þá kom Álöf dróttning til Danmerkr; sagði hon þá Yrsu, at Helgi konungr, maðr hennar, var faðir hennar, en Álöf móðir hennar. Fór þá Yrsa aptr til Svíþjóðar til Aðils konungs, ok var þar dróttning meðan hon lifði síðan. Helgi konungr féll í hernaði; Hrólfr kraki var þá 8 vetra, ok var þá til konungs tekinn at Hleiðru. Aðils konungr átti deilr miklar við konung þann er Áli hét hinn Upplenzki; hann var or Noregi. Þeir Aðils konungr ok Áli konungr áttu orrostu á Vænis ísi; þar féll Áli konungr, en Aðils hafði sigr. Frá þessari orrostu er langt sagt í Skjöldunga sögu, ok svá frá því, er Hrólfr kraki kom til Uppsala til Aðils; þá seri Hrólfr kraki gullinu á Fyrisvöllu. Aðils konungr var mjök kærr at góðum hestum, hann átti hina beztu hesta í þann tíma. Slöngvir hét hestr hans, en annarr Hrafn, þann tók hann af Ála dauðum, ok þar var undir alinn annarr hestr, er Hrafn hét, þann sendi hann til Hálogalands Goðgesti konungi. Þeim reið Goðgestr konungr, ok fékk eigi stöðvat áðr hann féll af baki, ok fékk bana; þat var í Ömd á Hálogalandi. Aðils konungr var at dísablóti, ok reið hesti um dísarsalinn; hestrinn drap fótum undir honum ok féll, ok konungr af fram, ok kom höfuð hans á stein, svá at haussinn brotnaði, en heilinn lá á steininum. Þat var hans bani. Hann dó at Uppsölum, ok er þar heygðr; kölluðu Svíar hann ríkan konung. Svá segir Þjóðólfr:

Þat frá ek enn,
at Aðils fjörvi
vitta vettr
um viða skyldi,
ok dáðgjarn
af drasils bógum
Freys áttungr
falla skyldi.
Ok við aur
œgir hjarna
bragnings burs
um blandinn varð;
ok dáðsæll
deyja skyldi
Ála dólgr
at Uppsölum.

34. Fall Hrólfs kraka.

Eysteinn hét son Aðils, er þar næst réð Svíaveldi; á hans dögum féll Hrólfr kraki at Hleiðru. Í þann tíma herjuðu konungar mjök í Svíaveldi, bæði Danir ok Norðmenn. Váru margir sækonungar, þeir er réðu liði miklu ok áttu engi lönd. Þótti sá einn með fullu heita mega sækonungr, er hann svaf aldri undir sótkum ási, ok drakk aldri at arins horni.

35. Frá Eysteini ok Sölva Jóta konungi.

Sölvi hét sækonungr, son Högna í Njarðey, er þá herjaði í Austrveg, hann átti ok ríki á Jótlandi. Hann hélt liði sínu til Svíþjóðar. Þá var Eysteinn konungr á veizlu í heraði því er Lofund heitir; þar kom Sölvi konungr á úvart um nótt ok tók hús á konungi, ok brendi hann inni með hirð sínni allri. Þá ferr Sölvi til Sigtúna, ok beiðir sér konungsnafns ok viðrtöku, en Svíar samna her ok vilja verja honum landit, ok varð þar orrosta svá mikil, at þat er sagt at eigi sleit á 11 dœgrum. Þá fékk Sölvi konungr sigr, ok var hann þá konungr yfir Svíaveldi langa hríð, til þess er Svíar sviku hann, ok var hann þar drepinn. Svá segir Þjóðólfr:

Veit ek Eysteins
enda fólginn
lokins lífs
á Lofundi;
ok sikling
með Svíum kváðu
Jótska menn
inni brenna.
Ok bitsótt
í brandnói
hlíðar þangs
á hilmi rann,
þá er timbrfastr
toptar nökkvi,
flotna fullr
um fylki brann.

36. Dráp Yngvars konungs.

Yngvarr hét son Eysteins konungs, er þá var konungr yfir Svíaveldi. Hann var hermaðr mikill, ok var opt á herskipum, því at þá var áðr Svíaríki mjök herskátt, bæði af Dönum ok Austrvegsmönnum. Yngvarr konungr gerði frið við Dani, tók þá at herja um Austrvegu. Á einu sumri hafði hann her úti, ok fór til Eistlands, ok herjaði þar um sumarit, sem heitir at Steini. Þá kómu Eistr ofan með mikinn her, ok áttu þeir orrostu. Var þá landherinn svá drjúgr, at Svíar fengu eigi mótstöðu; féll þá Yngvarr konungr, en lið hans flýði. Hann er heygðr þar við sjá sjálfan, þat er á Aðalsýslu. Fóru Svíar heim eptir úsigr þenna. Svá segir Þjóðólfr:

Þat stökk upp,
at Yngvari
Sýslu kind
um sóat hafði,
ok ljóshömum
við lagar hjarta
her Eistneskr
at hilmi vá,
ok austmarr
jöfri sœnskum
Gýmis ljóð
at gamni kveðr.

37. Frá Brautönundi konungi.

Önundr hét son Yngvars, er þar næst tók konungdóm í Svíþjóð. Um hans daga var friðr góðr í Svíþjóð, ok varð hann mjök auðigr at lausafé. Önundr konungr fór með her sinn til Eistlands at hefna föðr síns, gékk þar upp með her sinn, ok herjaði víða um landit ok fékk herfang mikit; ferr aptr um haustit til Svíþjóðar. Um hans daga var ár mikit í Svíþjóð. Önundr konungr var allra konunga vinsælstr. Svíþjóð er markland mikit, ok liggja þar svá eyðimerkr, at margar dagleiðir eru yfir. Önundr konungr lagði á þat kapp mikit ok kostnað at ryðja markir ok byggja eptir ruðin; hann lét ok leggja vegu yfir eyðimerkr, ok funnust þá víða í mörkunum skóglaus lönd, ok bygðust þar þá stór heruð. Varð af þessum hætti land bygt, því at landsfólkit var gnógt til bygðarinnar. Önundr konungr lét brjóta vegu um alla Svíþjóð, bæði um markir ok mýrar ok fjallvegu; fyrir því var hann Brautönundr kallaðr. Önundr konungr setti bú sín í hvert stórherað á Svíþjóð, ok fór um alt landit at veizlum.

38. Frá Ingjaldi illráða.

Brautönundr átti son er Ingjaldr hét. Þá var konungr á Fjaðrundalandi Yngvarr. Hann átti sonu tvá við konu sinni, hét annarr Álfr en annarr Agnarr. Þeir váru mjök jafnaldrar Ingjalds. Víða um Svíþjóð váru í þann tíma heraðskonungar, Braut-Önundr, ok réð fyrir Tíundalandi Svipdagr blindi. Þar eru Uppsalir, þar er allra Svía þing. Váru þar þá blót mikil, sóttu þannug margir konungar; var þat at miðjum vetri. Ok einn vetr þá er fjölment var komit til Uppsala, var þar Yngvarr konungr ok synir hans. Þeir váru 6 vetra gamlir, Álfr, son Yngvars konungs, ok Ingjaldr, son Önundar konungs. Þeir efldu til sveinaleiks, ok skyldi hvárr ráða fyrir sínu liði; ok er þeir lékust viðr, var Ingjaldr ústerkari en Álfr, ok þótti honum þat svá illt, at hann grét mjök. Þá kom til Gautviðr, fóstbróðir hans, ok leiddi hann í brott til Svipdags blinda, fóstrföður hans, ok sagði honum at illa hafði at farit, ok hann var ústerkari ok úþróttkari í leiknum en Álfr, son Yngvars konungs. Þá svaraði Svipdagr, at þat væri mikil skömm. Annan dag eptir lét Svipdagr taka hjarta or vargi ok steikja á teini, ok gaf síðan Ingjaldi konungssyni at eta; ok þaðan af varð hann allra manna grimmastr ok verst skaplundaðr. Ok er Ingjaldr var roskinn, þá bað Önundr konu til handa honum Gauthildar, dóttur Algauta konungs; hann var son Gautreks konungs hins milda, sonar Gauts, er Gautland er við kent. Algauti konungr þóttist vita, at hans dóttir mundi allvel gipt, ef hon væri syni Önundar konungs gefin, ef hann hefði skaplyndi föðr síns; ok var send mærin til Svíþjóðar, ok gerði Ingjaldr brullaup til hennar.

39. Dauði Önundar.

Önundr konungr fór milli búa sinna á einu hausti með hirð sinni, ok fór þangat sem kölluð er Himinheiðr; þat eru fjalldalir nökkurir þröngvir, en há fjöll tveim megin. Þá var mikit regn, en áðr hafði snjá lagt á fjöllin. Þar hljóp ofan skriða mikil með grjóti ok leiri; þar varð fyrir Önundr konungr ok lið hans; fær konungr bana, ok mart lið með honum. Svá segir Þjóðólfr:

Varð Önundr
Jónakrs bura
harmi heptr
und Himinfjöllum,
ok ofvæg
Eistra dólgi
heipt hrísungs
at hendi kom;
ok sá frömuðr
foldar beinum
Högna hrörs
um horfinn var.

40. Brenna at Uppsölum.

Ingjaldr, son Önundar konungs, var konungr at Uppsölum. Uppsala konungar váru œztir konunga í Svíþjóð, þá er þar váru margir heraðskonungar, frá því er Óðinn var höfðingi í Svíþjóð. Váru einvaldshöfðingjar þeir er at Uppsölum sátu um alt Svíaveldi, til þess er Agni dó. En þá kom ríkit fyrst í brœðraskipti, svá sem fyrr er ritit, en síðan dreifðist ríki ok konungdómr í ættir, svá sem þær greindust; en sumir konungar ruddu marklönd stór ok bygðu þar, ok jóku þannug ríki sitt. En þá er Ingjaldr tók ríkit ok konungdóm, váru margir heraðskonungar, sem fyrr er ritit. Ingjaldr konungr lét búa veizlu mikla at Uppsölum, ok ætlaði at erfa Önund konung föðr sinn. Hann lét búa sal einn, engum mun minna eða úvegligra en Uppsalr var, er hann kallaði sjau konunga sal; þar váru í ger 7 hásæti. Ingjaldr konungr sendi menn um alla Svíþjóð, ok bauð til sín konungum ok jörlum ok öðrum merkismönnum. Til þess erfis kom Algauti konungr, mágr Ingjalds, ok Yngvarr konungr af Fjaðrundalandi, ok synir hans tveir, Álfr ok Agnarr, Sporsnjallr konungr af Næríki, Sigverkr konungr af Áttundalandi; Granmarr konungr af Suðrmannalandi var eigi kominn. Þar var 6 konungum skipat í hinn nýja sal. Var þá eitt hásæti autt, þat er Ingjaldr konungr hafði búa látit. Öllu liði, því er til var komit, var skipat í hinn nýja sal. Ingjaldr konungr hafði skipat hirð sinni ok öllu liði sínu í Uppsal. Þat var siðvenja í þann tíma, þar er erfi skyldi gera eptir konunga eða jarla, þá skyldi sá er gerði erfit, ok til arfs skyldi leiða, sitja á skörinni fyrir hásætinu, alt þar til er inn væri borit full, þat er kallat var Bragafull. Skyldi sá þá standa upp í móti bragafulli ok strengja heit, drekka af fullit síðan; eptir þat skyldi hann leiða í hásæti þat, er átti faðir hans; var hann þá kominn til arfs alls eptir hann. Nú var svá hér gert, at þá er Bragafull kom inn, stóð upp Ingjaldr konungr ok tók vit einu dýrshorni miklu, strengði hann þá heit, at hann skyldi auka ríki sitt hálfu í hverja höfuðátt, eða deyja ella; drakk af síðan af horninu. Ok er menn váru drukknir um kveldit, þá mælti Ingjaldr konungr til Fólkviðar ok Hulviðar, sona Svipdags, at þeir skyldu vápnast ok lið þeirra, sem ætlat var um kveldit. Þeir géngu út ok til hins nýja sals, báru þar eld at; ok því næst tók salrinn at loga. Ok brunnu þar inni 6 konungar ok lit þeirra alt; en þeir er út leituðu, þá váru skjótt drepnir. Eptir þetta lagði Ingjaldr konungr undir sik öll þessi ríki, er konungar höfðu átt, ok tók skatta af.

41. Kvánfang Hjörvarðs.

Granmarr konungr spurði þessi tíðindi ok svik þessi öll, ok þóttist hann vita, at honum mundi slíkr kostr hugaðr, ef hann gyldi eigi varúð við. Þat sama sumar kemr liði sínu Hjörvarðr konungr, er Ylfingr var kallaðr, til Svíþjóðar, ok lagði í fjörð þann er Myrkvafjörðr heitir. En er Granmarr konungr spyrr þat, sendir hann menn til hans, ok býðr honum til veizlu ok öllu liði hans. Hann þektist þetta; því at hann hafði ekki herjat á ríki Granmars konungs. Ok er hann kom til veizlunnar, þá var þar fagnaðr mikill. Ok um kveldit, er full skyldi drekka, var þat siðvenja konunga, þeirra er at löndum sátu eða veizlum, er þeir létu gera, at drekka skyldi á kveldum tvímenning, hvárr sér karlmaðr ok kona, svá sem ynnist, en þeir sér er fleiri væri saman. En þat váru víkinga lög, þótt þeir væru at veizlum, at drekka sveitardrykkju. Hásæti Hjörvarðs konungs var búit gagnvart hásæti Granmars konungs, ok sátu allir hans menn á þann pall. Þá mælti Granmarr konungr við Hildigunni, dóttur sína, at hon skyldi búa sig ok bera öl víkingum. Hon var allra kvenna fríðust. Þá tók hon silfrkálk einn ok fyldi, ok gékk fyrir Hjörvarð konung ok mælti: allir heilir Ylfingar at Hrólfs minni kraka! ok drakk af til hálfs, ok seldi Hjörvarði konungi. Nú tók hann kálkinn ok hönd hennar með, ok mælti, at hon skyldi ganga at sitja hjá honum. Hon segir þat eigi víkinga sið at drekka hjá konum tvímenning. Hjörvarðr svaraði, lét þess vera meiri ván, at hann mundi þat skipti á gera, at láta heldr víkinga lögin, ok drekka tvímenning við hana. Þá settist Hildiguðr hjá honum, ok drukku þau bæði saman ok töluðu mart um kveldit. Eptir um daginn, er þeir konungar hittust, Granmarr ok Hjörvarðr, þá hóf Hjörvarðr upp bónorð sitt ok bað Hildigunnar. Granmarr konungr bar þetta mál fyrir konu sína, Hildi, ok aðra ríkismenn, ok sagði at þeim mundi vera mikit traust at Hjörvarði konungi. Ok nú varð rómr at, ok þótti þetta öllum ráðligt, ok lauk svá, at Hildiguðr var föstnuð Hjörvarði konungi, ok gerði hann brullaup til hennar. Skyldi þá Hjörvarðr konungr dveljast með Granmari konungi, fyrir því at hann átti engan son til ríkis at varðveita með sér.

42. Orrosta í Svíþjóð Ingjalds ok þeirra mága Granmars ok Hjörðvarðs.

Þat sama haust samnaði Ingjaldr konungr sér liði ok ætlar á hendr þeim mágum; hann hefir her úti af öllum þeim ríkjum, er áðr hafði hann undir sik lagt. Ok er þeir spyrja þat mágar, samna þeir liði í sínu ríki, ok kemr til liðs við þá Högni konungr ok Hildir, son hans, er réðu fyrir Eystra-Gautlandi. Högni var faðir Hildar, er átti Granmarr konungr. Ingjaldr konungr gékk á land upp með öllum her sínum, ok hafði lið miklu meira; sígr þá saman orrosta ok er hörð. En er litla hríð hafði barzt verit, þá flýja þeir höfðingjar, er réðu fyrir Fjaðrundalandi ok Vestr-Gautum ok af Næríki ok Áttundalandi, ok allr sá herr er af þeim löndum hafði farit, ok fóru til skipa sinna. Eptir þetta var Ingjaldr konungr staddr nauðuliga, ok fékk sár mörg, ok komst vit þat á flótta til skipa sinna. En þar féll Svipdagr blindi, fóstri hans, ok synir hans báðir Gautviðr ok Hulviðr. Ingjaldr konungr fór aptr við svá búit til Uppsala ok undi illa sinni ferð; ok þóttist þat finna, at honum mundi vera herr sá útrúr, er hann hafði or sínu ríki, því er hann fékk með hernaði. Eptir þetta var úfriðr mikill millum Ingjalds konungs ok Granmars konungs. Nú er langar hríðir hafði þannug framfarit, kómu vinir beggja því við, at þeir sættust, ok lögðu konungar stefnu með sér, ok hittust ok gerðu frið millum sín, Ingjaldr konungr ok Granmarr konungr ok Hjörvarðr konungr, mágr hans; skyldi friðr sá standa millum þeirra, meðan þeir lifðu 3 konungar; var þat bundit eiðum ok trygðum. Eptir um várit fór Granmarr konungr til Uppsala at blóta, sem siðvenja var til móti sumri, at friðr væri. Féll honum þá svá spánn, sem hann mundi eigi lengi lifa; fór hann þá heim í ríki sitt.

43. Dauði Granmars konungs ok Hjörðvarðs.

Um haustit eptir fór Granmarr konungr ok Hjörvarðr konungr, mágr hans, at taka veizlu í ey þeirri er Sili heitir, at búum sínum. Ok þá er þeir váru at veizlunni, kemr þar Ingjaldr konungr með her sinn á einni nótt, ok tók hús á þeim ok brendi þá inni með öllu liði sínu. Eptir þat lagði hann undir sik ríki þat alt, er átt höfðu þeir konungar, ok setti yfir höfðingja. Högni konungr ok Hildir, son hans, riðu opt upp í Svíaveldi ok drápu menn Ingjalds konungs, þá er hann hafði sett yfir þat ríki, er átt hafði Granmarr konungr, mágr þeirra. Stóð þar langa hríð mikil deila millum Ingjalds konungs ok Högna konungs, fékk Högni konungr þó haldit ríki sínu fyrir Ingjaldi konungi alt til dauðadags. Ingjaldr konungr átti 2 börn við konu sinni, ok hét hit ellra Ása, en annat Ólafr trételgja; ok sendir Gauthildr, kona Ingjalds konungs, sveininn til Bóva, fóstra síns, í vestra-Gautland; hann var þar uppfœddr, ok Saxi, son Bóva, er kallaðr var flettir. Þat er sögn manna, at Ingjaldr konungr dræpi 12 konunga, ok sviki alla í griðum; hann var kallaðr Ingjaldr hinn illráði; hann var konungr yfir mestum hlut Svíþjóðar. Ásu dóttur sína gipti hann Guðröði konungi á Skáni, hon var skaplík feðr sínum. Ása olli því, at Guðröðr drap Hálfdan, bróður sinn. Hálfdan var faðir Ívars hins víðfaðma. Ása réð ok bana Guðröði konungi, búanda sínum.

44. Dauði Ingjalds illráða.

Ívar hinn víðfaðmi kom á Skáni eptir fall Guðröðar, föðurbróður síns, ok dró þegar her mikinn saman; fór þegar upp á Svíþjóð. Ása hin illráða var áðr farin á fund föður síns. Ingjaldr konungr var þá staddr á Ræningi at veizlu, er hann spurði, at herr Ívars konungs var þar nær kominn. Þóttist Ingjaldr engan styrk hafa til at berjast við Ívar; honum þótti ok sá sýnn kostr, ef hann legðist á flótta, at hvaðanæva mundu fjándmenn hans at drífa. Tóku þau Ása þat ráð, er frægt er orðit, at þau gerðu fólk alt dauðadrukkit; síðan létu þau leggja eld í höllina; brann þar höllin ok fólk alt, þat er inni var með Ingjaldi konungi ok Ásu. Svá segir Þjóðólfr:

Ok Ingjald
í fjörvan trað
reyks rösuðr
á Ræningi,
þá er húsþjófr
hyrjar leistum
goðkonung
í gegnum steig.
Ok sá urðr
allri þjóðu
sjaldgætastr
með Svíum þótti,
er hann sjálfr
sínu fjörvi
frœknu fyrstr
um fara vildi.

45. Frá Ívari víðfaðma.

Ívarr víðfaðmi lagði undir sik alt Svíaveldi; hann eignaðist ok alt Danaveldi ok mikinn hlut Saxlands ok alt Austrríki ok hinn fimta hlut Englands. Af hans ætt eru síðan komnir Danakonungar ok Svíakonungar, þeir er þar hafa einvald haft. Eptir Ingjald illráða hvarf Uppsalaveldi or ætt Ynglinga, þat er langfeðgum mætti telja.

46. Frá Ólafi trételgju.

Ólafr, son Ingjalds konungs, þá er hann spurði fráfall föðr síns, þá fór hann með þat lið er honum vildi fylgja; því at allr múgr Svía hljóp upp með einu samþykki, at rækja ætt Ingjalds konungs ok alla hans vini. Ólafr fór fyrst upp á Næríki; en er Svíar spurðu til hans, þá mátti hann ekki þar vera; fór hann þá vestr markleiði til ár þeirrar, er norðan fellr í Væni ok Elfr heitir. Þar dveljast þeir, taka þar at ryðja mörkina ok brenna, ok byggja síðan. Urðu þar brátt stór heruð, ok kölluðu þeir þat Vermaland; þar váru góðir landskostir. En er spurðist til Ólafs í Svíþjóð, at hann ryðr markir, kölluðu þeir hann trételgju, ok þótti hæðiligt hans ráð. Ólafr fékk konu þeirrar, er Sölveig hét eða Sölva, dóttir Hálfdanar gulltannar vestan af Sóleyjum. Hálfdan var son Sölva, Sölvarssonar, Sölvasonar hins gamla, er fyrstr ruddi Sóleyjar. Móðir Ólafs trételgju hét Gauthildr, en hennar móðir Ólöf, dóttir Ólafs hins skyggna, konungs af Næríki. Ólafr ok Sölva áttu tvá sonu, Ingjald ok Hálfdan; Hálfdan var uppfœddr í Sóleyjum með Sölva, móðurbróður sínum; hann var kallaðr Hálfdan hvítbeinn.

47. Brenndr inni Ólafr trételgja.

Þat var mikill mannfjöldi, er útlagi fór or Svíþjóð fyrir Ívari konungi. Spurðu þeir, at Ólafr trételgja hafði landskosti góða á Vermalandi, ok dreif þannug til hans svá mikill mannfjöldi, at landit fékk eigi borit; gerðist þar hallæri mikit ok sultr. Kendu þeir þat konungi sínum, svá sem Svíar eru vanir at kenna konungi bæði ár ok hallæri. Ólafr konungr var lítill blótmaðr; þat líkaði Svíum illa, ok þótti þaðan mundu standa hallærit; drógu Svíar þá her saman, gerðu för at Ólafi konungi ok tóku hús á honum ok brendu hann inni ok gáfu hann Óðni ok blétu honum til árs sér. Þat var við Væni. Svá segir Þjóðólfr:

Ok við vág,
viðar (telgju)
hræ Ólafs
hofgyldir svalg,
ok glóðfjálgr
gervar leysti
sonr Fornjóts
af Svía jöfri.
Sá áttkonr
frá Uppsölum
Lofða kyns
fyrir löngu hvarf.

48. Hálfdan hvítbeinn til konungs tekinn.

Þeir er vitrari váru af Svíum fundu þá, at þat olli hallærinu, at mannfólkit var meira en landit mætti bera, en konungr hafði engu um valdit. Taka nú þat ráð, at þeir fara með herinn allan vestr yfir Eiðaskóg, ok koma fram í Sóleyjum mjök á úvart; þeir drápu Sölva konung, ok tóku höndum Hálfdan hvítbein; þeir taka hann til höfðingja yfir sik, ok gefa honum konungsnafn; lagði hann þá undir sik Sóleyjar. Síðan fór hann með herinn út á Raumaríki, ok herjar þar, ok fékk fylki þat af hernaði.

49. Frá Hálfdani hvítbein.

Hálfdan hvítbeinn var konungr ríkr; hann átti Ásu, dóttur Eysteins hins harðráða, Upplendinga konungs; hann réð fyrir Heiðmörk. Þau Hálfdan áttu 2 sonu, Eystein ok Guðröð. Hálfdan eignaðist mikit af Heiðmörk, ok Þótn ok Haðaland ok mikit af Vestfold. Hann varð gamall maðr, hann varð sóttdauðr á Þótni, ok var síðan fluttr út á Vestfold ok heygðr þar sem heitir Skæreið í Skíringssal. Svá segir Þjóðólfr:

Þat frá hverr,
at Hálfdanar
sökmiðlendr
sakna skyldu.
Ok hallvarps
hlífinauma
þjóðkonung
á Þótni tók.
Ok Skæreið
í Skíringssal
of brynjálfs
beinum drúpir.

50. Frá Ingjaldi bróður Hálfdanar.

Ingjaldr, bróðir Hálfdanar, var konungr í Vermalandi; en eptir dauða hans lagði Hálfdan konungr Vermaland undir sik ok tók skatta af ok setti þar jarla yfir, meðan hann lifði.

51. Dauði Eysteins konungs.

Eysteinn, son Hálfdanar hvítbeins, var konungur eptir hann á Raumaríki og á Vestfold; hann átti Hildi dóttur Eiríks Agnarssonar, er konungr var á Vestfold. Agnarr, faðir Eiríks, var son Sigtryggs konungs af Vindli. Eiríkr konungr átti engan son; hann dó þá er Hálfdan konungr hvítbeinn lifði. Tóku þeir feðgar Hálfdan ok Eysteinn þá undir sik alla Vestfold; réð Eysteinn Vestfold, meðan hann lifði. Þá var sá konungr á Vörnu, er Skjöldr hét, hann var allmjök fjölkunnigr. Eysteinn konungr fór með herskip nökkur yfir á Vörnu ok herjaði þar, tók slíkt er fyrir varð, klæði ok aðra gripi ok gögn búanda, ok hjoggu strandhögg; fóru í brott síðan. Skjöldr konungr kom til strandar með her sinn; var Eysteinn konungr þá í brottu ok kominn yfir fjörðinn, ok sá Skjöldr segl þeirra; þá tók hann möttul sinn ok veifði, ok blés við. Þá er þeir sigldu inn um Jarlsey, sat Eysteinn konungr við stýri; skip annat sigldi nær þeim; báruskot nökkut var í, ok laust beitiássinn af öðru skipi konung fyrir borð; þat var hans bani. Menn hans náðu líkinu; var þat flutt inn á Borró, ok orpinn haugr eptir á röðinni út við sjá við Vöðlu. Svá segir Þjóðólfr:

En Eysteinn
fyrir ási fór
til Byleists
bróður meyjar.
Ok nú liggr
und lagar beinum
rekks löðuðr
á raðar broddi,
þar er élkaldr
hjá jöfur gauzkum
Vöðlu straumr
at vági kemr.

52. Frá Hálfdani konungi milda ok matarilla.

Hálfdan hét son Eysteins konungs, er konungdóm tók eptir hann; hann var kallaðr Hálfdan hinn mildi ok hinn matarilli. Svá er sagt, at hann gaf í mála mönnum sínum jafnmarga gullpeninga, sem aðrir konungar silfrpenninga, en hann svelti menn at mat. Hann var hermaðr mikill, ok var löngum í víkingu ok fékk sér fjár. Hann átti Hlíf, dóttur Dags konungs af Vestmörum. Holtar á Vestfold var höfuðbœr hans; þar varð hann sóttdauðr, ok er hann heygðr á Borró. Svá segir Þjóðólfr:

Ok til þings
Þriðja jöfri
hveðrungs mær
or heimi bauð,
þá er Hálfdan,
sá er á Holti bjó,
norna dóms
um notit hafði.
Ok buðlung
á Borrói
sigrhafendr
síðan fálu.

53. Frá Guðröði veiðikonungi.

Guðröðr hét son Hálfdanar, er konungdóm tók eptir hann; hann var kallaðr Guðröðr hinn mikilláti, en sumir kölluðu hann veiðikonung. Hann átti þá konu, er Álfhildr hét, dóttir Álfarins konungs or Álfheimum, ok hafði með henni hálfa Vingulmörk. Þeirra son var Ólafr, er síðan var kallaðr Geirstaða-Álfr. Álfheimar váru þá kallaðir millum Raumelfar ok Gautelfar. En er Álfhildr var önduð, þá sendi Guðröðr konungr menn sína vestr á Agðir til konungs þess, er þar réð fyrir, sá er nefndr Haraldr hinn granrauði; skyldu þeir biðja Ásu, dóttur hans, til handa konungi; en Haraldr synjaði; kómu sendimenn aptr, ok sögðu konungi sitt erendi. En nökkurri stundu síðar skaut Guðröðr konungr skipum á vatn, fór síðan með liði miklu út á Agðir, kom mjök á úvart ok veitti upprás; kom um nótt á bœ Haralds konungs. En er hann varð varr við, at herr var kominn á hendr honum, þá gékk hann út með þat lið er hann hafði; varð þar orrosta, en liðs munr var mikill; Þar féll Haraldr konungr ok Gyrðr, sonr hans. Tók Guðröðr konungr herfang mikit; hann hafði heim með sér Ásu, dóttur Haralds konungs, ok gerði brullaup til hennar; þau áttu son er Hálfdan hét. En þá er Hálfdan var vetrgamall, þat haust fór Guðröðr konungr at veizlum; hann lá með skipi sínu í Stíflusundi, váru þar drykkjur miklar, var konungr mjök drukkinn. Ok um kveldit er myrkt var, gékk konungr af skipi, en er hann kom á bryggjusporð, þá hljóp maðr at honum, ok lagði spjóti í gegnum hann; var þat hans bani. Sá maðr var þegar drepinn. En um morguninn eptir, er ljóst var, þá var maðr sjá kendr, var þat skósveinn Ásu dróttningar. Duldi hon þá ekki, at þat váru hennar ráð. Svá segir Þjóðólfr:

Varð Guðröðr
hinn göfugláti
lómi beittr
sá er fyrir löngu var,
ok umráð,
at ölum stilli
höfuð heiptrækt
at hilmi dró.
Ok launsigr
hinn lómgeði
Ásu árr
af jöfri bar,
ok buðlungr
á beði fornum
Stíflusunds
um stunginn var.

54. Dauði Ólafs konungs.

Ólafr tók konungdóm eptir föðr sinn; hann var ríkr maðr ok hermaðr mikill; hann var allra manna fríðastr ok sterkastr ok mikill vexti; hann hafði Vestfold, því at Álfgeirr konungr tók þá undir sik Vingulmörk alla, setti hann þar yfir Gandálf konung, son sinn. Þá géngu þeir feðgar mjök á Raumaríki, ok eignuðust mestan hlut þess ríkis ok fylkis. Högni hét son Eysteins hins ríka, Upplendinga konungs; hann lagði þá undir sik Heiðmörk alla ok Þótn ok Haðaland; þá hvarf ok undan þeim Guðröðar sonum Vermaland, ok snerust þeir þá at skattgjöfum til Svíakonungs. Ólafr var þá á tvítugs aldri, er Guðröðr andaðist; en er Hálfdan bróðir hans gékk til ríkis með honum, þá skiptu þeir ríkinu með sér, hafði Ólafr hinn eystra hlut, en Hálfdan hinn syðra. Ólafr konungr hafði atsetu á Geirstöðum. Hann tók fótarverk ok andaðist þar af; ok er hann heygðr á Geirstöðum. Svá segir Þjóðólfr:

Ok niðkvísl
í Noregi
þróttar Þrós
um þróazk hafði.
Réð Ólafr
ofsa forðum
víðri grund
of Vestmari,
unz fótverkr
við foldar þröm
vígmiðlung
of viða skyldi.
Nú liggr gunndjarfr
á Geirstöðum
herkonungr
haugi ausinn.

55. Frá Rögnvaldr heiðum hæra.

Rögnvaldr hét son Ólafs konungs, er konungr var á Vestfold eptir föðr sinn. Hann var kallaðr heiðum hæri. Um hann orti Þjóðólfr hinn hvinverski Ynglinga tal, þar segir hann svá:

Þat veit ek bazt
und blám himni
kenninafn
svá at konungr eigi,
er Rögnvaldr
reiðar stjóri
heiðum-hár
of heitinn er.

Источник: Heimskringla eða Sögur Noregs konunga Snorra Sturlusonar. N. Linder og H. A. Haggson. Uppsala, W. Schultz, 1869–1872.

• Ynglinga saga (исландский текст)

Ynglinga saga

1. Hér segir frá landaskipan

Kringla heimsins, sú er mannfólkið byggir, er mjög vogskorin. Ganga höf stór úr útsjánum inn í jörðina. Er það kunnigt að haf gengur frá Nörvasundum og allt út til Jórsalalands. Af hafinu gengur langur hafsbotn til landnorðurs er heitir Svartahaf. Sá skilur heimsþriðjungana. Heitir fyrir austan Asía en fyrir vestan kalla sumir Evrópu en sumir Eneu. En norðan að Svartahafi gengur Svíþjóð hin mikla eða hin kalda. Svíþjóð hina miklu kalla sumir menn eigi minni en Serkland hið mikla, sumir jafna henni við Bláland hið mikla. Hinn nyrðri hlutur Svíþjóðar liggur óbyggður af frosti og kulda, svo sem hinn syðri hlutur Blálands er auður af sólarbruna. Í Svíþjóð eru stórhéruð mörg. Þar eru og margs konar þjóðir og margar tungur. Þar eru risar og þar eru dvergar, þar eru blámenn og þar eru margs konar undarlegar þjóðir. Þar eru og dýr og drekar furðulega stórir. Úr norðri frá fjöllum þeim er fyrir utan eru byggð alla fellur á um Svíþjóð, sú er að réttu heitir Tanaís. Hún var forðum kölluð Tanakvísl eða Vanakvísl. Hún kemur til sjávar inn í Svartahaf. Í Vanakvíslum var þá kallað Vanaland eða Vanaheimur. Sú á skilur heimsþriðjungana. Heitir fyrir austan Asía en fyrir vestan Evrópa.

2. Frá Óðni

Fyrir austan Tanakvísl í Asíu var kallað Ásaland eða Ásaheimur en höfuðborgin, er í var landinu, kölluðu þeir Ásgarð. En í borginni var höfðingi sá er Óðinn var kallaður. Þar var blótstaður mikill. Það var þar siður að tólf hofgoðar voru æðstir. Skyldu þeir ráða fyrir blótum og dómum manna í milli. Það eru díar kallaðir eða drottnar. Þeim skyldi þjónustu veita og lotning allt fólk.
Óðinn var hermaður mikill og mjög víðförull og eignaðist mörg ríki. Hann var svo sigursæll að í hverri orustu fékk hann gagn og svo kom að hans menn trúðu því að hann ætti heimilan sigur í hverri orustu. Það var háttur hans, ef hann sendi menn sína til orustu eða aðrar sendifarar, að hann lagði áður hendur í höfuð þeim og gaf þeim bjannak. Trúðu þeir að þá mundi vel farast. Svo var og um hans menn, hvar sem þeir urðu í nauðum staddir á sjá eða landi, þá kölluðu þeir á nafn hans og þótti jafnan fá af því fró. Þar þóttust þeir eiga allt traust er hann var. Hann fór oft svo langt í brott að hann dvaldist í ferðinni mörg misseri.

3. Frá bræðrum Óðins

Óðinn átti tvo bræður. Hét annar Vé en annar Vílir. Þeir bræður hans stýrðu ríkinu þá er hann var í brottu.
Það var eitt sinn, þá er Óðinn var farinn langt í brott og hafði lengi dvalist, að Ásum þótti örvænt hans heim. Þá tóku bræður hans að skipta arfi hans en konu hans Frigg gengu þeir báðir að eiga. En litlu síðar kom Óðinn heim. Tók hann þá við konu sinni.

4. Ófriður við Vani

Óðinn fór með her á hendur Vönum en þeir urðu vel við og vörðu land sitt og höfðu ýmsir sigur. Herjuðu hvorir land annarra og gerðu skaða. En er það leiddist hvorumtveggjum lögðu þeir milli sín sættarstefnu og gerðu frið og seldust gíslar. Fengu Vanir sína hina ágæstu menn, Njörð hinn auðga og son hans Frey, en Æsir þar í mót þann er Hænir hét og kölluðu hann allvel til höfðingja fallinn. Hann var mikill maður og hinn vænsti. Með honum sendu Æsir þann er Mímir hét, hinn vitrasti maður, en Vanir fengu þar í mót þann er spakastur var í þeirra flokki. Sá hét Kvasir.
En er Hænir kom í Vanaheim þá var hann þegar höfðingi ger. Mímir kenndi honum ráð öll. En er Hænir var staddur á þingum eða stefnum, svo að Mímir var eigi nær, og kæmu nokkur vandamál fyrir hann þá svaraði hann æ hinu sama: «Ráði aðrir,» kvað hann.
Þá grunaði Vani að Æsir mundu hafa falsað þá í mannaskiptinu. Þá tóku þeir Mími og hálshjuggu og sendu höfuðið Ásum. Óðinn tók höfuðið og smurði urtum þeim er eigi mátti fúna og kvað þar yfir galdra og magnaði svo að það mælti við hann og sagði honum marga leynda hluti.
Njörð og Frey setti Óðinn blótgoða og voru þeir díar með Ásum. Dóttir Njarðar var Freyja. Hún var blótgyðja. Hún kenndi fyrst með Ásum seið sem Vönum var títt. Þá er Njörður var með Vönum þá hafði hann átta systur sína því að það voru þar lög. Voru þeirra börn Freyr og Freyja. En það var bannað með Ásum að byggja svo náið að frændsemi.

5. Frá Gefjun

Fjallgarður mikill gengur af landnorðri til útsuðurs. Sá skilur Svíþjóð hina miklu og önnur ríki. Fyrir sunnan fjallið er eigi langt til Tyrklands. Þar átti Óðinn eignir stórar. Í þann tíma fóru Rúmverjahöfðingjar víða um heiminn og brutu undir sig allar þjóðir en margir höfðingjar flýðu fyrir þeim ófriði af sínum eignum. En fyrir því að Óðinn var forspár og fjölkunnigur þá vissi hann að hans afkvæmi mundi um norðurhálfu heimsins byggja.
Þá setti hann bræður sína Vé og Víli yfir Ásgarð en hann fór og díar allir með honum og mikið mannfólk. Fór hann fyrst vestur í Garðaríki og þá suður í Saxland. Hann átti marga sonu. Hann eignaðist ríki víða um Saxland og setti þar sonu sína til landsgæslu. Þá fór hann norður til sjávar og tók sér bústað í ey einni. Þar heitir nú Óðinsey í Fjóni.
Þá sendi hann Gefjun norður yfir sundið í landaleitan. Þá kom hún til Gylfa og gaf hann henni eitt plógsland. Þá fór hún í Jötunheima og gat þar fjóra sonu við jötni nokkurum. Hún brá þeim í yxnalíki og færði þá fyrir plóginn og dró landið út á hafið og vestur gegnt Óðinsey og er það kölluð Selund. Þar byggði hún síðan. Hennar fékk Skjöldur sonur Óðins. Þau bjuggu að Hleiðru. Þar er vatn eða sjár eftir. Það er kallað Lögurinn. Svo liggja firðir í Leginum sem nes í Selundi.
Svo kvað Bragi hinn gamli:

Gefjun dró frá Gylfa
glöð djúpröðul öðla,
svo at af rennirauknum
rauk, Danmarkar auka.
Báru yxn og átta
ennitungl, þar er gengu
fyr vineyjar víðri
valrauf, fjögur haufuð.

En er Óðinn spurði að góðir landskostir voru austur að Gylfa fór hann þannug og gerðu þeir Gylfi sætt sína því að Gylfi þóttist engi kraft til hafa til mótstöðu við Ásana. Mart áttust þeir Óðinn við og Gylfi í brögðum og sjónhverfingum og urðu Æsir jafnan ríkri.
Óðinn tók sér bústað við Löginn þar sem nú eru kallaðar fornu Sigtúnir og gerði þar mikið hof og blót eftir siðvenju Ásanna. Hann eignaðist þar lönd svo vítt sem hann lét heita Sigtúnir. Hann gaf bústaði hofgoðunum.
Njörður bjó í Nóatúnum en Freyr að Uppsölum, Heimdallur að Himinbjörgum, Þór á Þrúðvangi, Baldur á Breiðabliki. Öllum fékk hann þeim góða bólstaði.

6. Frá atgervi Óðins

Þá er Ása-Óðinn kom á Norðurlönd og með honum díar er það sagt með sannindum að þeir hófu og kenndu íþróttir þær er menn hafa lengi síðan með farið. Óðinn var göfgastur af öllum og af honum námu þeir allar íþróttirnar því að hann kunni fyrst allar og þó flestar.
En það er að segja fyrir hverja sök hann var svo mjög tignaður, þá báru þessir hlutir til. Hann var svo fagur og göfuglegur álitum þá er hann sat með sínum vinum að öllum hló hugur við. En þá er hann var í her þá sýndist hann grimmlegur sínum óvinum. En það bar til þess að hann kunni þær íþróttir að hann skipti litum og líkjum á hverja lund er hann vildi. Önnur var sú að hann talaði svo snjallt og slétt að öllum er á heyrðu þótti það eina satt. Mælti hann allt hendingum svo sem nú er það kveðið er skáldskapur heitir. Hann og hofgoðar hans heita ljóðasmiðir því að sú íþrótt hófst af þeim í Norðurlöndum. Óðinn kunni svo gera, að í orustu urðu óvinir hans blindir eða daufir eða óttafullir en vopn þeirra bitu eigi heldur en vendir en hans menn fóru brynjulausir og voru galnir sem hundar eða vargar, bitu í skjöldu sína, voru sterkir sem birnir eða griðungar. Þeir drápu mannfólkið en hvorki eldur né járn orti á þá. Það er kallaður berserksgangur.

7. Frá íþróttum Óðins

Óðinn skipti hömum. Lá þá búkurinn sem sofinn eða dauður en hann var þá fugl eða dýr, fiskur eða ormur og fór á einni svipstund á fjarlæg lönd að sínum erindum eða annarra manna. Það kunni hann enn að gera með orðum einum að slökkva eld og kyrra sjá og snúa vindum hverja leið er hann vildi og hann átti skip er Skíðblaðnir hét er hann fór á yfir höf stór en það mátti vefja saman sem dúk.
Óðinn hafði með sér höfuð Mímis og sagði það honum mörg tíðindi úr öðrum heimum en stundum vakti hann upp dauða menn úr jörðu eða settist undir hanga. Fyrir því var hann kallaður draugadrottinn eða hangadrottinn. Hann átti hrafna tvo er hann hafði tamið við mál. Flugu þeir víða um lönd og sögðu honum mörg tíðindi. Af þessum hlutum varð hann stórlega fróður. Allar þessar íþróttir kenndi hann með rúnum og ljóðum þeim er galdrar heita. Fyrir því eru Æsir kallaðir galdrasmiðir.
Óðinn kunni þá íþrótt svo að mestur máttur fylgdi og framdi sjálfur, er seiður heitir, en af því mátti hann vita örlög manna og óorðna hluti, svo og að gera mönnum bana eða óhamingju eða vanheilindi, svo og að taka frá mönnum vit eða afl og gefa öðrum. En þessi fjölkynngi, er framið er, fylgir svo mikil ergi að eigi þótti karlmönnum skammlaust við að fara og var gyðjunum kennd sú íþrótt. Óðinn vissi um allt jarðfé, hvar fólgið var, og hann kunni þau ljóð er upp laukst fyrir honum jörðin og björg og steinar og haugarnir og batt hann með orðum einum þá er fyrir bjuggu og gekk inn og tók þar slíkt er hann vildi.
Af þessum kröftum varð hann mjög frægur. Óvinir hans óttuðust hann en vinir hans treystust honum og trúðu á kraft hans og á sjálfan hann. En hann kenndi flestar íþróttir sínar blótgoðunum. Voru þeir næst honum um allan fróðleik og fjölkynngi. Margir aðrir námu þó mikið af og hefir þaðan af dreifst fjölkynngin víða og haldist lengi. En Óðin og þá höfðingja tólf blótuðu menn og kölluðu goð sín og trúðu á lengi síðan.
Eftir Óðins nafni var kallaður Auðun og hétu menn svo sonu sína en af Þórs nafni er kallaður Þórir eða Þórarinn eða dregið af öðrum heitum til, svo sem Steinþór eða Hafþór eða enn breytt á fleiri vega.

8. Lagasetning Óðins

Óðinn setti lög í landi sínu, þau er gengið höfðu fyrr með Ásum. Svo setti hann að alla dauða menn skyldi brenna og bera á bál með þeim eign þeirra. Sagði hann svo að með þvílíkum auðæfum skyldi hver koma til Valhallar sem hann hafði á bál, þess skyldi hann og njóta er hann sjálfur hafði í jörð grafið. En öskuna skyldi bera út á sjá eða grafa niður í jörð en eftir göfga menn skyldi haug gera til minningar en eftir alla þá menn er nokkuð mannsmót var að skyldi reisa bautasteina og hélst sjá siður lengi síðan. Þá skyldi blóta í móti vetri til árs en að miðjum vetri blóta til gróðrar, hið þriðja að sumri. Það var sigurblót.
Um alla Svíþjóð guldu menn Óðni skatt, pening fyrir nef hvert, en hann skyldi verja land þeirra fyrir ófriði og blóta þeim til árs.
Njörður fékk konu þeirrar er Skaði hét. Hún vildi ekki við hann samfarar og giftist síðan Óðni. Áttu þau marga sonu. Einn þeirra hét Sæmingur.
Um hann orti Eyvindur skáldaspillir þetta:

Þann skjaldblætr
skattfæri gat
ása niðr
við járnviðju,
þá er þau mær
í Manheimum
skatna vinr
og Skaði byggðu.
Sævar beins
og sonu marga
öndurdís
við Óðni gat.

Til Sæmings taldi Hákon jarl hinn ríki langfeðgakyn sitt.
Þessa Svíþjóð kölluðu þeir Mannheima en hina miklu Svíþjóð kölluðu þeir Goðheima. Úr Goðheimum sögðu þeir mörg tíðindi.

9. Dauði Óðins

Óðinn varð sóttdauður í Svíþjóð. Og er hann var að kominn dauða lét hann marka sig geirsoddi og eignaði sér alla vopndauða menn. Sagði hann sig mundu fara í Goðheim og fagna þar vinum sínum. Nú hugðu Svíar að hann væri kominn í hinn forna Ásgarð og mundi þar lifa að eilífu. Hófst þá að nýju átrúnaður við Óðin og áheit. Oft þótti Svíum hann vitrast sér áður stórar orustur yrðu. Gaf hann þá sumum sigur en sumum bauð hann til sín. Þótti hvortveggi kostur góður. Óðinn var brenndur dauður og var sú brenna ger allvegleg. Það var trúa þeirra að því hærra sem reykinn lagði í loftið upp, að því háleitari væri sá í himninum er brennuna átti og þess auðgari er meira fé brann með honum.
Njörður af Nóatúnum gerðist þá valdsmaður yfir Svíum og hélt upp blótum. Hann kölluðu Svíar þá drottin sinn. Tók hann þá skattgjafar af þeim. Á hans dögum var friður allgóður og alls konar ár, svo mikið að Svíar trúðu því að Njörður réði fyrir ári og fyrir fésælu manna. Á hans dögum dóu flestir díar og voru allir brenndir og blótaðir síðan. Njörður varð sóttdauður. Lét hann og marka sig Óðni áður hann dó. Svíar brenndu hann og grétu allmjög yfir leiði hans.

10. Dauði Freys

Freyr tók þá ríki eftir Njörð. Var hann kallaður drottinn yfir Svíum og tók skattgjafar af þeim. Hann var vinsæll og ársæll sem faðir hans. Freyr reisti að Uppsölum hof mikið og setti þar höfuðstað sinn, lagði þar til allar skyldir sínar, lönd og lausan eyri. Þá hófst Uppsalaauður og hefir haldist æ síðan. Á hans dögum hófst Fróðafriður. Þá var og ár um öll lönd. Kenndu Svíar það Frey. Var hann því meir dýrkaður en önnur goðin sem á hans dögum varð landsfólkið auðgara en fyrr af friðinum og ári.
Gerður Gymisdóttir hét kona hans. Sonur þeirra hét Fjölnir. Freyr hét Yngvi öðru nafni. Yngva nafn var lengi síðan haft í hans ætt fyrir tignarnafn og Ynglingar voru síðan kallaðir hans ættmenn. Freyr tók sótt en er að honum leið sóttin leituðu menn sér ráðs og létu fá menn til hans koma en bjuggu haug mikinn og létu dyr á og þrjá glugga. En er Freyr var dauður báru þeir hann leynilega í hauginn og sögðu Svíum að hann lifði og varðveittu hann þar þrjá vetur. En skatt öllum helltu þeir í hauginn, í einn glugg gullinu en í annan silfrinu, í hinn þriðja eirpeningum. Þá hélst ár og friður.
Freyja hélt þá upp blótum því að hún ein lifði þá eftir goðanna og varð hún þá hin frægsta svo að með hennar nafni skyldi kalla allar konur tignar, svo sem nú heita frúvur. Svo hét og hver freyja yfir sinni eigu en sú húsfreyja er bú á. Freyja var heldur marglynd. Óður hét bóndi hennar. Dætur hennar hétu Hnoss og Gersemi. Þær voru fagrar mjög. Af þeirra nafni eru svo kallaðir hinir dýrstu gripir.
Þá er allir Svíar vissu að Freyr var dauður en hélst ár og friður þá trúðu þeir að svo mundi vera meðan Freyr væri á Svíþjóð og vildu eigi brenna hann og kölluðu hann veraldargoð, blótuðu mest til árs og friðar alla ævi síðan.

11. Dauði Fjölnis konungs

Fjölnir sonur Yngvifreys réð þá fyrir Svíum og Uppsalaauð. Hann var ríkur og ársæll og friðsæll. Þá var Frið-Fróði að Hleiðru. Þeirra í millum var heimboð og vingan. Þá er Fjölnir fór til Fróða á Selund þá var þar fyrir búin mikil veisla og boðið til víða um lönd.
Fróði átti mikinn húsabæ. Þar var gert ker mikið margra alna hátt og okað með stórum timburstokkum. Það stóð í undirskemmu en loft var yfir uppi og opið gólfþilið svo að þar var niður hellt leginum en kerið blandið fullt mjaðar. Þar var drykkur furðu sterkur. Um kveldið var Fjölni fylgt til herbergis í hið næsta loft og hans sveit með honum.
Um nóttina gekk hann út í svalar að leita sér staðar. Var hann svefnær og dauðadrukkinn. En er hann snerist aftur til herbergis þá gekk hann fram eftir svölunum og til annarra loftdura og þar inn, missti þá fótum og féll í mjaðarkerið og týndist þar.
Svo segir Þjóðólfur hinn hvinverski:

Varð framgengt,
þar er Fróði bjó,
feigðarorð,
er að Fjölni kom,
og sikling
svigðis geira
vogr vindlaus
um viða skyldi.

12. Frá Sveigði

Sveigðir tók ríki eftir föður sinn. Hann strengdi þess heit að leita Goðheims og Óðins hins gamla. Hann fór með tólfta mann víða um heiminn. Hann kom út í Tyrkland og í Svíþjóð hina miklu og hitti þar marga frændur sína og var í þeirri för fimm vetur. Þá kom hann aftur til Svíþjóðar. Dvaldist hann þá enn heima um hríð. Hann hafði fengið konu þá er Vana hét út í Vanaheimi. Var þeirra sonur Vanlandi.
Sveigðir fór enn að leita Goðheims. Og í austanverðri Svíþjóð heitir bær mikill að Steini. Þar er steinn svo mikill sem stórt hús. Um kveldið eftir sólarfall þá er Sveigðir gekk frá drykkju til svefnbúrs sá hann til steinsins að dvergur sat undir steininum. Sveigðir og hans menn voru mjög drukknir og runnu til steinsins. Dvergurinn stóð í durum og kallaði á Sveigði, bað hann þar inn ganga ef hann vildi Óðin hitta. Sveigðir hljóp í steininn en steinninn laukst þegar aftur og kom Sveigðir aldrei út.
Svo segir Þjóðólfur hinn hvinverski:

En dagskjarr
Durnis niðja
salvörðuðr
Sveigði vélti,
þá er í stein
hinn stórgeði
Dulsa konr
eftir dvergi hljóp,
og salbjartr
þeirra Sökmímis
jötunbyggðr
við jöfri gein.

13. Frá Vanlanda

Vanlandi hét sonur Sveigðis er ríki tók eftir hann og réð fyrir Uppsalaauð. Hann var hermaður mikill og hann fór víða um lönd. Hann þá veturvist á Finnlandi með Snjá hinum gamla og fékk þar dóttur hans Drífu. En að vori fór hann á brott en Drífa var eftir og hét hann að koma aftur á þriggja vetra fresti, en hann kom eigi á tíu vetrum.
Þá sendi Drífa eftir Huld seiðkonu en sendi Vísbur, son þeirra Vanlanda, til Svíþjóðar. Drífa keypti að Huld seiðkonu að hún skyldi síða Vanlanda til Finnlands eða deyða hann að öðrum kosti.
En er seiður var framiður var Vanlandi að Uppsölum. Þá gerði hann fúsan að fara til Finnlands en vinir hans og ráðamenn bönnuðu honum og sögðu að vera mundi fjölkynngi Finna í fýsi hans. Þá gerðist honum svefnhöfugt og lagðist hann til svefns. En er hann hafði lítt sofnað kallaði hann og sagði að mara trað hann. Menn hans fóru til og vildu hjálpa honum en er þeir tóku uppi til höfuðsins þá trað hún fótleggina svo að nær brotnuðu. Þá tóku þeir til fótanna. Þá kafði hún höfuðið svo að þar dó hann. Svíar tóku lík hans og var hann brenndur við á þá er Skúta heitir. Þar voru settir bautasteinar hans.
Svo segir Þjóðólfur:

En á vit
Vilja bróður
vitta véttr
Vanlanda kom.
Þá tröllkund
um troða skyldi
líðs grím-Hildr
ljóna bága,
og sá brann
á beði Skútu,
menglötuðr,
er mara kvaldi.

14. Dauði Vísburs

Vísbur tók arf eftir Vanlanda föður sinn. Hann gekk að eiga dóttur Auða hins auðga og gaf henni að mundi þrjá stórbæi og gullmen. Þau áttu tvo sonu, Gísl og Öndur. En Vísbur lét hana eina og fékk annarrar konu en hún fór til föður síns með sonu sína.
Vísbur átti son er Dómaldi hét. Stjúpmóðir Dómalda lét síða að honum ógæfu. En er synir Vísburs voru tólf vetra og þrettán fóru þeir á fund hans og heimtu mund móður sinnar en hann vildi eigi gjalda. Þá mæltu þeir að gullmenið skyldi verða að bana hinum besta manni í ætt hans og fóru í brott og heim. Þá var enn fengið að seið og siðið til þess að þeir skyldu mega drepa föður sinn. Þá sagði Huld völva þeim að hún mundi svo síða og það með að ættvíg skyldu ávallt vera í ætt þeirra Ynglinga síðan. Þeir játtu því. Eftir það söfnuðu þeir liði og komu að Vísbur um nótt á óvart og brenndu hann inni.
Svo segir Þjóðólfur:

Og Vísburs
vilja byrgi
sjávar niðr
svelgja knátti,
þá er meinþjóf
markar öttu
setrverjendr
á sinn föður,
og allvald
í arinkjóli
glóða garmr
glymjandi beit.

15. Dauði Dómalda

Dómaldi tók arf eftir föður sinn Vísbur og réð löndum. Á hans dögum gerðist í Svíþjóð sultur og seyra. Þá efldu Svíar blót stór að Uppsölum. Hið fyrsta haust blótuðu þeir yxnum og batnaði ekki árferð að heldur. En annað haust hófu þeir mannblót en árferð var söm eða verri. En hið þriðja haust komu Svíar fjölmennt til Uppsala þá er blót skyldu vera. Þá áttu höfðingjar ráðagerð sína og kom það ásamt með þeim að hallærið mundi standa af Dómalda konungi þeirra og það með að þeir skyldu honum blóta til árs sér og veita honum atgöngu og drepa hann og rjóða stalla með blóði hans, og svo gerðu þeir.
Svo segir Þjóðólfur:

Hitt var fyrr
að fold ruðu
sverðberendr
sínum drottni,
og landher
á lífs vanan
dreyrug vopn
Dómalda bar,
þá er árgjörn
Jóta dólgi
Svía kind
um sóa skyldi.

16. Dauði Dómars

Dómar hét sonur Dómalda er þar næst réð ríki. Hann réð lengi fyrir löndum og var þá góð árferð og friður um hans daga. Frá honum er ekki sagt annað en hann varð sóttdauður að Uppsölum og var færður á Fýrisvöllu og brenndur þar á árbakkanum og eru þar bautasteinar hans.
Svo segir Þjóðólfur:

Og eg þess oft
um yngva hreyr
fróða menn
um fregið hafðag,
hvar Dómar
á dynjanda
bana Hálfs
um borinn væri.
Nú eg það veit
að verkbitinn
Fjölnis niðr
við Fýri brann.

17. Dauði Dyggva

Dyggvi hét sonur hans er þar næst réð löndum og er frá honum ekki sagt annað en hann varð sóttdauður.
Svo segir Þjóðólfur:

Kveðkat eg dul,
nema Dyggva hrör
glitnis Gná
að gamni hefr,
því að jódís
úlfs og Narfa
konungmann
kjósa skyldi,
og allvald
Yngva þjóðar
Loka mær
um leikinn hefr.

Móðir Dyggva var Drótt, dóttir Danps konungs, sonar Rígs er fyrstur var konungur kallaður á danska tungu. Hans áttmenn höfðu ávallt síðan konungsnafn fyrir hið æðsta tignarnafn. Dyggvi var fyrst konungur kallaður sinna ættmanna en áður voru þeir drottnar kallaðir en konur þeirra drottningar en drótt hirðsveitin. En Yngvi eða Ynguni var kallaður hver þeirra ættmanna alla ævi en Ynglingar allir saman.
Drótt drottning var systir Dans konungs hins mikilláta er Danmörk er við kennd.

18. Frá Dag spaka

Dagur hét sonur Dyggva konungs er konungdóm tók eftir hann. Hann var maður svo spakur að hann skildi fuglsrödd. Hann átti spör einn er honum sagði mörg tíðindi. Flaug hann á ýmsi lönd.
Það var eitt sinn að spörinn flaug á Reiðgotaland á bæ þann er á Vörva heitir. Hann flaug í akur karls og fékk þar matar. Karl kom þar og tók upp stein og laust spörinn til bana.
Dagur konungur varð illa við er spörinn kom eigi heim. Gekk hann þá til sonarblóts til fréttar og fékk þau svör að spör hans var drepinn á Vörva. Síðan bauð hann út her miklum og fór til Gotlands. En er hann kom á Vörva gekk hann upp með her sinn og herjaði. Fólkið flýði víðs vegar undan. Dagur konungur sneri herinum til skipa er kveldaði og hafði drepið mart fólk og mart handtekið.
En er þeir fóru yfir á nokkura þar sem heitir Skjótansvað eða Vopnavað þá rann fram úr skógi einn verkþræll á árbakkann og skaut heytjúgu í lið þeirra og kom í höfuð konungi skotið. Féll hann þegar af hestinum og fékk bana.
Í þann tíma var sá höfðingi gramur kallaður er herjaði en hermennirnir gramir.
Svo segir Þjóðólfur:

Frá eg að Dagr
dauðaorði,
frægðar fús,
um fara skyldi,
þá er valteins
til Vörva kom
spakfrömuðr
spörs að hefna.
Og það orð
á austrvega
vísa ferð
frá vígi bar,
að þann gram
um geta skyldi
slönguþref
sleipnis verðar.

19. Frá Agna

Agni hét sonur Dags er konungur var eftir hann, ríkur maður og ágætur, hermaður mikill, atgervimaður mikill um alla hluti.
Það var eitt sumar er Agni konungur fór með her sinn á Finnland, gekk þar upp og herjaði. Finnar drógu saman lið mikið og fóru til orustu. Frosti er nefndur höfðingi þeirra. Varð þar orusta mikil og fékk Agni konungur sigur. Þar féll Frosti og mikið lið með honum. Agni konungur fór herskildi um Finnland og lagði undir sig og fékk stórmikið herfang. Hann tók og hafði með sér Skjálf dóttur Frosta og Loga bróður hennar. En er hann kom austan lagði hann til Stokksunda. Hann setti tjöld sín suður á fitina. Þar var þá skógur. Agni konungur átti þá gullmenið það er Vísbur hafði átt.
Agni konungur gekk að eiga Skjálf. Hún bað konung að gera erfi eftir föður sinn. Hann bauð þá til sín mörgum ríkismönnum og gerði veislu mikla. Hann var allfrægur orðinn af för þessi. Þá voru þar drykkjur miklar. En er Agni konungur gerðist drukkinn þá bað Skjálf hann gæta mensins er hann hafði á hálsi. Hann tók til og batt rammlega menið á háls sér áður hann gengi að sofa. En landtjaldið stóð við skóginn og hátt tré yfir tjaldinu það er skýla skyldi við sólarhita.
En er Agni konungur var sofnaður þá tók Skjálf digurt snæri og festi undir menið. Menn hennar slógu þá tjaldstöngunum en köstuðu lykkju snærisins upp í limar trésins, drógu þá síðan svo að konungur hékk næst uppi við limar og var það hans bani. Skjálf og hennar menn hljópu á skip og reru í brott.
Agni konungur var þar brenndur og er þar síðan kölluð Agnafit á austanverðum Taurinum vestur frá Stokksundi.
Svo segir Þjóðólfur:

Það tel eg undr,
ef Agna her
Skjálfar ráð
að sköpum þóttu
þá er gæðing
með gullmeni
Loga dís
að lofti hóf,
hinn er við Taur
temja skyldi
svalan hest
Signýjar vers.

20. Frá Alreki og Eiríki

Alrekur og Eiríkur hétu synir Agna er konungar voru eftir hann. Þeir voru ríkir menn og hermenn miklir og íþróttamenn. Það var siðvenja þeirra að ríða hesta, temja bæði við gang og við hlaup. Kunnu þeir það allra manna best. Lögðu þeir á það hið mesta kapp hvor betur reið eða betri hesta átti.
Það var eitt sinn að þeir bræður riðu tveir frá öðrum mönnum með hina bestu hesta sína og riðu út á völlu nokkura og komu eigi aftur. Var þeirra leita farið og fundust þeir báðir dauðir og lamið höfuð á báðum en ekki vopn höfðu þeir nema bitlana af hestunum og það hyggja menn að þeir hafi drepist þar með.
Svo segir Þjóðólfur:

Féll Alrekr,
þar er Eiríki
bróður vopn
að bana urðu,
og hnakkmars
höfuðfetlum
Dags frændr
um drepast kváðu.
Fráat maðr áðr
eykja gervi
Freys afspring
í fólk hafa.

21. Frá Álfi og Yngva

Yngvi og Álfur voru synir Alreks er konungdóm tóku í Svíþjóð þar næst. Var Yngvi hermaður mikill og allsigursæll, fríður og íþróttamaður hinn mesti, sterkur og hinn snarpasti í orustum, mildur af fé og gleðimaður mikill. Af slíku öllu varð hann frægur og vinsæll.
Álfur konungur bróðir hans sat að löndum og var ekki í hernaði. Hann var kallaður Elfsi. Hann var maður þögull, ríklundaður og óþýður. Móðir hans hét Dageiður dóttir Dags konungs hins ríka er Döglingar eru frá komnir. Álfur átti konu er Bera hét, kvinna fríðust og skörungur mikill, gleðimaður hinn mesti.
Yngvi Alreksson var þá enn eitt haust kominn úr víkingu til Uppsala og var þá hinn frægsti. Hann sat oft við drykkju lengi um kveldum. Álfur konungur gekk oft snemma að sofa. Bera drottning sat oft á kveldum og hjöluðu þau Yngvi sín í millum. Álfur ræddi oft um, bað hana fara fyrr að sofa, sagði að hann vildi ekki vaka eftir henni. Hún svarar og segir að sú kona væri sæl er heldur skyldi eiga Yngva en Álf. Hann reiddist því mjög er hún mælti það oft.
Eitt kveld gekk Álfur inn í höllina þá er þau Yngvi og Bera sátu í hásæti og töluðust við. Hafði Yngvi um kné sér mæki. Menn voru mjög drukknir og gáfu engan gaum að er konungurinn kom inn. Álfur konungur gekk að hásætinu, brá sverði undan skikkju og lagði í gegnum Yngva bróður sinn. Yngvi hljóp upp og brá mækinum og hjó Álf banahögg og féllu þeir báðir dauðir á gólfið. Voru þeir Álfur og Yngvi heygðir á Fýrisvöllum.
Svo segir Þjóðólfur:

Og varð hinn
er Álfr um vó,
vörðr véstalls,
um veginn liggja,
er döglingr
dreyrgan mæki
öfundgjarn
á Yngva rauð.
Vara það bært
að Bera skyldi
valsæfendr
vígs um hvetja
þá er bræðr tveir
að bönum urðust
óþurfendr
um afbrýði.

22. Fall Hugleiks konungs

Hugleikur hét sonur Álfs er konungdóm tók yiir Svíum eftir þá bræður því að synir Yngva voru þá börn. Hugleikur konungur var engi hermaður og sat hann að löndum í kyrrsæti. Hann var auðigur mjög og sínkur af fé. Hann hafði mjög í hirð sinni alls konar leikara, harpara og gígjara og fiðlara. Hann hafði og með sér seiðmenn og alls konar fjölkunnigt fólk.
Haki og Hagbarður hétu bræður og voru ágætir mjög. Þeir voru sækonungar og höfðu lið mikið, fóru stundum báðir samt, stundum sér hvor. Margir kappar voru með hvorumtveggja þeirra.
Haki konungur fór með her sinn til Svíþjóðar á hendur Hugleiki konungi en Hugleikur konungur safnaði her fyrir. Þá komu til liðs við hann bræður tveir, Svipdagur og Geigaður, ágætir menn báðir og hinir mestu kappar. Haki konungur hafði með sér tólf kappa. Þar var þá Starkaður gamli með honum. Haki konungur var og hinn mesti kappi. Þeir hittust á Fýrisvöllum. Varð þar mikil orusta. Féll brátt lið Hugleiks. Þá sóttu fram kapparnir Svipdagur og Geigaður en kappar Haka gengu sex móti hvorum þeirra og urðu þeir handteknir. Þá gekk Haki konungur inn í skjaldborg að Hugleiki konungi og drap hann þar og sonu hans tvo.
Eftir það flýðu Svíar en Haki konungur lagði lönd undir sig og gerðist konungur yfir Svíum. Hann sat þá að löndum þrjá vetur en í því kyrrsæti fóru kappar hans frá honum og í víking og fengu sér svo fjár.

23. Dauði Guðlaugs konungs

Jörundur og Eiríkur voru synir Yngva Alrekssonar. Þeir lágu úti á herskipum þessa hríð alla og voru hermenn miklir. Á einu sumri herjuðu þeir í Danmörk og þá hittu þeir Guðlaug Háleygjakonung og áttu við hann orustu og lauk svo að skip Guðlaugs var hroðið en hann varð handtekinn. Þeir fluttu hann til lands á Straumeyjarnes og hengdu hann þar. Urpu menn hans þar haug eftir hann.
Svo segir Eyvindur skáldaspillir:

En Guðlaugr
grimman tamdi
við ofrkapp
austrkonunga
Sigars jó,
er synir Yngva
menglötuð
við meið reiddu.
Og náreiðr
á nesi drúpir
vingameiðr,
þar er víkur deilir,
þar er fjölkunnt
um fylkis hreyr
steini merkt,
Straumeyjarnes.

Eiríkur og Jörundur bræður urðu af verki þessu frægir mjög. Þóttust þeir miklu meiri menn en áður. Þeir spurðu að Haki konungur í Svíþjóð hafði sent frá sér kappa sína. Þá halda þeir til Svíþjóðar og draga síðan her að sér.
En er Svíar spyrja að Ynglingar eru þar komnir þá drífur ógrynni liðs til þeirra. Síðan leggja þeir í Löginn upp og halda til Uppsala á hendur Haka konungi en hann fer í móti þeim á Fýrisvöllu og hafði lið miklu minna. Varð þar mikil orusta. Gekk Haki konungur fram svo hart að hann felldi alla þá er honum voru næstir og að lyktum felldi hann Eirík konung og hjó niður merki þeirra bræðra. Þá flýði Jörundur konungur til skipa og allt lið hans.
Haki konungur fékk svo stór sár að hann sá að hans lífdagar mundu eigi langir verða. Þá lét hann taka skeið er hann átti og lét hlaða dauðum mönnum og vopnum, lét þá flytja út til hafs og leggja stýri í lag og draga upp segl en leggja eld í tyrvið og gera bál á skipinu. Veður stóð af landi. Haki var þá að kominn dauða eða dauður er hann var lagiður á bálið. Sigldi skipið síðan logandi út í haf og var þetta allfrægt lengi síðan.

24. Dauði Jörundar

Jörundur sonur Yngva konungs var konungur að Uppsölum. Hann réð þá löndum og var oftlega á sumrum í hernaði. Á einhverju sumri fór hann með her sinn til Danmerkur. Hann herjaði um Jótland og fór um haustið inn í Limafjörð og herjaði þar. Hann lá liði sínu í Oddasundi.
Þá kom þar með her mikinn Gýlaugur Háleygjakonungur, sonur Guðlaugs er fyrr var getið. Hann leggur til orustu við Jörund en er landsmenn urðu þess varir drífa þeir til öllum áttum bæði með stórum skipum og smám. Verður þá Jörundur ofurliði borinn og hroðið skip hans. Hljóp hann þá á sund og var handtekinn og leiddur á land upp. Lét þá Gýlaugur konungur reisa gálga, leiðir hann Jörund þar til og lætur hengja hann. Lýkur svo hans ævi.
Svo segir Þjóðólfur:

Varð Jörundr,
hinn er endr um dó,
lífs um lattr
í Limafirði,
þá er hábrjóstr
hörva sleipnir
bana Guðlaugs
um bera skyldi
og Hagbarðs
hersa valdi
höðnu leif
að hálsi gekk.

25. Dauði Auns konungs

Aun eða Áni hét sonur Jörundar er konungur var yfir Svíum eftir föður sinn. Hann var vitur maður og blótmaður mikill. Engi var hann hermaður. Sat hann að löndum.
Í þann tíma er þessir konungar voru að Uppsölum er nú var frá sagt var yfir Danmörku fyrst Danur hinn mikilláti, hann varð allgamall, þá sonur hans Fróði hinn mikilláti eða hinn friðsami, þá hans synir Hálfdan og Friðleifur. Þeir voru hermenn miklir. Hálfdan var eldri og fyrir þeim um allt. Hann fór með her sinn til Svíþjóðar á hendur Aun konungi og áttu þeir orustur nokkurar og hafði Hálfdan jafnan sigur, og að lyktum flýði Aun konungur í Vestra-Gautland. Þá hafði hann verið konungur yfir Uppsölum tuttugu vetur. Hann var og í Gautlandi tuttugu vetur meðan Hálfdan konungur var að Uppsölum. Hálfdan konungur varð sóttdauður að Uppsölum og er hann þar heygður. Eftir það kom Aun konungur enn til Uppsala. Þá var hann sextugur.
Þá gerði hann blót mikið og blét til langlífis sér og gaf Óðni son sinn og var honum blótinn. Aun konungur fékk andsvör af Óðni að hann skyldi enn lifa sex tigu vetra. Aun var þá enn konungur að Uppsölum tuttugu vetur.
Þá kom Áli hinn frækni með her sinn til Svíþjóðar, sonur Friðleifs, á hendur Aun konungi og áttu þeir orustur og hafði Áli jafnan sigur. Þá flýði Aun konungur í annað sinn ríki sitt og fór í Vestra-Gautland. Áli var konungur að Uppsölum tuttugu vetur áður Starkaður hinn gamli drap hann. Eftir fall Ála fór Aun konungur aftur til Uppsala og réð þá ríkinu enn tuttugu vetur.
Þá gerði hann blót mikið og blótaði öðrum syni sínum. Þá sagði Óðinn honum að hann skyldi æ lifa meðan hann gæfi Óðni son sinn hið tíunda hvert ár og það með að hann skyldi heiti gefa nokkuru héraði í landi sínu eftir tölu sona sinna, þeirra er hann blótaði til Óðins. En þá er hann hafði blótað sjö sonum sínum þá lifði hann tíu vetur svo að hann mátti ekki ganga. Var hann þá á stóli borinn. Þá blótaði hann hinum áttunda syni sínum og lifði hann þá enn tíu vetur og lá þá í kör. Þá blótaði hann hinum níunda syni sínum og lifði þá enn tíu vetur. Þá drakk hann horn sem lébarn.
Þá átti Aun einn son eftir og vildi hann þá blóta þeim og þá vildi hann gefa Óðni Uppsali og þau héruð er þar liggja til og láta kalla það Tíundaland. Svíar bönnuðu honum það og varð þá ekki blót. Síðan andaðist Aun konungur og er hann heygður að Uppsölum. Það er síðan kölluð Ánasótt ef maður deyr verklaus af elli.
Svo segir Þjóðólfur:

Knátti endr
að Uppsölum
Ánasótt
Aun um standa,
og þrálífr
þiggja skyldi
jóðs aðal
öðru sinni.
Og sveiðurs
að sér hverfði
mækis hlut
hinn mjóvara,
er okhreins
áttunga rjóðr
lögðis odd
liggjandi drakk.
Máttit hár
hjarðar mæki
austrkonungr
upp um halda.

26. Frá lífláti Egils konungs

Egill hét sonur Auns hins gamla er konungur var eftir föður sinn í Svíþjóðu. Hann var engi hermaður og sat að löndum í kyrrsæti. Tunni hét þræll hans er verið hafði með Ána hinum gamla, féhirðir hans. En er Áni var andaður þá tók Tunni óf lausafjár og gróf í jörð. En er Egill var konungur þá setti hann Tunna með þrælum öðrum. Hann kunni því stórilla og hljóp í brott og með honum margir þrælar og tóku þá upp lausaféið er hann hafði fólgið. Gaf hann það mönnum sínum en þeir tóku hann til höfðingja. Síðan dreif til hans mart illþýðisfólk, lágu úti á mörkum, stundum hljópu þeir í héruð og rændu menn eða drápu.
Egill konungur spurði þetta og fór leita þeirra með liði sínu. En er hann hafði tekið sér náttstað á einni nótt þá kom þar Tunni með liði sínu og hljóp á þá óvara og drápu lið mikið af konungi. En er Egill konungur varð var við ófrið þá snerist hann til viðtöku, setti upp merki sitt en lið flýði mart frá honum. Þeir Tunni sóttu að djarflega. Sá þá Egill konungur engan annan sinn kost en flýja. Þeir Tunni ráku þá flóttann allt til skógar. Síðan fóru þeir aftur í byggðina, herjuðu og rændu og fengu þá enga mótstöðu. Fé það allt er Tunni tók í héraðinu gaf hann liðsmönnum sínum. Varð hann af því vinsæll og fjölmennur.
Egill konungur safnaði her og fór til orustu í móti Tunna. Þeir börðust og hafði Tunni sigur en Egill flýði og lét lið mikið. Þeir Egill konungur og Tunni áttu átta orustur og hafði Tunni sigur í öllum. Eftir það flýði Egill konungur landið og út í Danmörk á Selund til Fróða hins frækna. Hann hét Fróða konungi til liðs skatti af Svíum. Þá fékk Fróði honum her og kappa sína. Fór þá Egill konungur til Svíþjóðar en er Tunni spyr það fór hann í móti honum með sitt lið. Varð þá orusta mikil. Þar féll Tunni en Egill konungur tók þá við ríki sínu. Danir fóru aftur.
Egill konungur sendi Fróða konungi góðar gjafir og stórar á hverjum misserum en galt engan skatt Dönum og hélst þó vinfengi þeirra Fróða. Síðan er Tunni féll réð Egill konungur ríkinu þrjá vetur.
Það varð í Svíþjóðu að griðungur sá er til blóts var ætlaður var gamall og alinn svo kappsamlega að hann var mannýgur. En er menn vildu taka hann þá hljóp hann á skóg og varð galinn og var lengi á viðum og hinn mesti spellvirki við menn. Egill konungur var veiðimaður mikill. Hann reið um daga oftlega á markir dýr að veiða.
Það var eitt sinn að hann var riðinn á veiðar með menn sína. Konungur hafði elt dýr eitt lengi og hleypti eftir í skóginn frá öllum mönnum. Þá verður hann var við griðunginn og reið til og vill drepa hann. Griðungur snýr í móti og kom konungur lagi á hann og skar úr spjótið. Griðungur stakk hornunum á síðu hestinum svo að hann féll þegar flatur og svo konungur. Þá hljóp konungur á fætur og vill bregða sverði. Griðungur stakk þá hornunum fyrir brjóst honum svo að á kafi stóð. Þá komu að konungsmenn og drápu griðunginn. Konungur lifði litla hríð og er hann heygður að Uppsölum.
Svo segir Þjóðólfur:

Og lofsæll
úr landi fló
Týs áttungr
Tunna ríki.
En flæming
farra trjónu
jötuns eykr
á Agli rauð.
Sá er um austr
áðan hafði
brúna hörg
um borinn lengi,
en skíðlaus
Skilfinga nið
hæfis hjör
til hjarta stóð.

27. Frá falli Óttars konungs

Óttar hét sonur Egils er ríki og konungdóm tók eftir hann. Hann vingaðist ekki við Fróða. Þá sendi Fróði menn til Óttars konungs að heimta skatt þann er Egill hafði heitið honum. Óttar svarar svo að Svíar hefðu aldrei skatt goldið Dönum, segir að hann mundi og svo gera. Fóru aftur sendimenn. Fróði var hermaður mikill.
Það var á einu sumri að Fróði fór með her sinn til Svíþjóðar, gerði þar upprás og herjaði, drap mart fólk en sumt hertók hann. Hann fékk allmikið herfang. Hann brenndi og víða byggðina og gerði hið mesta hervirki.
Annað sumar fór Fróði konungur að herja í Austurveg. Það spurði Óttar konungur að Fróði var eigi í landinu. Þá stígur hann á herskip og fer út í Danmörk og herjar þar og fær enga mótstöðu. Hann spyr að safnaður mikill var á Selundi. Stefnir hann þá vestur í Eyrarsund, siglir þá suður til Jótlands og leggur í Limafjörð, herjar þá á Vendli, brennir þar og gerir mjög aleyðu.
Vöttur og Fasti hétu jarlar Fróða. Þá hafði Fróði sett til landvarnar í Danmörk meðan hann var úr landi. En er jarlar spurðu að Svíakonungur herjaði í Danmörk þá safna þeir her og hlaupa á skip og sigla suður til Limafjarðar, koma þar mjög á óvart Óttari konungi, leggja þegar til orustu. Taka Svíar vel í mót. Fellur lið hvorratveggja en svo sem lið féll af Dönum kom annað meira þar úr héruðum og svo var til lagt öllum þeim skipum er í nánd voru. Lýkur svo orustu að þar féll Óttar konungur og mestur hluti liðs hans. Danir tóku lík hans og fluttu til lands og lögðu upp á haug einn, létu þar rífa dýr og fugla hræin. Þeir gera trékráku eina og senda til Svíþjóðar og segja að eigi var meira verður Óttar konungur þeirra. Þeir kölluðu síðan Óttar vendilkráku.
Svo segir Þjóðólfur:

Féll Óttar
undir ara greipar,
dugandligr,
fyr Dana vopnum,
þann hergamr
hrægum fæti,
víðs borinn,
á Vendli sparn.
Þau frá eg verk
Vötts og Fasta
sænskri þjóð
að sögum verða,
að eylands
jarlar Fróða
vígfrömuð
um veginn höfðu.

28. Kvonfang Aðils konungs

Aðils hét sonur Óttars konungs er konungdóm tók eftir hann. Hann var lengi konungur og mjög auðigur. Var hann og nokkur sumur í víking. Aðils konungur kom með her sinn til Saxlands. Þar réð fyrir konungur er Geirþjófur hét en kona hans hét Ólöf hin ríka. Ekki er getið barna þeirra. Konungur var eigi í landinu. Aðils konungur og menn hans runnu upp til konungsbæjar og rændu þar. Sumir reka ofan hjörð til strandarhöggs. Hjarðarinnar hafði gætt ánauðigt fólk, karlar og konur, og höfðu þeir það allt með sér. Í því liði var mær ein undarlega fögur. Sú nefndist Yrsa. Fór þá Aðils konungur heim með herfang.
Yrsa var ekki með ambáttum. Brátt fannst það að hún var vitur og vel orðum farin og allra hluta vel kunnandi. Fannst mönnum mikið um hana og þó konungi mest. Kom þá svo að Aðils gerði brullaup til hennar. Var þá Yrsa drottning í Svíþjóð og þótti hún hinn mesti skörungur.

29. Dauði Aðils konungs

Helgi konungur Hálfdanarson réð þá fyrir Hleiðru. Hann kom til Svíþjóðar með her svo mikinn að Aðils konungur sá engan annan sinn kost en flýja undan. Helgi konungur gekk þar á land með her sinn og herjaði, fékk mikið herfang. Hann tók höndum Yrsu drottningu og hafði með sér til Hleiðrar og gekk að eiga hana. Þeirra sonur var Hrólfur kraki.
En er Hrólfur var þrevetur þá kom Ólöf drottning til Danmerkur. Sagði hún þá Yrsu að Helgi konungur, maður hennar, var faðir hennar en Ólöf móðir hennar. Fór þá Yrsa aftur til Svíþjóðar til Aðils og var þar drottning meðan hún lifði síðan. Helgi konungur féll í hernaði. Hrólfur kraki var þá átta vetra og var þá til konungs tekinn að Hleiðru.
Aðils konungur átti deilur miklar við konung þann er Áli hét hinn upplenski. Hann var úr Noregi. Þeir áttu orustu á Vænis ísi. Þar féll Áli konungur en Aðils hafði sigur. Frá þessi orustu er langt sagt í Skjöldunga sögu og svo frá því er Hrólfur kraki kom til Uppsala til Aðils. Þá söri Hrólfur kraki gullinu á Fýrisvöllu.
Aðils konungur var mjög kær að góðhestum. Hann átti hina bestu hesta í þann tíma. Slöngvir hét hestur hans en annar Hrafn. Þann tók hann af Ála dauðum og var þar undir alinn annar hestur er Hrafn hét. Þann sendi hann til Hálogalands Goðgesti konungi. Þeim reið Goðgestur konungur og fékk eigi stöðvað áður hann féll af baki og fékk bana. Það var í Ömd á Hálogalandi.
Aðils konungur var að dísablóti og reið hesti um dísarsalinn. Hesturinn drap fótum undir honum og féll og konungur af fram og kom höfuð hans á stein svo að hausinn brotnaði en heilinn lá á steininum. Það var hans bani. Hann dó að Uppsölum og er þar heygður. Kölluðu Svíar hann ríkan konung.
Svo segir Þjóðólfur:

Það frá eg enn
að Aðils fjörvi
vitta véttr
um viða skyldi
og dáðgjarn
af drasils bógum
Freys áttungr
falla skyldi.
Og við aur
ægir hjarna
bragnings burs
um blandinn varð,
og dáðsæll
deyja skyldi
Ála dólgr
að Uppsölum.

30. Fall Hrólfs kraka

Eysteinn hét sonur Aðils er þar næst réð Svíaveldi. Á hans dögum féll Hrólfur kraki að Hleiðru. Í þann tíma herjuðu konungar mjög í Svíaveldi, bæði Danir og Norðmenn. Voru margir sækonungar þeir er réðu liði miklu og áttu engi lönd. Þótti sá einn með fullu mega heita sækonungur er hann svaf aldrei undir sótkum ási og drakk aldrei að arinshorni.

31. Dauði Sölva konungs

Sölvi hét sækonungur, sonur Högna í Njarðey, er þá herjaði í Austurveg. Hann átti ríki á Jótlandi. Hann hélt liði sínu til Svíþjóðar. Þá var Eysteinn konungur á veislu í héraði því er Lófund heitir. Þar kom Sölvi konungur á óvart um nótt og tók hús á konungi og brenndi hann inni með hirð sína alla.
Þá fer Sölvi til Sigtúna og beiðir sér konungsnafns og viðurtöku en Svíar safna her og vilja verja land sitt og varð þar orusta svo mikil að það er sagt að eigi sleit á ellefu dægrum. Þar fékk Sölvi konungur sigur og var hann þá konungur yfir Svíaveldi langa hríð til þess er Svíar sviku hann og var hann þar drepinn.
Svo segir Þjóðólfur:

Veit eg Eysteins
enda fólginn
lokins lífs
á Lófundi,
og sikling
með Svíum kváðu
jóska menn
inni brenna.
Og bitsótt
í brandnói
hlíðar þangs
á hilmi rann,
þá er timbrfastr
tóftar nökkvi,
flotna fullr,
of fylki brann.

32. Dráp Yngvars konungs

Yngvar hét sonur Eysteins konungs er þá var konungur yfir Svíaveldi. Hann var hermaður mikill og var oft á herskipum því að þá var áður Svíaríki mjög herskátt, bæði af Dönum og Austurvegsmönnum. Yngvar konungur gerði frið við Dani, tók þá að herja um Austurvegu.
Á einu sumri hafði hann her úti og fór til Eistlands og herjaði þar um sumarið sem heitir að Steini. Þá komu Eistur ofan með mikinn her og áttu þeir orustu. Var þá landherinn svo drjúgur að Svíar fengu eigi mótstöðu. Féll þá Yngvar konungur en lið hans flýði. Hann er heygður þar við sjá sjálfan. Það er á Aðalsýslu. Fóru Svíar heim eftir ósigur þenna.
Svo segir Þjóðólfur:

Það stökk upp
að Yngvari
Sýslu kind
um sóað hefði
og ljóshömum
við lagar hjarta
her eistneskr
að hilmi vó,
og austmar
jöfri sænskum
Gymis ljóð
að gamni kveðr.

33. Frá Önundi konungi

Önundur hét sonur Yngvars er þar næst tók konungdóm í Svíþjóð. Um hans daga var friður góður í Svíþjóð og varð hann mjög auðigur að lausafé. Önundur konungur fór með her sinn til Eistlands að hefna föður síns, gekk þar upp með her sinn og herjaði víða um landið og fékk herfang mikið, fer aftur um haustið til Svíþjóðar. Um hans daga var ár mikið í Svíþjóðu. Önundur var allra konunga vinsælstur.
Svíþjóð er markland mikið og liggja þar svo eyðimerkur að margar dagleiðir eru yfir. Önundur konungur lagði á það kapp mikið og kostnað að ryðja markir og byggja eftir ruðin. Hann lét og leggja vegu yfir eyðimerkur og fundust þá víða í mörkunum skóglaus lönd og byggðust þar þá stór héruð. Varð af þessum hætti land byggt því að landsfólkið var gnógt til byggðarinnar. Önundur konungur lét brjóta vegu um alla Svíþjóð, bæði um markir og mýrar og fjallvegu. Fyrir því var hann Braut-Önundur kallaður. Önundur konungur setti bú sín í hvert stórhérað á Svíþjóð og fór um allt landið að veislum.

34. Upphaf Ingjalds illráða

Braut-Önundur átti son er Ingjaldur hét. Þá var konungur á Fjaðryndalandi Yngvar. Hann átti sonu tvo við konu sinni. Hét annar Álfur en annar Agnar. Þeir voru mjög jafnaldrar Ingjalds. Víða um Svíþjóð voru í þann tíma héraðskonungar. Braut-Önundur réð fyrir Tíundalandi. Þar eru Uppsalir. Þar er allra Svía þing. Voru þar þá blót mikil. Sóttu þannug margir konungar. Var það að miðjum vetri.
Og einn vetur, þá er fjölmennt var komið til Uppsala, var þar Yngvar konungur og synir hans. Þeir voru sex vetra gamlir, Álfur sonur Yngvars konungs og Ingjaldur sonur Önundar konungs. Þeir efldu til sveinaleiks og skyldi hvor ráða fyrir sínu liði. Og er þeir lékust við var Ingjaldur ósterkari en Álfur og þótti honum það svo illt að hann grét mjög, og þá kom til Gautviður fóstbróðir hans og leiddi hann í brott til Svipdags blinda fósturföður hans og sagði honum að illa hafði að farið og hann var ósterkari og óþróttkari í leiknum en Álfur sonur Yngvars konungs. Þá svaraði Svipdagur að það væri mikil skömm.
Annan dag eftir lét Svipdagur taka hjarta úr vargi og steikja á teini og gaf síðan Ingjaldi konungssyni að eta og þaðan af varð hann allra manna grimmastur og verst skaplundaður.
Og er Ingjaldur var roskinn þá bað Önundur konu til handa honum, Gauthildar dóttur Algauta konungs. Hann var sonur Gautreks konungs hins milda, sonar Gauts er Gautland er við kennt. Algautur konungur þóttist vita að hans dóttir mundi vel gift ef hún væri syni Önundar konungs, ef hann hefði skaplyndi föður síns, og var send mærin til Svíþjóðar og gerði Ingjaldur brullaup til hennar.

35. Dauði Önundar

Önundur konungur fór milli búa sinna á einu hausti með hirð sína og fór þangað sem kallað er Himinheiður. Það eru fjalldalir nokkurir þröngvir en há fjöll tveim megin. Þá var mikið regn en áður hafði snæ lagt á fjöllin. Þá hljóp ofan skriða mikil með grjóti og leiri. Þar varð fyrir Önundur konungur og lið hans. Fær konungur bana og mart lið með honum.
Svo segir Þjóðólfur:

Varð Önundr
Jónakrs bura
harmi heftr
und Himinfjöllum,
og ofvæg
Eistra dólgi
heift hrísungs
að hendi kom,
og sá frömuðr
foldar beinum
Högna hrörs
um horfinn var.

36. Brenna að Uppsölum

Ingjaldur sonur Önundar konungs var konungur að Uppsölum. Uppsalakonungar voru æðstir konunga í Svíþjóð þá er þar voru margir héraðskonungar. Frá því er Óðinn var höfðingi í Svíþjóð voru einvaldshöfðingjar, þeir er að Uppsölum sátu, um allt Svíaveldi til þess er Agni dó en þá kom ríkið fyrst í bræðraskipti, svo sem fyrr er ritið, en síðan dreifðist ríki og konungdómur í ættir, svo sem þær greindust, en sumir konungar ruddu marklönd stór og byggðu þar og jóku þannug ríki sitt. En þá er Ingjaldur tók ríkið og konungdóm voru margir héraðskonungar sem fyrr er ritið.
Ingjaldur konungur lét búa veislu mikla að Uppsölum og ætlaði að erfa Önund konung föður sinn. Hann lét búa sal einn, engum mun minna eða óveglegra en Uppsalur var, er hann kallaði sjö konunga sal. Þar voru í ger sjö hásæti. Ingjaldur konungur sendi menn um alla Svíþjóð og bauð til sín konungum og jörlum og öðrum merkismönnum. Til þess erfis kom Algautur konungur, mágur Ingjalds, og Yngvar konungur af Fjaðryndalandi og synir hans tveir, Agnar og Álfur, Sporsnjallur konungur af Næríki, Sigverkur konungur af Áttundalandi. Granmar konungur af Suðurmannalandi var eigi kominn. Þar var sex konungum skipað í hinn nýja sal. Var þá eitt hásæti autt, það er Ingjaldur konungur hafði búa látið. Öllu liði því er til var komið var skipað í hinn nýja sal. Ingjaldur konungur hafði skipað hirð sinni og öllu liði sínu í Uppsal.
Það var siðvenja í þann tíma, þar er erfi skyldi gera eftir konunga eða jarla, þá skyldi sá er gerði og til arfs skyldi leiða sitja á skörinni fyrir hásætinu allt þar til er inn væri borið full það er kallað var bragafull. Skyldi sá þá standa upp í móti bragafulli og strengja heit, drekka af fullið síðan. Síðan skyldi hann leiða í hásæti það sem átti faðir hans. Var hann þá kominn til arfs alls eftir hann.
Nú var svo hér gert að þá er bragafull kom inn stóð upp Ingjaldur konungur og tók við einu miklu dýrshorni, strengdi hann þá heit að hann skyldi auka ríki sitt hálfu í hverja höfuðátt eða deyja ella, drakk af síðan af horninu.
Og er menn voru drukknir um kveldið þá mælti Ingjaldur konungur til Fólkviðar og Hulviðar sona Svipdags að þeir skyldu vopnast og lið þeirra sem ætlað var um kveldið. Þeir gengu út og til hins nýja sals, báru þar eld að og því næst tók salurinn að loga og brunnu þar inni sex konungar og lið þeirra allt og þeir er út leituðu, þá voru skjótt drepnir.
Eftir þetta lagði Ingjaldur konungur undir sig öll þessi ríki er konungar höfðu átt og tók skatta af.

37. Kvonfang Hjörvarðs

Granmar konungur spurði þessi tíðindi og þóttist hann vita að honum mundi slíkur kostur hugaður ef hann gyldi eigi varúð við.
Það sama sumar kemur liði sínu Hjörvarður konungur er Ylfingur var kallaður til Svíþjóðar og lagði í fjörð þann er Myrkvafjörður heitir. En er Granmar konungur spyr það sendir hann menn til hans og býður honum til veislu og öllu liði hans. Hann þekktist þetta því að hann hafði ekki herjað á ríki Granmars konungs. Og er hann kom til veislunnar þá var þar fagnaður mikill.
Og um kveldið er full skyldi drekka þá var það siðvenja konunga, þeirra er að löndum sátu eða veislum er þeir létu gera, að drekka skyldi á kveldum tvímenning, hvor sér karlmaður og kona svo sem ynnist, en þeir sér er fleiri væru saman. En það voru víkingalög þótt þeir væru að veislum að drekka sveitardrykkju. Hásæti Hjörvarðs konungs var búið gagnvart hásæti Granmars konungs og sátu allir hans menn á þann pall. Þá mælti Granmar konungur við Hildigunni dóttur sína að hún skyldi búa sig og bera öl víkingum. Hún var allra kvinna fríðust.
Þá tók hún silfurkálk einn og fyllti og gekk fyrir Hjörvarð konung og mælti: «Allir heilir Ylfingar að Hrólfs minni kraka» og drakk af til hálfs og seldi Hjörvarði konungi.
Nú tók hann kálkinn og hönd hennar með og mælti að hún skyldi ganga að sitja hjá honum. Hún sagði það ekki víkinga sið að drekka hjá konum tvímenning. Hjörvarður lét þess vera meiri von að hann mundi það skipti á gera að láta heldur víkingalögin og drekka tvímenning við hana. Þá settist Hildigunnur hjá honum og drukku þau bæði saman og töluðu mart um kveldið.
Eftir um daginn er þeir konungar hittust Granmar og Hjörvarður þá hóf Hjörvarður upp bónorð sitt og bað Hildigunnar. Granmar konungur bar þetta mál fyrir konu sína Hildi og aðra ríkismenn og sagði að þeim mundi vera mikið traust að Hjörvarði konungi. Og nú varð rómur að og þótti þetta öllum ráðlegt og lauk svo að Hildigunnur var föstnuð Hjörvarði konungi og gerði hann brullaup til hennar. Skyldi þá Hjörvarður konungur dveljast með Granmar konungi fyrir því að hann átti engan son til ríkis að varðveita með sér.

38. Orusta Ingjalds konungs og Granmars

Það sama haust safnaði Ingjaldur konungur sér liði og ætlar á hendur þeim mágum. Hann hefir her af öllum þeim ríkjum er áður hafði hann undir sig lagt. Og er þeir spyrja það mágar safna þeir liði í sínu ríki og kemur til liðs við þá Högni konungur og Hildir sonur hans er réðu fyrir Eystra-Gautlandi. Högni var faðir Hildar er átti Granmar konungur.
Ingjaldur konungur gekk á land með öllum her sínum og hafði lið miklu meira. Sígur þá saman orusta og er hörð. En er litla hríð hafði barist verið þá flýja þeir höfðingjar er réðu fyrir Fjaðryndalandi og Vestur-Gautum og af Næríki og Áttundalandi og allur sá her er af þeim löndum hafði farið og fóru til skipa sinna. Eftir þetta var Ingjaldur konungur staddur nauðulega og fékk sár mörg og komst við þetta á flótta til skipa sinna en þar féll Svipdagur blindi fóstri hans og synir hans báðir, Gautviður og Hulviður.
Ingjaldur konungur fór aftur við svo búið til Uppsala og undi illa sinni ferð og þóttist það finna að honum mundi vera her sá ótrúr er hann hafði úr sínu ríki, því er hann fékk með hernaði.
Eftir þetta var ófriður mikill millum Ingjalds konungs og Granmars konungs. Nú er langar hríðir hafði þannug fram farið komu vinir beggja því við að þeir sættust og lögðu konungar stefnu með sér og hittust og gerðu frið millum sín, Ingjaldur konungur og Granmar konungur og Hjörvarður konungur mágur hans. Skyldi friður sá standa millum þeirra meðan þeir lifðu þrír konungar. Var það bundið eiðum og tryggðum.
Eftir um vorið fór Granmar konungur til Uppsala að blóta sem siðvenja var til móti sumri að friður væri. Féll honum þá svo spánn sem hann mundi eigi lengi lifa. Fór hann þá heim í ríki sitt.

39. Dauði Granmars konungs

Um haustið eftir fór Granmar konungur og Hjörvarður konungur mágur hans að taka veislu í ey þeirri er Sili heitir að búum sínum. Og þá er þeir voru að veislunni kemur þar Ingjaldur konungur með her sinn á einni nótt og tók hús á þeim og brenndi þá inni með öllu liði sínu. Eftir það lagði hann undir sig ríki það allt er átt höfðu konungar og setti yfir höfðingja.
Högni konungur og Hildir sonur hans riðu oft upp í Svíaveldi og drápu menn Ingjalds konungs, þá er hann hafði sett yfir það ríki er átt hafði Granmar konungur mágur þeirra. Stóð þar langa hríð mikil deila millum Ingjalds konungs og Högna konungs. Fékk Högni konungur þó haldið sínu ríki fyrir Ingjaldi konungi allt til dauðadags.
Ingjaldur konungur átti tvö börn við konu sinni og hét hið eldra Ása en annað Ólafur trételgja, og sendir Gauthildur kona Ingjalds konungssveininn til Bófa fóstra síns í Vestra-Gautland. Hann var þar upp fæddur og Saxi sonur Bófa er kallaður var flettir.
Það er sögn manna að Ingjaldur konungur dræpi tólf konunga og sviki alla í griðum. Hann var kallaður Ingjaldur hinn illráði. Hann var konungur yfir mestum hlut Svíþjóðar. Ásu dóttur sína gifti hann Guðröði konungi á Skáni. Hún var skaplík föður sínum. Ása olli því er hann drap Hálfdan bróður sinn. Hálfdan var faðir Ívars hins víðfaðma. Ása réð og bana Guðröði búanda sínum.

40. Dauði Ingjalds illráða

Ívar hinn víðfaðmi kom á Skáni eftir fall Guðröðar föðurbróður síns og dró þegar her mikinn saman, fór síðan upp á Svíþjóð. Ása hin illráða var áður farin á fund föður síns. Ingjaldur konungur var þá staddur á Ræningi að veislu er hann spurði að her Ívars konungs var þar nær kominn. Þóttist Ingjaldur engan styrk hafa til að berjast við Ívar. Honum þótti og sá sýnn kostur, ef hann legðist á flótta, að hvaðanæva mundu fjandmenn hans að drífa. Tóku þau Ása það ráð er frægt er orðið að þau gerðu fólk allt dauðadrukkið. Síðan létu þau leggja eld í höllina. Brann þar höllin og allt fólk það er inni var með Ingjaldi konungi.
Svo segir Þjóðólfur:

Og Ingjald
ífjörvan trað
reyks rösuðr
á Ræningi
þá er húsþjófr
hyrjar leistum
goðkynning
í gegnum steig.
Og sá urðr
allri þjóðu
sjaldgætastr
með Svíum þótti,
er hann sjálfr
sínu fjörvi
fræknu fyrstr
um fara vildi.

41. Frá Ívari víðfaðma

Ívar víðfaðmi lagði undir sig allt Svíaveldi. Hann eignaðist og allt Danaveldi og mikinn hlut Saxlands og allt Austurríki og hinn fimmta hlut Englands. Af hans ætt eru komnir Danakonungar og Svíakonungar, þeir er þar hafa einvald haft.
Eftir Ingjald illráða hvarf Uppsalaveldi úr ætt Ynglinga, það er langfeðgum mætti telja.

42. Frá Ólafi trételgju

Ólafur sonur Ingjalds konungs, þá er hann spurði fráfall föður síns þá fór hann með það lið er honum vildi fylgja því að allur múgur Svía hljóp upp með einu samþykki að rækja ætt Ingjalds konungs og alla hans vini. Ólafur fór fyrst upp á Næríki en er Svíar spurðu til hans þá mátti hann ekki þar vera. Fór hann þá vestur markleiði til ár þeirrar er norðan fellur í Væni og Elfur heitir. Þar dveljast þeir, taka þar að ryðja mörkina og brenna og byggja síðan. Urðu þar brátt stór héruð. Kölluðu þeir það Vermaland. Þar voru góðir landskostir. En er spurðist til Ólafs í Svíþjóð, að hann ryður markir, kölluðu þeir hann trételgju og þótti hæðilegt hans ráð.
Ólafur fékk þeirrar konu er Sölveig hét eða Sölva dóttir Hálfdanar gulltannar vestan af Sóleyjum. Hálfdan var sonur Sölva Sölvarssonar Sölvasonar hins gamla er fyrstur ruddi Sóleyjar. Móðir Ólafs trételgju hét Gauthildur en hennar móðir Ólöf dóttir Ólafs hins skyggna konungs af Næríki. Ólafur og Sölva áttu tvo sonu, Ingjald og Hálfdan. Hálfdan var upp fæddur í Sóleyjum með Sölva móðurbróður sínum. Hann var kallaður Hálfdan hvítbeinn.

43. Brenndur inni Ólafur trételgja

Það var mikill mannfjöldi er útlagi fór af Svíþjóð fyrir Ívari konungi. Þeir spurðu að Ólafur trételgja hafði landskosti góða á Vermalandi og dreif þannug til hans svo mikill mannfjöldi að landið fékk eigi borið. Gerðist þar hallæri mikið og sultur. Kenndu þeir það konungi sínum, svo sem Svíar eru vanir að kenna konungi bæði ár og hallæri.
Ólafur konungur var lítill blótmaður. Það líkaði Svíum illa og þótti þaðan mundu standa hallærið. Drógu Svíar þá her saman, gerðu för að Ólafi konungi og tóku hús á honum og brenndu hann inni og gáfu hann Óðni og blétu honum til árs sér. Það var við Væni.
Svo segir Þjóðólfur:

Og við vog,
hinn er viðjar..,
hræ Ólafs
hofgyldir svalg,
og glaðfjálgr
gervar leysti
sonr Fornjóts
af Svía jöfri.
Sá áttkonr
frá Uppsölum
lofða kyns
fyr löngu hvarf.

Þeir er vitrari voru af Svíum fundu þá að það olli hallærinu að mannfólkið var meira en landið mætti bera en konungur hafði engu um valdið. Taka nú það ráð að fara með herinn allan vestur yfir Eiðaskóg og koma fram í Sóleyjum mjög á óvart. Þeir drápu Sölva konung og tóku höndum Hálfdan hvítbein. Þeir taka hann til höfðingja yfir sig og gefa honum konungsnafn. Lagði hann þá undir sig Sóleyjar. Síðan fór hann með herinn út á Raumaríki og herjar þar og fékk fylki það af hernaði.

44. Frá Hálfdani

Hálfdan hvítbeinn var konungur ríkur. Hann átti Ásu dóttur Eysteins hins harðráða Upplendingakonungs. Hann réð fyrir Heiðmörk. Þau Hálfdan áttu tvo sonu, Eystein og Guðröð. Hálfdan eignaðist mikið af Heiðmörk og Þótn og Haðaland og mikið af Vestfold. Hann varð gamall maður. Hann varð sóttdauður á Þótni og var síðan fluttur út á Vestfold og heygður þar sem heitir Skæreið í Skíringssal.
Svo segir Þjóðólfur:

Það frá hver,
að Hálfdanar
sökkmiðlendr
sakna skyldu,
og hallvarps
hlífi-Nauma
þjóðkonung
á Þótni tók.
Og Skæreið
í Skíringssal
of brynjálfs
beinum drúpir.

45. Frá Ingjaldi

Ingjaldur bróðir Hálfdanar var konungur í Vermalandi en eftir dauða hans lagði Hálfdan konungur Vermaland undir sig og tók skatta af og setti þar jarla yfir meðan hann lifði.

46. Dauði Eysteins konungs

Eysteinn sonur Hálfdanar hvítbeins er konungur var eftir hann á Raumaríki og á Vestfold, hann átti Hildi dóttur Eiríks Agnarssonar er konungur var á Vestfold. Agnar faðir Eiríks var sonur Sigtryggs konungs af Vindli. Eiríkur konungur átti engan son. Hann dó þá er Hálfdan konungur hvítbeinn lifði. Tóku þeir feðgar Hálfdan og Eysteinn þá undir sig alla Vestfold. Réð Eysteinn Vestfold meðan hann lifði.
Þá var sá konungur á Vörnu er Skjöldur hét. Hann var allmjög fjölkunnigur. Eysteinn konungur fór með herskip nokkur yfir á Vörnu og herjaði þar, tók slíkt er fyrir varð, klæði og aðra gripi og gögn búanda og hjuggu strandhögg, fóru í brott síðan.
Skjöldur konungur kom til strandar með her sinn. Var Eysteinn konungur þá í brottu og kominn yfir fjörðinn og sá Skjöldur segl þeirra. Þá tók hann möttul sinn og veifði og blés við. Þá er þeir sigldu inn um Jarlsey sat Eysteinn konungur við stýri. Skip annað sigldi nær þeim. Báruskot nokkuð var í. Laust beitiásinn af öðru skipi konung fyrir borð. Það var hans bani. Menn hans náðu líkinu. Var það flutt inn á Borró og orpinn haugur eftir á röðinni út við sjá við Vöðlu.
Svo segir Þjóðólfur:

En Eysteinn
fyr ási fór
til Býleists
bróður meyjar,
og nú liggr
und lagar beinum
rekks löðuðr
á raðar broddi,
þar er élkaldr
hjá jöfur gauskum
Vöðlu straumr
að vogi kemr.

47. Dauði Hálfdanar konungs

Hálfdan hét sonur Eysteins konungs er konungdóm tók eftir hann. Hann var kallaður Hálfdan hinn mildi og hinn matarilli. Svo er sagt að hann gaf þar í mála mönnum sínum jafnmarga gullpeninga sem aðrir konungar silfurpeninga en hann svelti menn að mat. Hann var hermaður mikill og var löngum í víkingu og fékk sér fjár. Hann átti Hlíf dóttur Dags konungs af Vestmörum. Holtar á Vestfold var höfuðbær hans. Þar varð hann sóttdauður og er hann heygður á Borró.
Svo segir Þjóðólfur:

Og til þings
þriðja jöfri
Hveðrungs mær
úr heimi bauð,
þá er Hálfdan
sá er á holti bjó,
norna dóms
um notið hafði.
Og buðlung
á Borrói
sigrhafendr
síðan fálu.

48. Dauði Guðröðar

Guðröður hét sonur Hálfdanar er konungdóm tók eftir hann. Hann var kallaður Guðröður hinn mikilláti en sumir kölluðu hann veiðikonung. Hann átti þá konu er Álfhildur hét, dóttir Alfarins konungs úr Álfheimum, og hafði með henni hálfa Vingulmörk. Þeirra sonur var Ólafur er síðan var kallaður Geirstaðaálfur. Álfheimar voru þá kallaðir millum Raumelfar og Gautelfar.
En er Álfhildur var önduð þá sendi Guðröður konungur menn sína vestur á Agðir til konungs þess er þar réð fyrir. Sá er nefndur Haraldur hinn granrauði. Skyldu þeir biðja Ásu dóttur hans til handa konungi en Haraldur synjaði. Komu sendimenn aftur og sögðu konungi sitt erindi. En nokkurri stundu síðar skaut Guðröður konungur skipum á vatn, fór síðan með liði miklu út á Agðir, kom mjög á óvart og veitti upprás, kom um nótt á bæ Haralds konungs. En er hann varð var við að her var kominn á hendur honum þá gekk hann út með það lið sem hann hafði. Varð þar orusta og liðsmunur mikill. Þar féll Haraldur og Gyrður sonur hans. Tók Guðröður konungur herfang mikið. Hann hafði heim með sér Ásu dóttur Haralds konungs og gerði brullaup til hennar. Þau áttu son er Hálfdan hét.
En þá er Hálfdan var veturgamall, það haust fór Guðröður konungur að veislum. Hann lá með skipi sínu í Stíflusundi. Voru þar drykkjur miklar. Var konungur mjög drukkinn. Og um kveldið er myrkt var gekk konungur af skipi en er hann kom á bryggjusporð þá hljóp maður að honum og lagði spjóti í gegnum hann. Var það hans bani. Sá maður var þegar drepinn.
En um morguninn eftir er ljóst var þá var maður sá kenndur. Var það skósveinn Ásu drottningar. Duldi hún þá ekki að það voru hennar ráð.
Svo segir Þjóðólfur:

Varð Guðröðr
hinn göfugláti
lómi beittr,
sá er fyr löngu var,
og umráð,
að ölum stilli,
höfuð heiftrækt
að hilmi dró.
Og launsigr
hinn lómgeði
Ásu ár
af jöfri bar,
og buðlungr
á beði fornum
Stíflusunds
um stunginn var.

49. Dauði Ólafs konungs

Ólafur tók konungdóm eftir föður sinn. Hann var ríkur maður og hermaður mikill. Hann var allra manna fríðastur og mestur vexti. Hann hafði Vestfold því að Álfgeir konungur tók þá undir sig Vingulmörk alla. Setti hann þar yfir Gandálf konung son sinn. Þá gengu þeir feðgar mjög á Raumaríki og eignuðust mestan hlut þess ríkis og fylkis.
Högni hét sonur Eysteins hins ríka Upplendingakonungs. Hann lagði þá undir sig Heiðmörk alla og Þótn og Haðaland. Þá hvarf og undan þeim Guðröðarsonum Vermaland og snerust þeir þá að skattgjöfum til Svíakonungs.
Ólafur var þá á tvítugsaldri er Guðröður konungur andaðist. En er Hálfdan konungur bróðir hans gekk til ríkis með honum þá skiptu þeir Vestfold með sér. Hafði Ólafur hinn vestra hlut en Hálfdan hinn innra. Ólafur konungur hafði að Geirstöðum aðsetu. Hann tók fótarverk og andaðist þar af og er hann heygður á Geirstöðum.
Svo segir Þjóðólfur:

Og niðkvísl
í Noregi
þróttar Þrós
of þróast náði.
Réð Ólafr
ofsa forðum
víðri grund
of Vestmari.
Uns fótverkr
við Foldar þröm
vígmiðlung
of viða skyldi.
Nú liggr gunndjarfr
á Geirstöðum
herkonungr
haugi ausinn.

50. Rögnvaldur heiðumhæri

Rögnvaldur hét son Ólafs er konungur var á Vestfold eftir föður sinn. Hann var kallaður heiðumhæri. Um hann orti Þjóðólfur hinn hvinverski:

Það veit eg best
und blám himni
kenninafn,
svo að konungr eigi,
er Rögnvaldr
reiðar stjóri,
heiðumhæri
of heitinn er,
og mildgeðr
markar drottinn.

Текст с сайта Netútgáfan