Сага о Хаконе Добром

Hákonar saga góða

• Сага о Хаконе Добром (русский перевод)
• Saga Hákonar góða (древнеисландский текст)
• Hákonar saga Aðalsteinsfóstra (исландский текст)
•  

• Круг Земной

  Сага о Хаконе Добром

  I

  Хакон Воспитанник Адальстейна был в Англии, когда он услышал о кончине своего отца, Харальда конунга. Он сразу же собрался в путь. Адальстейн конунг дал ему людей и хорошие корабли и наилучшим образом снарядил его в поездку, и осенью Хакон прибыл в Норвегию.
  Тут он услышал, что братья его пали в битве, а также, что Эйрик — в Вике. Хакон поплыл на север в Трандхейм к Сигурду хладирскому ярлу, самому мудрому человеку в Норвегии. Его там хорошо приняли, и он заключил союз с Сигурдом. Хакон обещал ему большие владения, если станет конунгом. Они созвали многолюдный тинг, и на тинге Сигурд говорил в пользу Хакона и предложил бондам провозгласить его конунгом. После этого поднялся Хакон сам и держал речь. Тут люди стали говорить между собой, что это вернулся Харальд Прекрасноволосый и снова стал молодым.
  Хакон начал свою речь с того, что он просит бондов дать ему сан конунга, а также оказать ему поддержку и помощь в том, чтобы удержать этот сан. В обмен он обещал вернуть им в собственность их отчины. Это обещание вызвало такое одобрение, что вся толпа бондов зашумела и закричала, что они хотят взять его в конунги. Так и было сделано, и трандхеймцы провозгласили Хакона конунгом всей страны. Ему было тогда пятнадцать лет.
  Хакон набрал себе дружину и поехал по стране, и вот в Упплёнде стало известно, что трандхеймцы выбрали себе конунга, во всем похожего на Харальда Прекрасноволосого, с той только разницей, что Харальд весь народ в стране поработил и закабалил, а этот Хакон желает каждому добра и обещает бондам вернуть их отчины, которые Харальд у них отнял. Этим новостям все были рады, их передавали друг другу, и они распространялись по всей стране, как огонь по сухой траве. Многие бонды отправились из Упплёнда к Хакону конунгу, некоторые отрядили к нему людей, некоторые послали гонцов, которые должны были передать ему слова и знаменья, все это с целью показать, что они хотят быть его подданными. Конунг принял все это с благодарностью.
  

  II

  В начале зимы Хакон конунг отправился в Упплёнд. Он созывал там тинги, и все, кто только мог, шли к конунгу. На всех тингах его провозглашали конунгом. После этого он отправился на восток в Вик. Там к нему пришли Трюггви и Гудрёд, его племянники, и многие другие и перечисляли обиды, которые они претерпели от Эйрика, его брата. Ненависть к Эйрику становилась тем больше, чем преданнее Хакону конунгу становились люди, и они все смелее высказывали то, что лежало у них на душе. Хакон конунг дал Трюггви и Гудрёду сан конунга и те владения, которыми Харальд конунг наделил их отцов. Он дал Трюггви Вингульмёрк и Ранрики, а Гудрёду — Вестфольд. Но так как они были еще молодыми и малолетними, он назначил благородных и умных мужей, которые должны были править страной вместе с ними. Он отдал им обоим владения с тем условием, которое было в силе и раньше: что им причиталась половина податей и налогов. Весной Хакон конунг отправился через Упплёнд в Трандхейм.
  

  III

  Хакон конунг собрал весной в Трандхейме большое войско и снарядил корабли. Жители Вика тоже выставили большое войско и намеревались соединиться с Хаконом. Эйрик тоже стал набирать войско в середине страны, но дело у него шло плохо, потому что многие знатные люди оставили его и перешли на сторону Хакона. И когда он увидел, что не сможет оказать сопротивление войску Хакона, он поплыл на запад за море с теми, кто еще хотел за ним последовать. Он отправился сначала на Оркнейские острова и там набрал большое войско. Затем он поплыл на юг в Англию и разорял Шотландию всюду, где он приставал к берегу. Он воевал также по всему северу Англии. Адальстейн конунг Англии послал к Эйрику гонцов и предложил принять от него владения в Англии. Он сказал, что Харальд конунг, его отец, был большим другом Адальстейну конунгу, и он делает это в память их дружбы. Конунги вступили в переговоры через гонцов и договорились, что Эйрик получит Нортимбраланд от Адальстейна конунга и должен будет оборонять эту страну от датчан и других викингов. Эйрик должен будет креститься вместе с женой, детьми и всем войском, которое за ним последовало туда. Эйрик принял эти условия. Он крестился и принял правую веру.
  Нортимбраландом называется пятая часть Англии. Эйрик жил в Йорвике, где, как говорят люди, было раньше логово сыновей Рагнара Кожаные Штаны. Нортимбраланд был большей частью заселен норвежцами, с тех пор как сыновья Рагнара Кожаные Штаны завоевали страну. Датчане и норвежцы часто совершали набеги на страну, после того как она ускользнула из их рук1. Многие названия там в стране даны на северном языке — Гримсбёр, Хауксфльот и многие другие.
  

  IV

  С Эйриком конунгом было много народу. Было там много норвежцев, которые приехали с ним с востока, а позднее многие его друзья приехали из Норвегии. Страна у него была маленькая. Поэтому он летом всегда ходил в походы, совершал набеги на Шотландию, Южные острова, Ирландию и Бретланд и там добывал богатство.
  Адальстейн конунг умер от болезни. Он был конунгом четырнадцать лет, восемь недель и три дня2. После него был конунгом в Англии его брат Ятмунд3. Он не терпел норвежцев. Эйрика конунга он не любил, и тогда ходили слухи, что Ятмунд хочет посадить в Нортимбраланде другого правителя. Когда эти слухи дошли до Эйрика конунга, он отправился в викингский поход на запад и взял с собой с Оркнейских островов Арнкеля и Эрленда, сыновей Торф-Эйнара. Потом он отправился на Южные острова. Там было много викингов и морских конунгов, которые примкнули к войску Эйрика. Затем он поплыл со всей ратью сперва в Ирландию и набрал там столько людей, сколько смог. Потом он отправился в Бретланд и воевал там. После этого он поплыл вдоль южного побережья Англии и разорял там земли так же, как в других местах, и весь народ спасался бегством отовсюду, где он появлялся.
  Эйрик был человек очень отважный, и войско у него было большое. Поэтому он так полагался на свои силы, что зашел далеко вглубь страны, разоряя ее и преследуя спасающихся бегством. Олавом звали конунга, которого Ятмунд конунг посадил там для обороны страны. Он собрал несметную рать и пошел с ней навстречу Эйрику конунгу. Разгорелась жаркая битва, в которой многие англичане пали. Но на место каждого павшего приходило трое из глубины страны, и после полудня большие потери стали терпеть норвежцы, и многие из них пали. В конце дня пал и Эйрик конунг и с ним пять других конунгов4. Называют таких: Гутхорм и два его сына — Ивар и Харек. Пали в битве также Сигурд и Рёгнвальд, а также Арнкель и Эрленд, сыновья Торф-Эйнара. Погибло также много других норвежцев. Те, что спаслись, отправились в Нортимбраланд и рассказали Гуннхильд и ее сыновьям о том, что произошло.
  

  V

  Когда Гуннхильд и ее сыновья узнали, что Эйрик конунг погиб и перед этим разорял страну английского короля, она поняла, что им там не будет мира. Они сразу же собрались к отъезду из Нортимбраланда. Они взяли с собой все корабли, которые были у Эйрика, всех людей, которые захотели последовать за ними, а также все богатство, которое скопилось у них от налогов в Англии или было добыто в походах. Они отправились со своим войском на север на Оркнейские острова и оставались там некоторое время. Там был тогда ярлом Торфинн Раскалыватель Черепов, сын Торф-Эйнара. Сыновья Эйрика подчинили себе тогда Оркнейские острова и Хьяльтланд и брали с них дань. Они проводили там зиму, а летом ходили в викингские походы на запад и совершали набеги на Шотландию и Ирландию. Об этом рассказывает Глум сын Гейри5:
  
  Скакуна притока6
  Он путём на Сканей
  Вел, умелый отрок,
  Славы ради бранной.
  Шёл с мечом и полымем
  По Скотланду конунг,
  Послал Улль шелома7
  К Гауту8 рати давших.
  Рьяный друг дружины9
  Шёл войной на иров,
  Соколов валькирий10
  На пир сокликая.
  Фрейр державы11 кровью
  Край меча окрасил,
  Одержав над южным
  Народом победу.

  VI

  Конунг Хакон Воспитанник Адальстейна подчинил себе всю Норвегию, после того как Эйрик, его брат, бежал из страны. Хакон посетил в первую зиму запад страны, потом он поехал на север в Трандхейм и жил там. И так как нельзя было рассчитывать на мир, если бы Эйрик конунг нагрянул с запада из-за моря со своей ратью, он держался со своим войском в середине страны — во Фьордах и Согне, в Хёрдаланде и Рогаланде. Хакон посадил Сигурда, хладирского ярла, править всем Трёндалёгом, как раньше Харальд конунг Прекрасноволосый посадил там Хакона, его отца. Когда Хакон конунг узнал, что Эйрик конунг, его брат, погиб, а его сыновья не смеют оставаться в Англии, он решил, что ему теперь нечего их опасаться, и он отправился одним летом со своим войском на восток в Вик. В то время датчане постоянно совершали набеги на Вик и часто наносили стране большой ущерб. Но когда они услышали, что туда прибыл Хакон конунг с большой ратью, все они бежали, кто на юг в Халланд, а те, кто были ближе к Хакону конунгу, вышли в открытое море и потом поплыли на юг в Йотланд. Узнав об этом, Хакон конунг поплыл за ними со всей своей ратью. Когда он приплыл в Йотланд и люди там узнали об этом, они собрали войско, чтобы оборонять свою страну, и решили дать битву Хакону конунгу. Произошла большая битва. Хакон конунг сражался так отважно, что был без шлема и брони впереди стяга. Он одержал победу и преследовал бегущих далеко вглубь страны. Гутхорм Синдри так сказал в драпе о Хаконе:
  
  Влёк владыку к битвам
  Вол весла12 чрез волны.
  В буре жён сражений13
  Бил ютов он люто.
  В гневе гнал радетель
  Утки браги вражьей14
  Их, объятых страхом,
  Хворью крова Харбарда15.

  VII

  После этого Хакон конунг направился со своим войском на юг в Селунд, преследуя викингов. Он плыл с двумя ладьями по Эйрарсунду. Там он встретил одиннадцать ладей викингов и сразу же вступил с ними в бой, который кончился тем, что он одержал победу и перебил всех викингов. Гутхорм Синдри говорит так:
  
  Двух лишь рысей снасти16
  Вяз пляса валькирий17
  К зелёному склону
  Селунда приблизил,
  А, счастливый славой,
  В сваре дис18 очистил
  Одиннадцать коней
  Дола ската19 датских.

  VIII

  После этого Хакон конунг прошел по всему Селунду, грабил народ, одних убивал, других брал в плен, с некоторых брал большие выкупы. Он не встречал никакого сопротивления. Гутхорм Синдри говорит так:
  
  И попрал князь вскоре
  Селунд и край Сканей
  На сокольих далях,
  Ветровых просторах.
  Затем Хакон конунг поплыл на восток вдоль берегов Сканей и разорял страну, брал выкупы и подати и убивал викингов, где он их только находил, как датчан, так и вендов. Он проплыл на восток вдоль Гаутланда и разорял там страну и взял с нее большой выкуп. Гутхорм Синдри говорит так:
  
  Принудил в походе
  Конунг к дани гаутов.
  Там даятель злата20
  Сражался на славу.
  Осенью Хакон конунг вернулся со своим войском, взяв огромную добычу. Зиму он провел в Вике в ожидании набегов датчан и гаутов.
  

  IX

  Той осенью конунг Трюггви сын Олава вернулся из викингского похода на запад. Он воевал тогда в Ирландии и Шотландии. Весной Хакон конунг отправился на север страны и поручил конунгу Трюггви, своему племяннику, править Виком и оборонять его и присвоить себе те земли в Дании, с которых Хакон конунг прошлым летом взял дань. Гутхорм Синдри говорит так:
  
  И тогда он чадо
  Онарово21, конунг,
  Друга духа22 предал,
  Лесистое власти
  Лишь крушитель крова
  Свейгдира23 от иров
  На стволе поляны
  Акульей24 вернулся.

  X

  Харальд конунг сын Горма правил тогда Данией25. Он был очень рассержен тем, что Хакон конунг разорял его страну, и ходили слухи, что конунг датчан хочет мстить. Но это случилось не так скоро. Между тем, когда Гуннхильд и ее сыновья узнали о раздоре между Данией и Норвегией, они собрались уезжать с запада. Они выдали Рагнхильд, дочь Эйрика, за Арнфинна, сына Торфинна Раскалывателя Черепов. Торфинн остался ярлом на Оркнейских островах, а сыновья Эйрика уехали. Гамли сын Эйрика был несколько старше других, но и он еще не был зрелым мужем.
  Когда Гуннхильд приехала со своими сыновьями в Данию, она отправилась к Харальду конунгу, и ее там хорошо приняли. Харальд конунг дал им настолько большие владения, что они могли хорошо содержать себя и своих людей. А Харальда сына Эйрика он сделал своим воспитанником и посадил себе на колено. Он рос при дворе конунга Дании. Некоторые из сыновей Эйрика, когда они стали достаточно взрослыми, добывали себе богатство тем, что ходили походами в Восточные Страны. Они рано стали мужами красивыми, сильными и доблестными. Об этом говорит Глум сын Гейри в драпе о Харальде Серая Шкура.
  
  Покорил даривший
  Скальдов ратной сталью
  Князь победоносный,
  Восточные земли.
  По веленью вана
  Ссоры стрел26 звенели
  Жала ножен27. Конунг
  Сек одетых в злато.
  Потом сыновья Эйрика стали ходить в походы на север в Вик и разоряли страну там. А Трюггви конунг собирал войско и шел навстречу им. Произошло много битв, и победа доставалась то одной, то другой стороне. Сыновья Эйрика подчас совершали набеги на Вик, а Трюггви — на Халланд и Сьяланд.
  

  XI

  Когда Хакон был конунгом в Норвегии, мир царил между бондами и купцами, так что ничто не угрожало жизни или имуществу тех и других. Годы были урожайные и доходные и на суше и на море.
  Хакон конунг был человек очень жизнерадостный, красноречивый и простой в обращении. Он был также очень умен и уделял большое внимание установлению законов. Он учредил законы Гулатинга по советам Торлейва Умного и законы Фростатинга по советам Сигурда ярла и других трандхеймцев, которые считались наиболее умными. А законы Хейдсевиса учредил Хальвдан Черный, как уже было написано28.
  Хакон конунг справлял йоль в Трандхейме. Сигурд ярл приготовил для него пир в Хладире. В первую ночь йоля Бергльот, жена ярла, родила мальчика. На следующий день Хакон конунг окропил мальчика водой и дал свое имя. Мальчик рос и стал могущественным и знатным мужем. Сигурд ярл был любимым другом Хакона конунга.
  

  XII

  Эйстейн, конунг в Упплёнде, которого одни называют Могущественным, а другие Злым, совершил набег на Трандхейм и подчинил себе фюльки Эйна и Спарбюггва, и посадил там своего сына, которого звали…29 Но трандхеймцы убили его. Эйстейн конунг вторично пошел походом в Трандхейм и разорял страну и подчинил ее себе. Он предложил трандхеймцам выбор: взять в конунги его раба, которого звали Торир Гривастый, или пса, которого звали Саур. Они выбрали пса, так как полагали, что тогда они скорее сохранят свободу. В пса они вложили колдовством ум трех людей, и он лаял два слова, а третье говорил. Ему был сделан ошейник и поводок из серебра и золота. А когда было грязно, его свита несла его на плечах. Ему был сделан престол, и он сидел на кургане, как конунг. Он жил в Эйин Идри, а его обычное местопребывание называлось Саурсхауг30. Рассказывают, что смерть ему пришла от того, что волки напали на его стадо, и свита понуждала его защитить свой скот, он и сошел с кургана и бросился на волков, а они сразу же растерзали его.
  Многие другие чудеса творил Эйстейн конунг против трандхеймцев. И от такого бедствия и немирья многие знатные люди бежали, и немало народу ушло со своих земель. Кетиль Ямти31, сын Энунда ярла из Спарабу, переселился на восток через Кьёль, и с ним переселилось много народу. Они вырубили лес и заселили там большой край. Он потом стал называться Ямталанд. Внуком Кетиля был Торир Хельсинг32. Он вынужден был оставить Ямталанд из-за совершенного им убийства и направился на восток через тамошние леса и поселился там. Много народу переселилось туда вместе с ним. Этот край называется Хельсингьяланд. Он тянется на восток до самого моря. Восток Хельсингьяланда, у моря, заселили шведы. Когда конунг Харальд Прекрасноволосый завоевал страну, много народу бежало из нее, жители Трандхейма и Наумудаля, и тогда тоже возникли поселения на востоке в Ямталанде, а некоторые переселились тогда и в Хельсингьяланд.
  Жители Хельсингьяланда совершали торговые поездки в Швецию и платили там все подати, а жители Ямталанда были как бы между странами, и никто не обращал на это внимания, пока Хакон не установил мир, и начались торговые поездки в Ямталанд, и Хакон подружился с тамошними знатными людьми. Они стали приезжать с востока к нему и обещали ему свою покорность, и платили ему подати. Они становились его подданными, так как слышали о нем только хорошее. Они предпочитали иметь своим конунгом его, а не конунга шведов, так как они сами были норвежцы родом, и Хакон конунг дал им законы и учредил в стране право. Так же поступали и все жители Хельсингьяланда, которые были родом из местностей к северу от Кьёля.
  

  XIII

  Хакон конунг был хорошим христианином, когда он приехал в Норвегию. Но так как вся страна была тогда языческой, и жертвоприношения — в обычае, а в стране было много влиятельных людей, в поддержке которых, как и в любви всего народа, он очень нуждался, он решил скрывать свое христианство. Однако он соблюдал воскресенья и постился по пятницам. Он сделал законом, что йоль должен был начинаться в то же время, что и христианское рождество. Каждый должен был тогда варить пиво из меры зерна под страхом денежного взыскания и праздновать, пока хватает пива. А раньше йоль начинался в ночь на середину зимы33 и продолжался три дня.
  Хакон рассчитывал ввести христианство, когда он настолько укрепится в стране, что подчинит ее себе всю. Пока он склонял к христианству только тех, кто был ему всего ближе. Из дружбы к нему многие тогда крестились, а некоторые оставили и жертвоприношение. Он долго жил в Трандхейме, так как там была наибольшая сила страны. Когда Хакон конунг решил, что заручился поддержкой некоторых знатных людей, достаточной для того, чтобы попытаться ввести христианство, он послал в Англию за епископом и другими учителями христианства, и когда они приехали в Норвегию, он объявил, что хочет ввести христианство во всей стране. Но жители Мёра и Раумсдаля предоставили решение трандхеймцам. Тогда Хакон конунг велел освятить несколько церквей и поставил в них священников. Приехав в Трандхейм, он созвал бондов на тинг и призвал их перейти в христианскую веру. Они отвечают, что хотят передать решение этого дела на Фростатинг и чтобы на этот тинг пришли люди из всех фюльков, которые входят в Трёндалёг. Они обещают тогда ответить на этот трудный вопрос.
  

  XIV

  Сигурд, хладирский ярл, был ревностным язычником, каким был и Хакон, его отец. Сигурд ярл давал все жертвенные пиры от лица конунга там в Трёндалёге. По древнему обычаю, когда предстоял жертвенный пир, все бонды должны были собраться туда, где стояло капище, и принести припасы, которые нужны во время жертвенного пира. На этот пир все должны были принести также пива. Для пира закалывали всякого рода скот, а также лошадей. Вся кровь от жертв называлась жертвенной кровью, а чаши, в которых она стояла, — жертвенными чашами, а жертвенные веники были наподобие кропил. Ими окропляли все жертвенники, а также стены капища снаружи и внутри. Жертвенной кровью окропляли также людей. А мясо варили и вкушали на пиру. Посредине пиршественной палаты горели костры, а над ними были котлы. Полные кубки передавались над кострами, и тот, кто давал пир и был вождем, должен был освящать полные кубки и жертвенные яства. Первым был кубок Одина — его пили за победу и владычество своего конунга, потом шли кубок Ньёрда и кубок Фрейра — их пили за урожайный год и мир. У многих было в обычае пить после этого Кубок Браги34. Пили также кубок за своих родичей, которые уже были погребены. Этот кубок называли поминальным.
  Сигурд ярл был очень щедрым человеком. Он совершил то, что доставило ему большую славу: он дал большой жертвенный пир в Хладире и взял на себя все затраты. Об этом говорит Кормак сын Эгмунда в драпе о Сигурде35:
  
  Вязам стрел36 припасы,
  Росу бочки37 к ярлу
  Щедрому нет нужды
  Брать. В огне сгиб Тьяцци38.
  Кто пойдет на распрю
  Со жрецом, собравшим
  Даятелей света
  Блат39. Добыл Грам злато40.

  XV

  Хакон конунг приехал на Фростатинг, и туда собралось очень много бондов. Когда тинг начался, Хакон конунг стал держать речь и начал с того, что он обращается с просьбой к бондам и свободным хозяевам, могущественным и немогущественным, и вообще ко всему народу, к молодым и старым, богатым и бедным, женам и мужам, чтобы все они крестились и верили в одного бога, Христа сына Марии, и отступились от всех жертвоприношений и языческих богов, соблюдали святость седьмого дня и в него не совершали никакой работы и каждый седьмой день постились. Но как только конунг возвестил это народу, сразу же поднялся громкий ропот. Бонды роптали на то, что конунг хочет отнять у них их работы и говорили, что тогда им нельзя будет хозяйствовать на земле. А батраки и рабы говорили, что, если они не будут есть, они не смогут работать. Есть такой изъян — говорили они — у Хакона конунга и его отца и всей его родни, что они скупы на еду, хотя и щедры на золото. Тут поднялся Асбьёрн из Медальхуса в Гаулардале и так в ответ сказал на речь конунга.
  — Мы, бонды, думали, Хакон конунг, когда ты созвал первый тинг здесь в Трандхейме и мы взяли тебя в конунги и получили от тебя обратно наши отчины, что мы схватили небеса руками, но теперь мы не знаем, что и думать: получили мы от тебя свою свободу или ты намереваешься превратить нас снова в рабов, делая нам странное предложение — оставить веру, которой придерживались до нас наши отцы и все наши предки еще в век сожжения и потом в век курганов41. Они были гораздо могущественнее, чем мы, но ведь и нам эта вера была до сих пор впрок. Мы так полюбили тебя, что позволили распоряжаться всеми законами и правом в стране. И вот воля наша и решение бондов — держаться тех законов, которые ты сам дал нам здесь на Фростатинге и которые мы приняли. Мы будем все поддерживать тебя и признавать тебя конунгом, пока мы живы, каждый из бондов, кто здесь на тинге, если только ты, конунг, будешь соблюдать меру и желать от нас лишь того, что мы можем для тебя сделать, и что выполнимо. Если же ты будешь настаивать на своем предложении с таким упорством, что применишь против нас силу, то тогда мы, бонды, решили все расстаться с тобой и взять себе другого правителя, такого, который позволит нам свободно держаться той веры, какой мы хотим. Выбирай, конунг, между этими двумя возможностями до того, как кончится тинг.
  Когда эта речь была кончена, бонды шумно выразили свое одобрение, заявляя, что будет так, как сказал Асбьёрн.
  

  XVI

  Когда наступило молчание, Сигурд ярл ответил:
  — Воля Хакона конунга жить с вами, бондами, в ладу и не допустить нарушения дружбы с вами.
  Тогда бонды сказали: они хотят, чтобы Хакон конунг приносил жертвы богам за урожайный год и мир, как делал его отец. Ропот прекратился, и тинг кончился. Сигурд ярл сказал потом конунгу, что тот не должен начисто отказываться делать то, о чем его просили бонды. Он сказал, что отказываться не годится:
  — Ибо это, конунг, как Вы сами могли слышать, воля и желание как вождей, так и всего народа. Надо, конунг, тут что-нибудь придумать.
  И конунг и ярл договорились друг с другом.
  

  XVII

  Осенью близко к зиме в Хладире справлялся жертвенный пир, и конунг отправился на него. Раньше у него было в обычае, когда он приходил на жертвенный пир, принимать пищу в небольшом доме вместе с немногими людьми. Но на этот раз бонды стали выражать недовольство тем, что он не сидит на своем престоле, когда пир в разгаре. Ярл сказал, что на этот раз он не должен уклоняться от того, чтобы сидеть на престоле. И конунг сел на свой престол. И когда первый кубок был налит, Сигурд ярл произнес пожелание и посвятил кубок Одину. Он испил из рога и передал его конунгу. Конунг принял рог и перекрестил его. Тогда Кар из Грютинга сказал:
  — Почему конунг поступает так? Или он не хочет участвовать в жертвоприношении?
  Сигурд ярл отвечает:
  — Конунг поступает так, как все, кто верует в свою мощь и силу и посвящают свой кубок Тору. Он сделал знак молота над рогом, прежде чем испить.
  В тот вечер все было спокойно. Но на следующий день, когда садились за столы, бонды насели на конунга, говоря, что он должен съесть конины. Конунг решительно отказался. Тогда они попросили его отпить варева из конины. Но он отказался. Тогда они попросили его съесть жира с этого варева. Но он отказался и от этого. Тут бонды стали теснить его. Но Сигурд ярл сказал, что он их помирит, и велел бондам успокоиться. Он попросил конунга разинуть рот над дужкой котла, на которой осел пар от варева из конины, так что дужка была жирная.
  Тогда конунг подошел к котлу, положил платок на его дужку и разинул рот над ней. Затем он вернулся на свой престол. Но никто не остался доволен.
  

  XVIII

  На следующий йоль конунгу готовили жертвенный пир в Мэрине.
  Когда время приблизилось к йолю, восемь вождей, которые обычно заправляли жертвенными пирами в Трёндалёге, договорились о встрече. Четверо из них были из Внешнего Трандхейма — Кар из Грютинга, Асбьёрн из Медальхуса, Торберг из Варнеса и Орм из Льоксы, а остальные — из Внутреннего Трандхейма — Блотольв из Эльвисхауга, Нарви из Става в Верадале, Транд Подбородок из Эгга, Торир Борода из Хусабёра в Эйин Идри. Эти восемь человек взяли на себя такие обязанности: четверо из Внешнего Трандхейма должны были покончить с христианством, а четверо из Внутреннего Трандхейма должны были понудить конунга к жертвоприношению.
  Люди из Внешнего Трандхейма отправились на четырех кораблях на юг в Мёр. Они убили там трех священников, сожгли три церкви и вернулись назад. Когда Хакон конунг и Сигурд ярл приехали в Мэрин со своими людьми, там уже собралось очень много бондов. В первый же день на пиру бонды стали теснить конунга и понуждать к жертвоприношению, и грозились применить силу. Сигурд ярл посредничал между конунгом и бондами. В конце концов Хакон конунг съел несколько кусков конской печёнки и выпил, не осеняя их крестом, все кубки, которые ему подносили бонды.
  Как только пир кончился, конунг и ярл уехали в Хладир. Конунг был очень рассержен и сразу же стал готовиться к отъезду из Трандхейма со всеми своими людьми. Он сказал, что приедет в другой раз с большим числом людей в Трандхейм и отплатит трандхеймцам за ту вражду, которую они к нему проявили. Но Сигурд ярл просил конунга не винить трандхеймцев и сказал, что ему не стоит грозить своему народу или воевать с ним и особенно с трандхеймцами, наибольшей силой в стране. Но конунг был так разгневан, что ничего не слушал. Он уехал из Трандхейма на юг в Мёр и пробыл там всю зиму и весну. А летом он собрал войско, и ходили слухи, что он намерен пойти с ним на трандхеймцев.
  

  XIX

  Хакон конунг уже сел на корабль, и с ним было много народа. Тут он получил известие с юга страны, что сыновья Эйрика приплыли с юга из Дании в Вик, а также, что они прогнали конунга Трюггви сына Олава с его кораблей на востоке у Сотанеса. Они прошли с огнем и мечом по всему Вику, и многие подчинились им. Когда конунг получил эти известия, он решил, что нуждается в войске. Он послал за Сигурдом ярлом, а также за другими вождями, на помощь которых он рассчитывал. Сигурд ярл прибыл к Хакону конунгу с очень большим войском. В нем были и все те трандхеймцы, которые предыдущей зимой всего больше понуждали конунга к жертвоприношению. Сигурд ярл уговорил конунга помириться с ними.
  Затем Хакон конунг поплыл на юг вдоль берега. Когда он обогнул мыс Стад, он узнал, что сыновья Эйрика в Северном Агдире. Хакон и сыновья Эйрика направились навстречу друг другу. Они встретились у острова Кёрмт. И те и другие сошли с кораблей и сражались у Эгвальдснеса. Оба войска были очень многочисленны, и битва была ожесточенной. Хакон конунг наступал рьяно, и против него оказался конунг Гутхорм сын Эйрика со своей дружиной, и они обменялись ударами. Гутхорм конунг пал в этой битве. Его стяг был срублен, и много его людей пало вокруг него. Тут войско сыновей Эйрика обратилось в бегство. Они бросились к кораблям и уплыли, потеряв много народу. Об этом рассказывает Гутхорм Синдри:
  
  Расточитель света
  Вод42 свистеть заставил
  Стрелы над телами
  Асов пляски Скёгулль43.
  И в той битве насмерть
  Ньёрд доски секиры44
  Ранил Ньёрда плахи
  Сполохов сражений45.
  Хакон конунг пошел к своим кораблям и направился на восток вслед за сыновьями Гуннхильд. И те и другие плыли так быстро, как только могли, пока не достигли Восточного Агдира. Тут сыновья Эйрика повернули на юг в открытое море к Йотланду. Об этом рассказывает Гутхорм Синдри:
  
  Потрясатель нити
  Лука46 пересилил
  В сече семя брата
  Бальдра ратной стали47.
  Сани хляби48 двинув
  В битву, пень сраженья49,
  Вспять погнал он братних
  Сыновей во гневе.
  Затем Хакон конунг отправился назад на север Норвегии, а сыновья Эйрика оставались долгое время в Дании.
  

  XX

  После этой битвы Хакон конунг ввел такой закон: он разделил на корабельные округа все населенные земли от моря и так далеко, как поднимается лосось, и разделил эти округа между фюльками. Было определено, сколько кораблей и какой величины должен выставить каждый фюльк в случае всенародного ополчения, а ополчение должно было собираться, когда чужеземное войско вторгалось в страну. Во время ополчения должны были зажигаться огни на высоких горах, так чтобы от одного огня был виден другой. И люди говорят, что за семь ночей весть о войне доходила от самого южного огня до самого северного округа в Халогаланде.
  

  XXI

  Сыновья Эйрика много ходили в походы в Восточные Страны, но иногда они совершали набеги на Норвегию, как было написано раньше. А Хакон конунг правил в Норвегии, и его очень любили. Годы были урожайные, и царил мир.
  

  XXII

  Когда Хакон пробыл конунгом в Норвегии двадцать лет, приплыли с юга из Дании сыновья Эйрика с очень большой ратью. У них у самих было в походах большое войско, но много большим было датское войско, которое дал им Харальд сын Горма. Ветер им очень благоприятствовал, и они отплыли от Вендиля и подошли к Агдиру. Затем они направились на север вдоль берега и плыли днем и ночью. Однако огни на горах не были зажжены по той причине, что было принято зажигать их сначала на востоке, а на востоке ничего не знали о передвижениях врага. Тому, что огни не были зажжены, способствовало также то, что, если они зажигались зря, конунг сурово наказывал тех, кто был уличен в этом. Случалось нередко, что викинги на боевых кораблях плавали вдоль побережья и совершали набеги, а люди думали, что это нагрянули сыновья Эйрика. Тогда зажигались огни, и по всей стране люди брались за оружие. А сыновья Эйрика, если это были они, уплывали назад в Данию, так как не было с ними датского войска, а подчас это были не они, а другие викинги. Хакон конунг бывал тогда очень разгневан, так как затрачивалось много труда и средств, а проку не было. Бонды тоже упрекали себя, если так получалось.
  Поэтому в стране ничего не было известно о походе сыновей Эйрика до того, как они уже были в Ульвасунде. Они простояли там семь дней. Тут весть о них дошла по суше на север до Мёра. А Хакон конунг был тогда в Южном Мёре на острове, который называется Фреди, в своем поместье, которое называется Биркистрёнд. При нем не было никого, кроме его дружины и бондов, которых он пригласил на пир.
  

  XXIII

  Разведчики пришли к Хакону конунгу и донесли ему, что сыновья Эйрика стоят к югу от мыса Стад с большой ратью. Тогда он велел позвать самых умных людей, которые там были, и стал советоваться с ними, сражаться ли ему с сыновьями Эйрика, несмотря на их численное превосходство, или уходить на север, чтобы собрать больше войска. Был там один бонд по имени Эгиль Шерстяная Рубашка, теперь уже старый, но когда-то крепкий и могучий и доблестный воин. Он долго был знаменосцем конунга Харальда Прекрасноволосого. Эгиль так ответил на вопрос конунга:
  — Я был не в одной битве с Харальдом конунгом, твоим отцом. Сражался ли он против большего войска или меньшего, он всегда одерживал победу. Но я никогда не слышал, чтобы он просил у своих друзей совета обратиться в бегство. Такого совета не дадим тебе и мы, потому что мы считаем тебя надежным вождем, и на нас ты можешь положиться как на воинов.
  Многие другие поддержали эту речь. Конунг сказал, что и он предпочитает сразиться с таким войском, какое ему удастся собрать. Так и было решено. И конунг велел вырезать ратную стрелу50 и разослать ее во все стороны, чтобы собрать возможно больше войска. Тогда сказал Эгиль Шерстяная Рубашка:
  — Я одно время боялся, что из-за этого долгого мира я умру на своей соломенной постели от старости. Но я бы предпочел пасть в битве, сражаясь в войске моего вождя. И теперь, может быть, так и случится.
  

  XXIV

  Сыновья Эйрика поплыли на север к мысу Стад, как только выдался попутный ветер. И когда они обогнули Стад, им стало известно, где Хакон конунг, и они поплыли ему навстречу. У Хакона было девять кораблей. Он расположился под скалой Фредарберг в проливе Феэйарсунд, а сыновья Эйрика расположились к югу от скалы. У них было больше двадцати кораблей. Хакон конунг послал к ним гонца с предложением сойти на берег и с сообщением, что он разметил орешниковыми жердями поле боя на Растаркальве. Там было ровное и большое поле, а над ним — длинный и невысокий холм. Сыновья Эйрика сошли с кораблей, пошли к северу через хребет с внутренней стороны скалы Фредарберг и вышли на поле Растаркальв. Тут Эгиль попросил Хакона конунга дать ему десять человек и десять знамен. Конунг так и сделал. Тогда Эгиль со своими людьми пошел к холму и поднялся на него, а Хакон вышел на поле со своим войском. Он велел поднять знамена и построиться и сказал:
  — Построимся побольше в длину, чтобы они не смогли окружить нас, даже если у них больше войска.
  Так и сделали, и грянула битва, жаркая и ожесточенная. А Эгиль велел поднять те десять знамен, которые у него были, и приказал людям, которые их несли, подойти возможно ближе к гребню холма и держаться подальше друг от друга. Они так и сделали и поднялись почти до гребня холма, как будто они хотели напасть с тылу на войско сыновей Эйрика. Те, кто стояли сзади всех в войске сыновей Эйрика, увидели, что много знамен виднеются над гребнем холма и быстро движутся, и решили, что за знаменами идет большое войско, которое хочет зайти им в тыл и отрезать их от кораблей. Поднялся страшный крик. Каждый сообщал другому, что происходит. Тут началось бегство. Когда конунги увидели это, они тоже обратились в бегство. Хакон конунг и его войско бежали за ними по пятам и перебили много народу.
  

  XXV

  Когда Гамли сын Эйрика поднялся на хребет над скалой, он оглянулся и увидел, что их преследует только то войско, с которым они раньше сражались, и что все это — только военная хитрость. Тогда Гамли конунг велел трубить сбор и поднять знамена и построил войско. И все норвежцы построились, а датчане бежали к кораблям. И когда. Хакон конунг подошел со своим войском, снова разгорелась ожесточенная битва. Но теперь у Хакона конунга было больше войска. Дело кончилось тем, что сыновья Эйрика бежали. Они пустились на юг с хребта, а часть их попятилась на юг на скалу, и Хакон конунг преследовал их. К востоку от хребта там ровное поле, а на западе хребта — скала и крутой обрыв. Люди Гамли попятились на скалу, и Хакон конунг так отважно наступал на них, что он многих убил. Другие прыгали на запад со скалы и тоже были убиты. Конунг не прекратил преследования, пока все до последнего не были мертвы.
  

  XXVI

  Гамли сын Эйрика тоже побежал с хребта на равнину к югу от скалы. Тут Гамли конунг еще раз повернулся лицом к нападавшим и стал сражаться. К нему примкнули другие. Подошли и все братья с большими дружинами. Эгиль Шерстяная Рубашка вел тогда людей Хакона и нападал ожесточенно. Они обменялись ударами меча с Гамли конунгом. Гамли конунг был тяжело ранен, а Эгиль пал в битве, и много народу вместе с ним. Тут подошел Хакон конунг с теми воинами, которые следовали за ним, и снова закипела битва. Хакон конунг снова стал ожесточенно наступать и рубил направо и налево, и разил одного за другим. Гутхорм Синдри говорит так:
  
  И когда пред стягом
  Князь в стенанье стали51
  Шёл, бежали с поля
  В ужасе дружины.
  Был вождю не нужен
  В сече щит: в избытке
  Наделён он ветром
  Гейррёдовой дщери52.
  Сыновья Эйрика видели, как их люди падают вокруг них, и они пустились к своим кораблям. Но те, которые раньше бежали на корабли, уже оттолкнули корабли от берега, а некоторые корабли сидели на мели из-за отлива. Тогда все сыновья Эйрика и те, кто были с ними, бросились вплавь. Тут погиб Гамли сын Эйрика, а другие его братья доплыли до кораблей. Они пустились прочь с остатками своего войска и направились на юг в Данию.
  

  XXVII

  Хакон конунг велел вытащить на берег те корабли сыновей Эйрика, которые сидели на мели. Затем Хакон конунг велел положить Эгиля Шерстяная Рубашка и всех людей своего войска, которые пали в битве, на корабль и засыпать его землей и камнями. Хакон конунг также велел положить убитых на другие корабли, вытащенные на берег. Эти курганы еще видны к югу от скалы Фредарберг. Когда позднее Глум сын Гейри в своей висе радовался гибели Хакона конунга, Эйвинд Погубитель Скальдов сочинил такую вису:
  
  Прежде кровью Гамли —
  Взыграл дух в героях —
  Князь распорки пасти
  Фенрира53 окрасил.
  И отправил братних
  Сынов восвояси.
  Ныне ж всех в унынье
  Смерть вождя повергла.
  Высокие намогильные камни стоят у кургана Эгиля Шерстяная Рубашка.
  

  XXVIII

  Когда конунг Хакон Воспитанник Адальстейна пробыл конунгом двадцать шесть лет после бегства Эйрика, его брата, из страны, случилось однажды, что Хакон конунг был в Хёрдаланде и давал пир в Фитьяре на острове Сторд. При нем была его дружина и много бондов, которых он пригласил. И вот когда конунг сидел за утренней едой, дозорные увидели, что множество кораблей плывет с юга и что они уже недалеко от острова. Тогда люди стали говорить друг другу, что надо предупредить конунга о приближении вражеской рати. Никто, однако, не решался взять это на себя, так как конунг наказывал всякого, кто поднимал ложную тревогу. Но не предупредить конунга тоже казалось невозможным. Тогда кто-то из них вошел в дом и попросил Эйвинда сына Финна поскорее выйти, сказав, что это крайне необходимо. Эйвинд вышел, и когда он подошел туда, откуда были видны корабли, он сразу же понял, что это большая вражеская рать. Он вернулся поспешно в дом, предстал перед конунгом и сказал:
  — Краток час плывущего по морю, но долог час еды.
  Конунг посмотрел на него и сказал:
  — В чем дело?
  Эйвинд сказал:
  
  Вижу, рвутся в битву —
  Теперь не до пира —
  Эйриковы мстители
  Кровавой Секиры.
  Печась о вашей чести
  Весть худую, княже,
  Смел я молвить. В деле
  Мы сталь испытаем.
  Конунг сказал:
  — Ты такой хороший человек, что ты не сообщил бы мне вести о войне, если бы эта весть не была правдива.
  И конунг велел убрать стол. Он вышел и увидел корабли. Он понял, что это боевые корабли. Он стал обсуждать со своими людьми, что делать — сражаться, довольствуясь теми силами, что у них были, или садиться на корабли и уплывать на север. Он сказал:
  — Ясно, что мы теперь будем сражаться, несмотря на большое численное превосходство на их стороне. Впрочем, нам часто случалось намного уступать в силе, когда мы сражались с сыновьями Гуннхильд.
  Люди не пришли ни к какому быстрому решению. Тогда Эйвинд сказал:
  
  Славному на север
  Было бы постыдно
  Уводить медведя
  Волн54. Так полно медлить!
  Вот путём китовым55
  С юга Харальд струги
  Гонит. Крепче в сече
  Тёс сражений56 стиснем!
  Конунг ответил:
  — Это сказано так, как подобает мужу и мне по нраву. Но я хотел бы услышать, что другие скажут по этому поводу.
  И так как людям казалось, что они понимают, чего хочет конунг, то многие сказали, что предпочитают умереть со славой, нежели бежать от датчан, не сражаясь, и что не раз они одерживали победу, когда у них было меньше войска. Конунг поблагодарил их за такие слова и велел вооружиться. Они так и сделали. Конунг надел на себя кольчугу, опоясался мечом Жернорезом, надел на голову позолоченный шлем, взял в руки копье и щит. Затем он построил свою дружину, а также бондов, и велел поднять знамена.
  

  XXIX

  Харальд сын Эйрика был теперь предводителем братьев после гибели Гамли. Братья привезли с собой с юга из Дании большое войско. В их войске были также братья их матери — Эйвинд Хвастун и Альв Корабельщик57. Они были люди могучие и отважные и перебили много народу. Сыновья Эйрика подплыли на своих кораблях к острову, сошли на берег и построили свое войско. Говорят, что перевес на стороне сыновей Эйрика был настолько велик, что шесть человек приходилось на одного.
  

  XXX

  Вот Хакон конунг построил свое войско, и люди говорят, что он снял с себя кольчугу перед тем, как началась битва. Эйвинд Погубитель Скальдов так говорит в Речах Хакона:
  
  Видели, как Бьёрнов
  Брат58 прехрабрый
  Стоял под стягом
  В ратных доспехах.
  Склонялись древка,
  Дрот резал воздух,
  И грянула битва.
  Мужей рогаландских
  И халейгов кликнул
  В битву яростный
  Ярлов убийца.
  С доброй дружиной
  Устрашитель данов
  Пришел на сечу
  В блестящем шлеме.
  Сбросил доспехи,
  Броню скинул долу
  Вождь норвежский
  И в битву ринулся.
  Смеялся с дружиной,
  Страну защищая.
  Весел стоял он
  Под златым шлемом.
  Хакон конунг тщательно отбирал людей в свою дружину по их силе и отваге, как это делал и Харальд конунг, его отец. В ней был Торальв Могучий, сын Скольма59. Он шел рядом с конунгом. У него были шлем и щит, копье и меч, который звался Фетбрейд. Говорили, что они с Хаконом были одинаковой силы. Торд сын Сьярека60 так говорил в драпе, которую он сочинил о Торальве:
  
  И ринулась рьяно
  В спор секир61 у Сторда
  Рать в пыли сраженья
  Храбрых сучьев сечи62.
  Там метатель змеек
  Звона Меньи солнца
  Балки зыби63 бился
  С конунгом бок о бок.
  Когда войска сошлись, разгорелась ожесточенная и смертоубийственная битва. Когда люди метнули свои копья, они начали рубить мечами. Хакон конунг и рядом с ним Торальв шли перед знаменем и рубили на обе стороны. Эйвинд Погубитель Скальдов говорит так:
  
  Вздымалась сталь
  В длани владыки,
  Секла, словно воду,
  Одежды Вавуда64.
  Копья трещали,
  Щиты разлетались,
  Мечи скрежетали
  О черепа героев.
  Острые стопы
  Клинков топтали
  Для Тюра злата65
  Тарчи и головы.
  Был гром на бреге.
  Кровью конунги
  Красили светлые
  Земли лезвий66.
  Хакона конунга было легко заметить издали, легче, чем других людей. Шлем его блистал, когда его освещало солнце. Поэтому на Хакона многие нападали с оружием. Тогда Эйвинд сын Финна взял шапку и надел ее на шлем конунга.
  

  XXXI

  Эйвинд Хвастун громко закричал:
  — Прячется что ли конунг норвежцев или он бежал? Куда делся золотой шлем?
  Эйвинд и с ним его брат Альв шли вперед и рубили на обе стороны, и были как одержимые или помешанные. Хакон конунг крикнул громко Эйвинду:
  — Прямо держи, если хочешь встретиться с конунгом норвежцев.
  Эйвинд Погубитель Скальдов говорит так:
  
  К войску, а не к злату
  Милостив, властитель
  Пляса Христ67 советом
  Хвастуна наставил:
  «Держи прямо, Гримнир
  Корыта кормила68,
  Коль с владыкой клада
  В сече ищешь встречи».
  Немного прошло времени, и Эйвинд подошел и занес свой меч над конунгом. Но Торальв толкнул его щитом, и Эйвинд оступился, а конунг схватил обеими руками меч Жернорез и нанес Эйвинду удар по шлему, и рассек шлем и голову до самых плеч. Тут Торальв сразил Альва Корабельщика. Эйвинд Погубитель скальдов говорит так:
  
  Знаю, житель клети
  Весла69 невеликий
  Пострадал от острой
  Искры визга стали70.
  Славный недруг данов
  Мечом золоченым,
  Тополь вепря Али71,
  Колол кудрей скалы72.
  После того как оба брата были сражены, Хакон конунг стал так рьяно продвигаться вперед, что все от него шарахались. Страх охватил войско сыновей Эйрика, и началось бегство. Хакон конунг был в голове своего войска и преследовал бегущих по пятам, и наносил удар за ударом. Тут пущенная кем-то длинная стрела вонзилась в руку Хакону конунгу, она попала в мышцу пониже плеча. Многие рассказывают, что слуга Гуннхильд по имени Киспинг пробежал в толчее, крича «дорогу убийце короля!», и пустил длинную стрелу в Хакона конунга. Но другие говорят, что никто не знает, кто пустил эту стрелу, и это вполне возможно, потому что стрелы, копья и всякого рода метательное оружие летели так густо, как снежные хлопья в метель.
  Множество людей из войска сыновей Эйрика пало на поле битвы, а также по дороге к кораблям и на берегу, и множество бросилось в море. Многие добрались до кораблей, в том числе все сыновья Эйрика, и они сразу же пустились прочь, а люди Хакона — за ними. Торд сын Сьярека говорит так:
  
  Первым недруг мира
  Шел везде — так должно
  Биться! — долгой жизни
  Вождю все желали.
  Грянул бой, лишь рати
  Сын Гуннхильды двинул,
  Мот несметных кладов,
  И сгинул воитель73.
  Полк усталый, в ранах,
  На стругах крепкогрудых
  Ушел, но немало
  В поле их осталось.
  Велик дух у брата
  Волка — возле князя
  Ньёрд могучий сечи74
  Дрался в песне стали.

  XXXII

  Хакон конунг взошел на свою ладью и дал перевязать свои раны. Кровь лилась из них так сильно, что не могли ее остановить. Когда день подошел к концу, конунг совсем обессилел. Он сказал, что хочет поехать на север в Альрекстадир, в свое поместье. Но когда они доплыли до Скалы Хакона75, они пристали к берегу. Конунг был при смерти. Он позвал к себе своих друзей и сказал им, как он хочет распорядиться своим государством. Из детей у него была только дочь, которую звали Тора, но ни одного сына. Он велел послать к сыновьям Эйрика и сказать им, что они должны быть конунгами над страной, но он поручал им своих друзей и родичей.
  — Если же мне будет суждено остаться в живых, — сказал он, — то я бы хотел уехать из страны к христианам и искупить свои прегрешения перед богом. Если же я умру здесь в языческой стране, то похороните меня, как вам нравится.
  Вскоре после этого Хакон конунг умер на той самой скале, на которой он родился. Скорбь о смерти Хакона была так велика, что и друзья и враги оплакивали его и говорили, что такого хорошего конунга никогда больше не будет в Норвегии. Его друзья перевезли его тело в Сэхейм в северном Хёрдаланде. Они насыпали там большой курган и положили в него конунга в полном вооружении и в лучшей одежде, но без другого добра. На его могиле сказали то, что по языческому обычаю говорят, провожая в Вальгаллу. Эйвинд Погубитель Скальдов сочинил песнь о смерти Хакона конунга и о том, как его встретили в Вальгалле. Эта песнь называется Речи Хакона, и вот ее начало:
  
  Послал Высокий76
  Гёндуль и Скёгуль77
  Избрать достойного
  Из рода Ингви.
  Кому жить в Вальгалле,
  В воинстве Одина.
  Горели в ранах
  Зарева брани.
  Жала железные
  На жизнь покушались,
  Капли сечи78 шипели
  На поле копий79,
  Стрел потоки
  Струились по Сторду.
  Багрец пролился
  Под небом окружья80,
  Бурей Скёгуль81 несло
  Каемчатый облак82.
  Волны стрел ревели
  В вихре Одина83,
  Залил ручей лука84
  Великие рати.
  Сидели мужи,
  Потрясая сталью,
  Пробиты кольчуги
  И щиты посечены.
  Угрюмы лица
  Героев, но ждали
  Их палаты Вальгаллы.
  Рекла им Гёндуль,
  На копье опираясь:
  «Вам великая доля!
  Ибо Хакона боги
  К себе призывают
  Со всем его войском».
  Конунг услышал
  Речи валькирий,
  Премудры их замыслы.
  На конях сидели
  Шлемоносные девы
  И щиты держали.
  — Неправо ты сечу, — сказал Хакон, —
  Судила, Скёгуль!
  Мы ль не достойны победы в битве?
  — Но мы за тобой, — сказала Скёгуль, —
  Оставили поле.
  И враг твой повержен.
  — Теперь мы поскачем, —
  Слово молвила Скёгуль, —
  К богам по зеленому долу,
  Расскажем Одину,
  Что скоро властитель
  Сам пред ним предстанет.
  — Хермод и Браги,
  Встречайте героя. —
  Рек Хрофтатюр85, —
  Ведь конунг, видом
  Подобный витязю,
  Сюда путь держит.
  Воитель молвил,
  Он с битвы явился,
  Весь покрытый кровью:
  — Уж очень недобрым
  Мнится нам Один,
  Нам нрав его страшен.
  — Ты здесь с эйнхериями86
  В мире пребудешь.
  Мед от богов прими!
  Ярлов недруг,
  У нас обретешь
  Восемь братьев, — рек Браги.
  — Наши доспехи, —
  Рек добрый конунг, —
  Службу еще сослужат,
  Каждому ратнику
  Должно беречь
  С честью копье и кольчугу.
  И стало видно,
  Что, как подобает,
  Конунг чтил святилища,
  Ибо радостно
  Приняли Хакона
  К себе всеблагие боги.
  В добрый день
  Родился конунг
  Столь доблестный духом.
  И всевечно
  Время Хакона
  Станут славить люди.
  Прежде пройдет,
  Порвав оковы,
  Фенрир Волк по землям,
  Нежели равный
  Хакону конунг
  Его место заступит.
  Мрут стада,
  Умирают родичи,
  Пустеют долы и домы,
  С тех пор как пришел
  К Одину Хакон,
  Народы многие попраны.

  ---

  Примечания

  1 …после того как она ускользнула из их рук. — Викингские вожди Ивар (Ингвар) и Убби захватили Йорк в 866 г., но он не долго оставался в их руках. В 875–876 гг. викинги под предводительством Хальвдана (брата Ивара и Убби) начали селиться в Нортумбрии. Однако едва ли эти викингские вожди действительно были сыновьями легендарного викингского вождя Рагнара Кожаные Штаны.
  2 Он был конунгом четырнадцать лет, восемь недель и три дня. — Король Этельстан умер в 939 г. В древнеанглийских хрониках говорится, что он был королем 14 лет и 10 недель.
  3 …его брат Ятмунд. — Английский король Эдмунд (939–946).
  4 …и с ним пять других конунгов. — Сохранилось произведение неизвестного норвежского скальда X в., которое называется «Речи Эйрика». В нем рассказывается о том, как Эйрика встречают в Вальгалле. Произведение кончается словами Эйрика, который на вопрос легендарного героя Сигмунда «сколько вождей следует за тобой из битвы?» — отвечает: «Пять конунгов. Я назову имена их всех. Я сам — шестой». Но имен в песни нет. Согласно древнеанглийской хронике, Эйрик погиб в 954 г. в битве, преданный неким ярлом Асольвом (который потом был правителем Нортумбрии), и вместе с Эйриком погибли его сын Хинрик и брат Рёгнвальд.
  5 Глум сын Гейри — т. е. Глум Гейрасон, исландский скальд X в. Из его произведений сохранилась (не полностью) драпа о Харальде Серая Шкура, сыне Эйрика Кровавая Секира (строфы из этой драпы приводятся в гл. V, X «Саги о Хаконе Добром», гл. XIV «Саги о Харальде Серая Шкура», гл. XIV, XVII «Саги об Олаве Трюгвасоне»), одна отдельная строфа (гл. I «Саги о Харальде Серая Шкура») и отрывок из драпы об Эйрике. Строфа, которая следует ниже, — из этой последней, как предполагается, а не из драпы о сыне Эйрика, так как в этой строфе упоминается викингский поход в Сканей (Сконе, юг Швеции), но, как устанавливается, туда совершал походы в молодости Эйрик, а не его сын Харальд.
  6 Скакуна притока — корабля.
  7 …Улль шелома — конунг (Улль-бог).
  8 …Гауту — Одину.
  9 …друг дружины — конунг.
  10 Соколов валькирий — воронов.
  11 Фрейр державы — конунг.
  12 Вол весла — корабль.
  13 В буре жен сражений — в битве (жены сражений — валькирии).
  14 …радетель утки браги вражьей — конунг (вражья брага — кровь, утка крови — ворон).
  15 Хворью крова Харбарда — меча (Харбард — Один, кров Одина — щит).
  16 …рысьей снасти — кораблей.
  17 Вяз пляса валькирий — воин, т. е. конунг (пляс валькирий — битва).
  18 В сваре дис — в битве.
  19 коней дола ската — корабля (дол ската — море).
  20 …даятель злата — конунг.
  21 …чадо Онарово — земля (Онар — отец Земли).
  22 …Друга духа — Трюггви. Имя это значит «верный, надежный».
  23 …крушитель крова Свейгдира — конунг (Свейгдир — Один, кров Одина — щит).
  24 На стволе поляны акульей — на корабле (акулья поляна — море).
  25 Харальд конунг сын Горма правил тогда Данией. — Харальд Синезубый правил Данией от ок. 940 г. до ок. 985 г.
  26 Вана ссоры стрел — конунга (ссора стрел — битва).
  27 Жала ножен — мечи.
  28 А законы Хейдсэвиса учредил Хальвдан Черный, как уже было написано. — См. гл. VII «Саги о Хальвдане Чёрном» Эти законы были для юго-восточной Норвегии, а законы Гулатинга и Фростатинга — для северной и средней Норвегии. Все три тинга (они назывались по той местности, где происходили) существовали, несомненно, и до Хакона, и следовательно, существовали и какие-то их законы.
  29 Во всех рукописях на месте имени лакуна. Но в отрывке «Как Норвегия была заселена» этот сын конунга Эйстейна назван Энундом.
  30 Саурсхауг — значит «Курган Саура» (Saurshaugr, современное Sarhougen). Само имя пса (Saurr) значит «грязь». Сказание о царе-собаке представлено также в Абиссинии и у многих других народов (см. Алексеев М. П. Юрий Крижанич и фольклор московской иноземной слободы. — «Труды Отдела древнерусской литературы Института русской литературы АН СССР», 1969, т. 24, с. 299–304).
  31 Ямти. — По-видимому, вопреки тому, что говорит Снорри, это прозвище произошло от названия «Ямталанд».
  32 Хельсинг — это прозвище произошло, по-видимому, от названия Хельсингьяланд.
  33 …ночь на середину зимы — 12 января.
  34 Кубок Браги — см. прим. 98 к «Саге об Инглингах».
  35 Об этом говорит Кормак сын Эгмунда в драпе о Сигурде. — Кормак Эгмундарсон — исландский скальд, умер около 968 г. В «Саге о Кормаке», одной из исландских «родовых car», приводится множество отдельных строф, которые приписываются ему. Сохранилось также несколько строф из его драпы о хладирском ярле Сигурде. В этой драпе заключительная часть последней строки каждого хельминга (т. е. четверостишия, или полустрофы) образует самостоятельную фразу мифологического содержания, не имеющую никакого отношения к содержанию самой драпы.
  36 Вязам стрел — мужам.
  37 Росу бочки — пиво.
  38 В огне сгиб Тьяцци. — О том, как погиб великан Тьяцци, рассказывается в «Младшей Эдде», см. также прим. 35.
  39 Даятелей света блат — мужей (свет болот — золото).
  40 Добыл Грам злато. — Грам — это меч Сигурда. Он убил этим мечом дракона Фафнира и таким образом стал обладателем золота.
  41 …век курганов — см. прим. 9 к «Прологу».
  42 Расточитель света вод — муж, конунг, т. е. Хакон.
  43 Асов пляски Скёгуль — мужей (пляска Скёгуль — битва, Скёгуль — валькирия).
  44 Ньёрд доски секиры — муж, т. е. Хакон конунг (доска секиры — щит).
  45 Ньёрда плахи сполохов сражений мужа, т. е. Гутхорма конунга (сполох сражений — меч, плаха меча — щит).
  46 Потрясатель нити лука — муж, т. е. Хакон конунг.
  47 …семя брата Бальдра ратной стали — племянники Хакона конунга (Бальдр ратной стали — муж, т. е. Хакон).
  48 Сани хляби — корабли.
  49 …пень сраженья — муж, т. е. Хакон конунг.
  50 …ратную стрелу — т. е. стрелообразную палочку, которая посылалась как извещение о войне и призыв к оружию.
  51 …стенанье стали — в битве.
  52 …ветром Гейррёдовой дщери — духом (Гейррёд — великан, неизвестно, в силу какого мифа, ветер великанши — это дух).
  53 …распорки пасти Фенрира — меча (как рассказывается в «Младшей Эдде», Асы, поймав и связав Волка Фенрира, просунули ему в пасть меч).
  54 …медведя волн — корабль.
  55 Китовый путь — море.
  56 Тес сражений — щит.
  57 Эйвинд Хвастун и Альв Корабельщик. — Об этих братьях Гуннхильд рассказывается много в «Саге об Эгиле» (гл. 49 и след.). Считается, однако, что эти викинги не могли быть её братьями.
  58 …Бьёрнов брат — Хакон.
  59 Торальв Могучий, сын Скольма. — Об этом исландце есть упоминание в нескольких «родовых сагах».
  60 Торд сын Сьярека — исландский скальд IX в. Кроме фрагментов драны о Торальве (гл. XXX–XXXI «Саги о Хаконе Добром»), сохранилось несколько других фрагментов его произведений.
  61 …спор секир — битва.
  62 …сучьев сечи — мужей.
  63 …метатель змеек звона Меньи солнца балки зыби — муж, т. е. Торальв (балка зыби — корабль, солнце корабля — щит. Менья — имя великанши, звон Меньи — битва, змейка битвы — стрела). В оригинале здесь самый длинный из всех скальдических кеннингов.
  64 Одежды Вавуда — доспехи (Вавуд — Один).
  65 …Тюра злата — конунга (Тюр — имя одного из богов).
  66 Земли лезвий — щиты.
  67 …властитель пляса Христ — конунг (Христ — имя валькирии).
  68 …Гримнир корыта кормила — воин (корыто кормила — корабль, Гримнир — Один).
  69 …житель клети весла-Альв Корабельщик (клеть весла-корабль).
  70 Искры визга стали — мечи (Визг стали — битва).
  71 Тополь вепря Али — Хакон (Али — конунг, у которого был шлем «боевой вепрь», поэтому вепрь Али — это шлем, а тополь шлема — муж, воин).
  72 …кудрей скалы — головы.
  73 И сгинул воитель. — Вероятно, речь идет о гибели Гамли.
  74 Ньёрд сечи — Торальв.
  75 …Скалы Хакона — скала, на которой Хакон родился (ср. гл. XXXVII «Саги о Харальде Прекрасноволосом»). Теперь она называется Хокхелла (<Hákonarhella).
  76 Высокий — Один.
  77 Гёндуль и Скёгуль — имена валькирий.
  78 Капли сечи — кровь.
  79 …поле копий — щиты.
  80 Под небом окружъя — под щитом.
  81 Бурей Скёгуль — битвой.
  82 Каемчатый облак — щит.
  83 В вихре Одина — в битве.
  84 …ручей лука — кровь.
  85 Хрофтатюр — Один.
  86 …эйнхериями — воинами, павшими в битве и взятыми Одином в Вальгаллу.
  
  Перевод М. И. Стеблин-Каменского.
  Источник: Снорри Стурлусон. Круг Земной. — М.: Наука, 1980. Издание подготовили: А. Я. Гуревич, Ю. К. Кузьменко, О. А. Смирницкая, М. И. Стеблин-Каменский. [КЗ]
  
  

  Saga Hákonar góða

  1. Hákon til konungs tekinn

  Hákon Aðalsteinsfóstri var þá á Englandi, er hann spurði andlát Haralds konungs, föður síns. Bjóst hann þá þegar til ferðar; fékk Aðalsteinn konungr honum lið ok góðan skipakost ok bjó hans för allvegliga, ok kom hann um haustit til Noregs. Þá spurði hann fall brœðra sinna, ok þat með, at Eiríkr konungr var þá í Víkinni. Sigldi þá Hákon norðr til Þrándheims ok fór á fund Sigurðar Hlaðajarls, er allra spekinga var mestr í Noregi, ok fékk þar góðar viðtökur, ok bundu þeir lag sitt saman; hét Hákon honum miklu ríki, ef hann yrði konungr. Létu þeir þá stefna þing fjölment; ok á þinginu talaði Sigurðr jarl af hendi Hákonar ok bauð bóndum hann til konungs. Eptir þat stóð Hákon sjálfr upp ok talaði; mæltu þá tveir ok tveir sín á milli, at þar væri kominn Haraldr hinn hárfagri ok orðinn ungr í annat sinn. Hákon hafði þat upphaf síns máls, at hann beiddi bœndr viðtöku ok gefa sér konungsnafn, ok þat með, at veita sér fylgð ok styrk til at halda konungdóminum. En þar í mót bauð hann þeim at gera alla bœndr óðalborna ok gefa þeim óðul sín er á bjoggu. At þessu erendi varð rómr svá mikill, at allr bóndamúgrinn œpti ok kallaði, at þeir vildu hann til konungs taka, ok var svá gert, at Þrœndir tóku Hákon til konungs um alt landit; þá var hann 15 vetra. Tók hann sér þá hirð ok fór yfir land. Þau tíðindi spurðust á Upplönd, at Þrœndir höfðu sér konung tekit slíkan at öllu sem Haraldr hinn hárfagri var, nema þat skildi, at Haraldr hafði allan lýð í landi þrælkat ok áþját, en þessi Hákon vildi hverjum manni gott ok bauð aptr at gefa bóndum óðul sín, þau er Haraldr konungr hafði af þeim tekit. En við þau tíðindi urðu allir glaðir ok sagði hverr öðrum, flaug þat sem sinueldr alt austr til landsenda. Margir bœndr fóru af Upplöndum at hitta Hákon konung, sumir sendu menn, sumir gerðu orðsendingar ok jartegnir, en allir til þess at hans menn vildu gerast. Konungr tók því þakksamliga.
  

  2. Yfirferð Hákonar konungs.

  Hákon konungr fór öndverðan vetr á Upplönd, stefndi þar þing ok dreif alt fólk á hans fund, þat er komast mátti; var hann þá til konungs tekinn á öllum þingum; fór hann þá austr til Víkr. Þar kómu til hans Tryggvi ok Guðröðr, brœðrasynir hans, ok margir aðrir, er upp töldu harma sína, þá er hlotizt höfðu af Eiríki, bróður hans. Eiríks úvinsæld óx æ því meir, sem allir menn gerðu sér kærra við Hákon konung, ok heldr höfðu sér traust at mæla sem þótti. Hákon konungr gaf konungsnafn Tryggva ok Guðröði, ok ríki þat sem Haraldr konungr hafði gefit feðrum þeirra. Tryggva gaf hann Ránríki ok Vingulmörk, en Guðröði Vestfold. En fyrir því at þeir váru ungir ok bernskir, þá setti hann til göfga menn ok vitra at ráða landi með þeim. Gaf hann þeim land með þeim skildaga sem fyrr hafði verit, at þeir skyldi hafa helming skatta ok skylda við hann. Fór Hákon konungr norðr til Þrándheims, er váraði, hit efra um Upplönd.
  

  3. Ferð Eiríks or landi.

  Hákon konungr dró saman her mikinn í Þrándheimi, er váraði, ok réð til skipa. Víkverjar höfðu ok her mikinn úti, ok ætluðu til móts við Hákon konung. Eiríkr konungr bauð ok liði út um mitt landit, ok varð honum ilt til liðs, því at ríkismenn margir skutust honum ok fóru til Hákonar. En er hann sá engi efni til mótstöðu í móti her Hákonar, þá sigldi hann vestr um haf með því liði er honum vildi fylgja; fór hann fyrst til Orkneyja, ok hafði Þaðan með sér lið mikit. Síðan sigldi hann suðr til Englands ok herjaði um Skotland, hvar sem hann kom við land; Hann herjaði ok alt norðr um England. Aðalsteinn Englakonungr sendi orð Eiríki ok bauð honum at taka af sér ríki í Englandi, sagði svá, at Haraldr konungr, faðir hans, var mikill vin Aðalsteins konungs, svá at hann vill þat virða við son hans; fóru þá menn í milli þeirra konunganna, ok sættust á þat með einkamálum, at Eiríkr konungr tók Norðimbraland at halda af Aðalsteini konungi ok verja þar land fyrir Dönum ok öðrum víkingum. Eiríkr skyldi þá láta skírast, ok kona hans ok börn þeirra ok alt lið hans, þat er honum hafði fylgt þangat. Tók Eiríkr þenna kost, var hann þá skírðr ok tók rétta trú. Norðimbraland er kallat fimtungr Englands. Hann hafði atsetu í Jórvík, þar sem menn segja at fyrr hafi setit Loðbrókar synir. Norðimbraland var mest bygt Norðmönnum, síðan er Loðbrókar synir unnu landit; herjuðu Danir ok Norðmenn optliga þangat, síðan er vald landsins hafði undan þeim gengit. Mörg heiti landsins eru þar gefin á norrœna tungu: Grímsbœr ok Hauksfljót ok mörg önnur.
  

  4. Fall Eiríks konungs.

  Eiríkr konungr hafði fjölmenni mikit um sik; hélt þar fjölda Norðmanna, er austan hafði farit með honum, ok enn kómu margir vinir hans síðan af Noregi. En er hann hafði land lítit, þá fór hann jafnan í hernað á sumrum, herjaði á Skotland ok Suðreyjar, Írland ok Bretland, ok aflaði sér svá fjár. Aðalsteinn konungr varð sóttdauðr; hann hafði verit konungr 14 vetr ok 8 vikur ok 3 daga. Síðan var konungr í Englandi Játmundr, bróðir hans; var honum ekki um Norðmenn; var Eiríkr konungr ekki í kærleikum við hann, ok fóru þá þau orð um, at Játmundr konungr mundi þá annan konung setja yfir Norðimbraland. En er þat spurði Eiríkr konungr, þá fór hann í vestrvíking ok hafði or Orkneyjum með sér Arnkel ok Erlend, sonu Torfeinars. Síðan fór hann í Suðreyjar, ok váru þar margir víkingar ok herkonungar, ok réðust til liðs með Eiríki konungi; hélt hann þá öllu liðinu fyrst til Írlands, ok hafði þaðan slíkt lið er hann fékk. Síðan fór hann til Bretlands ok herjaði þar. Eptir þat sigldi hann suðr undir England ok herjaði þar sem í öðrum stöðum; en alt lið flýði þar sem hann fór. Ok með því at Eiríkr var hreystimaðr mikill ok hafði her mikinn, þá treystist hann svá vel liði sínu, at hann gékk langt á land upp ok herjaði ok leitaði eptir mönnum. Ólafr hét konungr, sá er Játmundr konungr hafði þar sett til landvarnar; hann dró saman her úvígjan ok fór á hendr Eiríki konungi; varð þar mikil orrosta, féllu mjök enskir menn, en þar sem einn féll, kómu 3 af landi ofan í staðinn; ok hinn efra hlut dagsins snýr mannfallinu á hendr Norðmönnum, ok fellr þar mikit fólk. Ok at lyktum þess dags féll Eiríkr konungr ok 5 konungar með honum; þessir eru nefndir: Guthormr ok synir hans 2, Ívarr ok Hárekr; þar féll ok Sigurðr ok Rögnvaldur; þar féll ok Arnkell ok Erlendr, synir Torfeinars. Þar varð allmikit mannfall af Norðmönnum. En þeir, er undan kómust, fóru til Norðimbralands ok sögðu Gunnhildi ok sonum hennar þessi tíðindi.
  

  5. Ferð Gunnhildar sona.

  En er þau Gunnhildr verða þessa vör, at Eiríkr konungr var fallinn ok hann hafði áðr herjat ríki Englakonungs, þá þykkjast þau vita, at þeim mun ekki vera þar friðvænt; búast þau þá þegar brott af Norðimbralandi, ok hafa skip þau öll er Eiríkr konungr hafði átt; höfðu lið þat ok alt, er þeim vildi fylgja, ok of lausafjár, er þar hafði saman dregizt í sköttum á Englandi, en sumt hafði fengizt í hernaði. Þau halda liði sínu norðr til Orkneyja ok staðfestust þar um hríð. Þá var þar jarl Þorfiður hausakljúfr, sonur Torfeinars. Tóku þá synir Eiríks undir sik Orkneyjar ok Hjaltland ok höfðu skatta af, ok sátu þar um vetrum, en fóru í vesturvíking á sumrum ok herjuðu um Skotland ok Írland. Þess getr Glúmr Geirason:
  
  Hafði för til ferju
  fróðr Skáneyjar góða
  blakkríðandi bakka
  barnungr þaðan farna.
  Rógeisu vann ræsir
  ráðvandr á Skotlandi,
  sendi seggja kindar
  sverðbautinn her Gauti.
  Dólgeisu rak dísar,
  drótt kom mörg á flótta,
  gumna vinr at gamni
  gjóðum, írskrar þjóðar.
  Foldar rauð ok feldi
  freyr í manna dreyra
  sunnr á sigr um hlynninn
  seggi mækis eggjar.
  

  6. Orrosta á Jótlandi.

  Hákon konungr Aðalsteinsfóstri lagði undir sik allan Noreg, þá er Eiríkr, bróðir hans, hafði brott flýit. Hákon konungr sótti hinn fyrsta vetr vestr í landit, eptir þat norðr í Þrándheim ok sat þar. En fyrir þær sakir at ekki þótti friðligt, ef Eiríkr konungr leitaði vestan um haf með her sinn, sat hann fyrir því um mitt landit með her sinn í Firðafylki eða Sogni, á Hörðalandi eða Rogalandi. Hákon setti Sigurð Hlaðajarl yfir öll Þrœndalög, svá sem hann hafði fyrr haft ok Hákon, faðir hans, af Haraldi konungi. En er Hákon konungr spurði fall Eiríks konungs, bróður síns, ok þat at synir Eiríks konungs höfðu ekki traust í Englandi, þá þótti honum lítil ógn af þeim standa; fór þá með liði sínu á einu sumri austr í Vík. Í þann tíma herjuðu Danir mjök í Víkina, ok gerðu þar opt mikinn skaða. En er þeir spurðu, at Hákon konungr var þar kominn með her mikinn, þá flýðu allir undan, sumir suðr til Hallands, en þeir er nærrmeir váru Hákoni konungi, stefndu út á haf ok svá suðr til Jótlands. En er Hákon konungr varð þess varr, þá sigldi hann eptir þeim með allan her sinn, en er hann kom til Jótlands, þá herjar hann þar. En er landsmenn urðu við þat varir, þá draga þeir her saman ok vilja verja land sitt, ok ráða til orrostu við Hákon konung; varð þar orrosta mikil, barðist Hákon konungr svá djarfliga, at hann gékk fyrir framan merki ok hafði hvárki hjálm né brynju. Hákon konungr hafði sigr ok rak flóttann langt á land upp. Svá kvað Guthormr sindri í Hákonardrápu:
  
  Bifroknum trað bekkjar
  bláröst konungr árum,
  mætr hlóð mildingr Jótum
  mistar vífs í drífu.
  Svangœðir rak síðan
  skjótt Jálfaðar flótta,
  hrót giljaðar hylja
  hrafnvíns, at mun sínum.

  7. Orrosta í Eyrasundi.

  Síðan hélt Hákon konungr liði sínu sunnan til Selundar ok leitaði víkinga. Hann reri með 2 snekkjur fram í Eyrarsund, þar hitti hann 11 víkingasnekkjur ok lagði þegar til orrostu við þá, ok lauk svá, at hann hafði sigr ok hrauð öll víkingaskipin. Svá segir Guthormr sindri:
  
  Álmdrósar fór eisu
  élrunnr mörum sunnan
  trjónu tingls á grœna
  tveim einum selmeina;
  þá er ellifu allar
  allreiðr Dana skeiður
  valsendir rauð vandar,
  víðfrægr at þat síðan.

  8. Hernaðr Hákonar konungs í Danmörk.

  Eptir þat herjaði Hákon konungr víða um Selund, rænti mart fólk, en drap sumt, en sumt hertók hann, tók gjöld stór af sumum; fékk hann þá enga mótstöðu. Svá segir Guthormr sindri:
  
  Selund náði þá síðan
  sóknheggr und sik leggja
  vals ok Vinda frelsi
  við Skáneyjar síðu.
  Síðan fór Hákon konungr austr fyrir Skáneyjarsíðu ok herjaði alt, tók gjöld ok skatta af landinu, en drap alla víkinga, hvar sem hann fann, bæði Dani ok Vindr; fór hann alt austr fyrir Gautland ok herjaði þar, ok fékk stór gjöld af landinu. Svá segir Guthormr sindri:
  
  Skattgilda vann skyldir
  skautjálfaðar Gauta;
  gullskyflir vann gjöflastr
  geirveðr í för þeirri.
  Hákon konungr fór aptr um haustit með lið sitt ok hafði fengit úgrynni fjár. Hann sat um vetrinn í Víkinni við áhlaupum, ef Danir eða Gautar gerði þar.
  

  9. Frá Tryggva konungi.

  Þat sama haust kom Tryggvi konungr Ólafsson or vestrvíking; hafði hann þá herjat um Írland ok Skotland. Um várit fór Hákon norðr í land, ok setti Tryggva konung, bróðurson sinn, yfir Víkina at verja fyrir úfriði ok eignast slíkt er hann mætti af þeim löndum í Danmörku, er Hákon konungr hafði hit fyrra sumarit skattgilt. Svá segir Guthormr sindri:
  
  Og sóknhattar setti
  svellrjóðr at því fljóði
  Ónars eikigrœnu
  austr geðbœti hraustan,
  þann er áðr frá Írum
  iðvandr um kom skíðum
  salbrigðandi Svegðis
  svanvangs liði þangat.

  10. Frá Gunnhildar sonum.

  Haraldr konungr Gormsson réð þá fyrir Danmörku. Honum líkaði stórilla þat er Hákon konungr hafði herjat í land hans, ok fóru þau orð um, at Danakonungr mundi hefnast vilja; en þat varð þó ekki svá bráðliga. En er þetta spurðu Gunnhildr ok synir hennar, at úfriðr var millum Danmerkr ok Noregs, þá byrja þau ferð sína vestan; þau giptu Ragnhildi, dóttur Eiríks konungs, Arnfinni, syni Þorfinns hausakljúfs. Settist þá enn Þorfiðr jarl at Orkneyjum, en Eiríks synir fóru í brott. Gamli Eiríksson var þeirra nökkuru ellri, ok var hann þó eigi roskinn maðr. En er Gunnhildr kom til Danmerkr með sonu sína, fór hon á fund Haralds konungs, ok fékk þar góðar viðtökur; fékk Haraldr konungr þeim veizlur í ríki sínu svá miklar, at þau féngu vel haldit sik ok menn sína, en hann tók til fóstrs Harald Eiríksson ok knésetti hann; fœddist hann upp í hirð Danakonungs. Sumir Eiríks synir fóru í hernað, þegar er þeir höfðu aldr til, ok öfluðu sér fjár, herjuðu um Austrveg. Þeir váru snimma menn fríðir ok fyrr rosknir at afli ok atgervi en at vetratali. Þess getr Glúmr Geirason í Gráfeldardrápu:
  
  Austrlöndum fórsk undir
  allvaldr sá er gaf skáldum,
  hann fékk gagn at gunni,
  gunnhörga slög mörgum;
  slíðrtungur lét syngja,
  sverðleiks reginferðir
  sendi gramr at grundu
  gullvarpaðr snarpar.
  Eiríks synir snerust þá ok með her sinn norðr í Víkina ok herjuðu þar, en Tryggvi konungr hafði her úti ok hélt til móts við þá, ok áttu þeir orrostur margar ok höfðu ymsir sigr; herjuðu Eiríks synir stundum í Víkina, en Tryggvi stundum um Sjáland ok Halland.
  

  11. Lagasetning Hákonar konungs.

  Þá er Hákon var konungr í Noregi, var friðr góðr með bóndum ok kaupmönnum, svá at engi grandaði öðrum né annars fé; þá var ár mikit bæði á sjá ok á landi. Hákon konungr var allra manna glaðastr ok málsnjallastr ok lítillátastr; hann var maðr stórvitr ok lagði mikinn hug á lagasetning. Hann setti Gulaþingslög með ráði Þorleifs spaka, ok hann setti Frostaþingslög með ráði Sigurðar jarls ok annarra Þrœnda, þeirra er vitrastir váru, en Heiðsævislög hafði sett Hálfdan svarti, sem fyrr er ritat.
  

  12. Fœddr Hákon jarl hinn ríki.

  Hákon konungr hafði jólaveizlu í Þrándheimi. Þessa veizlu hafði Sigurðr jarl búit fyrir honum á Hlöðum. Hina fyrstu jólanótt ól Bergljót, kona Sigurðar jarls, sveinbarn; eptir um daginn jós Hákon konungr svein þann vatni ok gaf nafn sitt; ok óx sveinn sá upp ok varð síðan ríkr maðr ok göfugr ok varð jarl eptir Sigurðr, föður sinn. Sigurðr jarl var hinn kærsti vin Hákonar konungs.
  

  13. Frá Eysteini illa.

  Eysteinn Upplendingakonungr, er sumir kalla hinn ríka, en sumir hinn illa, hann herjaði í Þrándheimi ok lagði undir sik Eynafylki ok Sparbyggjafylki ok setti þar yfir son sinn er hét Önundur, en Þrœndir drápu hann. Eysteinn konungr fór annat sinn herför í Þrándheim ok herjaði þá víða ok lagði undir sig; þá bauð hann Þrœndum, hvárt þeir vildi heldr hafa at konungi þræl hans, er hét Þórir faxi, eða hund, er Saurr hét. Þeir kuru hundinn, því at þeir þóttust þá mundu heldr sjálfráða; þeir létu síða í hundinn þrjú mannavit, ok gó hann til tveggja orða, en mælti hit þriðja. Helsi var honum gert ok viðjar or silfri ok gulli, en þegar er saurugt var, báru hirðmenn hans hann á herðum sér. Hásæti var honum búit, ok hann sat á haugi sem konungr, ok bjó í eyjunni Iðri, ok hafði atsetu þar sem heitir Saurshaugr. Þat er sagt, at honum varð at bana, at vargar lögðust á hjörð hans, en hirðmenn eggjuðu hann at verja fé sitt. Hann gékk af hauginum ok fór þangat til sem vargarnir váru, en þeir rifu hann þegar í sundr. Mörg undr önnur gerði Eysteinn konungr við Þrœndi. Af þeim hernaði ok úfriði flýðu margir höfðingjar, ok mart fólk flýði óðul sín.
  

  14. Bygging Jamtalands ok Helsingjalands.

  Ketill jamti, son Önundar jarls or Sparabúi, fór austr um Kjöl, ok mikill mannfjöldi með honum, ok höfðu búferli sitt með sér. Þeir ruddu markir ok bygðu þar stór heruð; þat var síðan kallat Jamtaland. Sonarson Ketils var Þórir helsingr, hann fór fyrir víga sakir af Jamtalandi ok austr yfir markir, þær er þar verða, ok bygði þar, ok sótti þannug fjöldi manns með honum; þat er kallat Helsingjaland, gengr þat alt austr til sjávar. Helsingjaland bygðu Svíar alt hit eystra með hafinu. En er Haraldr konungr hinn hárfagri ruddi ríki fyrir sér, þá stökk enn fyrir honum fjöldi manns or landi, Þrœndir ok Naumdœlir, ok gerðust þá enn bygðir austr um Jamtaland, ok sumir fóru alt í Helsingjaland. Helsingjar höfðu kaupferðir sínar til Svíþjóðar ok váru þannug lýðskyldir at öllu, en Jamtar váru mjök alls í millum, ok gaf engi at því gaum, fyrr en Hákon kongungr setti frið ok kaupferðir til Jamtalands ok vingaðist þar við ríkismenn, þeir sóttu síðan austan á hans fund, ok játtuðu honum hlýðni sinni ok skattgjöfum ok gerðust konguns þegnar, því at þeir spurðu gott til hans; vildu þeir heldr þýðast undir hans kongudóm en undir Svíakonung, því at þeir váru af Norðmanna ætt komnir; en hann setti þeim lög ok landsrétt. Svá geru ok allir Helsingjar, þeir er æzkaðir váru um kjöl norðan.
  

  15. Kristnihald Hákonar konungs.

  Hákon konungr var vel kristinn, er hann kom í Noreg. En fyrir því at þar var land alt heiðit ok blótskapr mikill, en stórmenni mart, en hann þóttist liðs þurfa mjök ok alþýðu vinsæld, þá tók hann þat ráð, at fara leyniliga með kristni, hélt sunnudaga ok frjádagaföstu ok minning hinna stœrstu hátíða. Hann setti þat í lögum at hefja jólahald þann tíma sem kristnir menn, ok skyldi þá hverr maðr eiga mælis öl, en gjalda fé ella, en halda heilagt meðan jólin ynnist. En áðr var jólahald hafit hökunótt, þat var miðsvetrar nótt, ok haldin þriggja nátta jól. Hann ætlaði svá, ef hann festist í landinu ok hann hefði frjálsliga undir sik lagt alt land, at hafa þá fram kristniboð. Hann gerði svá fyrst, at hann lokkaði þá menn, er honum váru kærstir, til kristni; kom svá með vinsæld hans, at margir létu skírast, en sumir létu af blótum. Hann sat löngum í Þrándheimi, því at þar var mestr styrkr landsins. En er Hákon konungr þóttist fengit hafa styrk af nökkurum ríkismönnum at halda upp kristninni, þá sendi hann til Englands eptir biskupi ok öðrum kennimönnum; ok er þeir kómu í Noreg, þá gerði Hákon konungr þat bert, at hann vildi bjóða kristni um alt land, en Mœrir ok Raumdœlir skutu þannug sínu máli sem Þrœndir váru. Hákon konungr lét þá vígja kirkjur nökkurar ok setti þar presta til. En er hann kom í Þrándheim, þá stefndi hann þing við bœndr, ok bauð þeim kristni. Þeir svara svá, at þeir vilja þessu máli skjóta til Frostaþings, ok vilja þá at þeir komi or öllum fylkjum, þeim sem eru í Þrœndalögum; segja at þá munu þeir svara þessu vandmæli.
  

  16. Frá blótum.

  Sigurðr Hlaðajarl var hinn mesti blótmaðr, ok svá var Hákon, faðir hans. Hélt Sigurðr jarl upp blótveizlum öllum af hendi konungs þar í Þrœndalögum. Þat var forn siðr, þá er blót skyldi vera, at allir bœndr skyldu þar koma sem hof var ok flytja þannug föng sín, þau er þeir skyldu hafa, meðan veizlan stóð. At veizlu þeirri skyldu allir menn öl eiga; þar var ok drepinn allskonar smali ok svá hross; en blóð þat alt, er þar kom af, þá var kallat hlaut, ok hlautbollar þat, er blóð þat stóð í, ok hlautteinar, þat var svá gert sem stöklar; með því skyldi rjóða stallana öllu saman, ok svá veggi hofsins utan ok innan, ok svá stökkva á mennina; en slátr skyldi sjóða til mannfagnaðar. Eldar skyldu vera á miðju gólfi í hofinu ok þar katlar yfir; ok skyldi full um eld bera. En sá er gerði veizluna ok höfðingi var, þá skyldi hann signa fullit ok allan blótmatinn. Skyldi fyrst Óðins full, skyldi þat drekka til sigrs ok ríkis konungi sínum, en síðan Njarðar full ok Freys full til árs ok friðar. Þá var mörgum mönnum títt at drekka þarnæst Braga full. Menn drukku ok full frænda sinna, þeirra er göfgir höfðu verit, ok váru þat minni kölluð. Sigurðr jarl var manna örvastr; hann gerði þat verk, er frægt var mjök, at hann gerði mikla blótveizlu á Hlöðum, ok hélt einn upp öllum kostnaði. Þess getr Kormákr Ögmundarson í Sigurðardrápu:
  
  Hafit maðr ask né eski
  afspring með sér þingat
  fésæranda at fœra,
  fáz veizlu goð, Þjaza.
  Hver muni vés við valdi
  vægja kind um bægjask
  því at furrögnir fagnar
  fens; vá gramr til menja.

  17. Frostaþing.

  Hákon konungr kom til Frostaþings, ok var þar komit allfjölment af bóndum. En er þing var sett, þá talaði Hákon konungr; hefr þar fyrst, at þat var boð hans ok bœn við bœndr ok búþegna, ríka ok úríka, ok þar með við alla alþýðu, unga menn ok gamla, sælan ok vesælan, konur sem karla, at allir menn skyldu kristnast láta ok trúa á einn guð: Krist, Maríu son, en hafna blótum öllum ok heiðnum goðum, halda heilagt hinn sjaunda hvern dag við vinnum öllum, fasta ok hinn sjaunda hvern dag. En þegar er konungr hafði þetta uppborit fyrir alþýðu, þá var kurr mikill þegar; kurruðu bœndr um þat, er konungr vildi vinnur taka af þeim, ok sögðu at við þat mátti landit eigi byggja; en verkalýðr ok þrælar kölluðu, at þeir mættu eigi vinna, ef þeir skyldu eigi mat hafa, sögðu ok at þat var skaplöstr Hákonar konungs ok föðr hans ok þeirra frænda, at þeir váru illir af mat sínum, þótt þeir væru mildir af gulli. Ásbjörn af Meðalhúsum or Gaulardal stóð upp ok svarar erendi konungs ok mælti: þat hugðum vér bœndr, Hákon konungur! segir hann, at þá er þú hafðir hit fyrsta þing átt hér í Þrándheimi, ok höfðum þik til konungs tekit, ok þegit af þér óðul vár, at vér hefðim þá höndum himin tekit; en nú vitum vér eigi hvárt heldr er, at vér munum frelsi þegit hafa, eða mantu nú láta þrælka oss af nýju með undarligum hætti, at vér munim hafna átrúnaði þeim, er feðr várir hafa haft fyrir oss ok alt forellri, fyrst um brunaöld, en nú um haugsöld, ok hafa þeir verit miklu göfgari en vér, ok hefir oss þó dugat þessi átrúnaðr. Vér höfum lagt til yðar svá mikla ástúð, at vér höfum þik ráða látit með oss öllum lögum í landinu ok landsrétt. Nú er þat vili várr ok samþykki bóndanna, at halda þau lög, sem þú settir oss hér á Frostaþingi ok vér játuðum þér; viljum vér allir þér fylgja ok þik til konungs halda, meðan einnhverr er lífs bóndanna þeirra, er hér eru nú á þinginu, ef þú konungr, vill nökkut hóf við hafa, at beiða oss þess eins, er vér megum veita þér, ok oss sé eigi úgeranda. En ef þér vilit þetta mál taka með svá mikilli freku, ok deila afli ok ofríki við oss, þá höfum vér bœndr gert ráð várt, at skiljast allir við þik ok taka oss annan höfðingja, þann er oss haldi til þess, at vér megim í frelsi hafa þann átrúnað, sem vér viljum. Nú skaltu, konungr kjósa um kosti þessa, áðr þing sé slitit. Að erendi þessu gerðu bœndr róm mikinn, ok segja at þeir vilja svá vera láta. En er hljóð fékkst, þá svaraði Sigurðr jarl: þat er vili Hákonar konungs at samþykkja við yðr bœndr, ok láta aldrei skilja yðra vináttu. Bœndr segja at þeir vilja, at konungr blóti til árs þeim ok friðar, svá sem faðir hans gerði; staðnar þá kurrinn ok slíta þeir þinginu. Síðan talaði Sigurðr jarl við konung, at hann skyldi eigi fyrirtaka með öllu at gera sem bœndr vilðu, sagði at eigi mundi annat hlýða; er þetta, konungr, sem þér megit sjálfir heyra, vili ok ákafi höfðingja ok þarmeð alls fólks; skulum vér, konungr, hér finna til gott ráð nökkut. Ok samdist þat með þeim konungi ok jarli.
  

  18. Bœndr þröngva Hákoni til blóta.

  Um haustit at vetrnótuum var blótveizla á Hlöðum, ok sótti þar til konungr. Hann hafði jafnan fyrr verit vanr, ef hann var staddr þar er blót váru, at matast í litlu húsi með fá menn; en bœndr töldu at því, er hann sat eigi í hásæti sínu, þá er mestr var mannfagnaðr; sagði jarl, at hann skyldi eigi þá svá gera; var ok svá at konungr sat í hásæti sínu. En er hit fyrsta full var skenkt, þá mælti Sigurðr jarl fyrir ok signaði Óðni ok drakk af horninu til konungs. Konungr tók við ok gerði krossmark yfir. Þá mælti Kárr af Grýtingi; hví ferr konungr nú Svá? vill hann eigi enn blóta? Sigurðr jarl svarar: konungr gerir svá, sem þeir allir, er trúa á mátt sinn ok megin, ok signa full sitt Þór; hann gerði hamarsmark yfir, áðr hann drakk. Var þá kyrt um kveldit. Eptir um daginn, er menn géngu til borða, þá þustu bœndr at konungi, sögðu at hann skyldi eta þá hrossaslátr. Konungr vildi þat fyrir engan mun. Þá báðu þeir hann drekka soðit; hann vildi þat eigi. Þá báðu þeir hann eta flotit; hann vildi þat ok eigi. Ok var þá búit við atgöngu. Sigurðr jarl vildi sætta þá, ok bað þá hætta storminum; ok bað hann konung gína yfir ketilhödduna, er soðreykinn hafði lagt upp af hrossaslátrinu, ok var smjörug haddan. Þá gékk konungr til ok brá líndúk um hödduna ok gein yfir, ok gékk síðan til hásætis, ok líkaði hvárigum vel.
  

  19. Blótveizla á Mœri.

  Um vetrinn eptir var búit til jólaveizlu konungi inn á Mœri. En er at leið jólunum, þá lögðu þeir stefnu með sér átta höfðingjar, er mest réðu fyrir blótum í öllum Þrœndalögum; Þeir váru 4 utan or Þrándheimi: Kárr af Grýtingi, Ásbjörn af Meðalhúsum, Þorbergr af Varnesi, Ormr af Ljoxu; en af Innþrœndum: Bótólfr af Ölvishaugi, Narfi af Staf or Veradal, Þrándr haka af Eggju, Þórir skegg af Húsabœ í eynni Iðri. Þessir 8 menn bundust í því, at þeir 4 af Útþrœndum skyldu eyða kristninni, en þeir 4 af Innþrœndum skyldu neyða konung til blóta. Útþrœndir fóru 4 skipum suðr á Mœri ok drápu þar presta 3 ok brenndu kirkjur 3; fóru aptr síðan. En er Hákon konungr ok Sigurðr jarl kómu inn á Mœri með hirð sína þá, váru þar bœndr komnir, ok höfðu allfjölment. Hinn fyrsta dag at veizlunni veittu bœndr konungi atgöngu ok báðu hann blóta, en hétu honum afarkostum ella. Sigurðr jarl bar þá sáttmál í millum þeirra; kom þá svá, at Hákon konungr át nökkura bita af hrosslifr; drakk hann þá öll minni krossalaust, þau er bœndr skenktu honum. En er veizlu þeirri var lokit, fór konungr ok jarl þegar út á Hlaðir; var konungr allúkátr, ok bjóst þegar í brott með öllu liði sínu or Þrándheimi, ok mælti svá, at hann skyldi fjölmennari koma í Þrándheim annat sinn, ok gjalda bóndum þenna fjándskap, er þeir höfðu til hans gert. Sigurðr jarl bað konung gefa Þrœndum þetta eigi at sök, segir svá at, konungi mundi eigi þat duga at heitast eða herja á innanlandsfólk, þar sem mestr styrkr er landsins, sem í Þrándheimi var. Konungr var svá reiðr, at ekki mátti orðum við hann koma; fór hann í brott or Þrándheimi ok suðr á Mœri, dvaldist þar um vetrinn ok um várit; en er sumraði, dró hann lið at sér, ok váru þau orð á, at hann mundi fara með her þann á hendr Þrœndum.
  

  20. Orrosta á Ögvaldsnesi.

  Hákon konungr var þá á skip kominn ok hafði lið mikit; þá kómu honum tíðindi sunnan or landi, þau at synir Eiríks konungs váru komnir sunnan af Danmörk í Víkina, ok þat fylgði, at þeir höfðu elt af skipum Tryggva konung Ólafsson austr við Sótanes; höfðu þeir þá víða herjat í Víkinni, ok höfðu margir menn undir þá gengit. En er Hákon konungr spurði þessi tíðindi, þóttist hann liðs þurfa; sendi þá orð Sigurði jarli at koma til sín, ok svá öðrum höfðingjum, þeim er honum var liðs at ván. Sigurðr jarl kom til Hákonar konungs ok hafði allmikit lið: váru þar þá allir Þrœndir, þeir er um vetrinn höfðu mest gengit at konunginum, at pynda hann til blóta; váru þá allir í sætt teknir af fortölum Sigurðar jarls. Fór Hákon konungr þá suðr með landi. En er hann kom suðr um Stað, þá spurði hann, at Eiríks synir váru þá komnir á Norðragðir. Fóru þá hvárir í móti öðrum; varð fundr þeirra á Körmt. Géngu þá hvárir af skipum ok börðust á Ögvaldsnesi; váru hvárirtveggju allfjölmennir. Þar var orrosta mikil. Sótti Hákon konungr hart fram; ok var þar fyrir Guthormr konungr Eiríksson með sína sveit; ok eigast þeir höggvaskipti við. Þar féll Guthormr konungr, ok var merki hans niðrhöggvit; féll þar mart lið um hann. Því næst kom flótti í lið Eiríks sona, ok flýðu þeir til skipanna ok reru í brott, ok höfðu látit lið mikit. Þess getr Guthormr sindri:
  
  Valþagnar lét vegnum
  vígnestr saman bresta
  handar vafs of höfðum
  hlymmildingum gildir;
  þar gékk Njörðr af Nirði
  nadds hámána raddar
  valbrands víðra landa
  vápnundudum sunda.
  Hákon konungr fór til skipa sinna ok hélt austr eptir Gunnhildar sonum; fóru þá hvárirtveggju sem mest máttu, þar til er þeir kómu á Austragðir. Þaðan sigldu Eiríks synir á haf, ok suðr til Jótlands. Þess getr Guthormr sindri:
  
  Álmdrauga varð œgis
  optsinn, en þess minnumk,
  barma öld fyrir Baldri
  bensíks vita ríkis;
  böðsœkir hélt bríkar
  brœðr síns ok rak flœða
  undan allar kindir
  Eireks á haf snekkjum.
  Síðan fór Hákon konungr norðr aptr í Noreg, en Eiríks synir dvöldust þá enn í Danmörk langa hríð.
  

  21. Lagasetning Hákonar konungs.

  Eptir þessa orrostu setti Hákon konungr þat í lögum um alt land með sjá, ok svá langt upp á land sem lax gengr ofarst, at hann skipaði allri bygð ok skipti í skipreiður, en skipreiðum í fylki hverju. Var þá ákveðit, hversu mörg skip eða stór skyldi út gera or fylki hverju, þá er almenningr væri úti, ok skyldi almenningr vera skyldr út at gera, þegar er útlendr herr væri í landi. Þat skyldi ok fylgja útboði því, at vita skyldi gera á hám fjöllum, svá at hvern mætti sjá frá öðrum. Segja menn svá at, á sjau nóttum fór herboðit frá hinum synsta vita í hina nörztu þinghá á Hálogalandi.
  

  22. Frá Eiríks sonum.

  Eiríks synir váru mjök í hernaði í Austrvegi, en stundum herjuðu þeir í Noregi, svá sem fyrr er ritat. En er Hákon konungr réð Noregi, var árferð góð í landi, hann var ok var hinn vinsælasti; þá var ok góðr friðr. Þá er Hákon hafði konungr verit í Noregi 20 vetr, kómu sunnan or Danmörku synir Eiríks ok höfðu allmikit lið. Þat var mikit lið er þeim hafði fylgt í hernaði, en þó var miklu meiri Danaherr, er Haraldr konungr Gormsson hafði fengit þeim í hendr. Þeir féngu hraðbyri mikit, ok sigldu út af Vendli ok kómu utan at Ögðum, héldu síðan norðr með landi ok sigldu síðan dag ok nótt. En vitum var ekki uppskotit, fyrir þá sök at sú var siðvenja, at vitar fóru austan eptir landi, en austr þar hafði ekki orðið vart við ferð þeirra. Þat bar enn til, at konungr hafði viðrlög mikil, at vitar væri rangt uppbornir, þeim mönnum er kunnir ok sannir urðu at því, fyrir þá sök at herskip ok víkingar fóru um úteyjar ok herjuðu, ok hugðu landsmenn at þar mundu fara synir Eiríks; var þá vitum uppskotit, ok varð herhlaup um land alt; en Eiríks synir fóru aptr til Danmerkr ok höfðu engan Danaher haft nema sitt lið; en stundum váru þat annarskonar víkingar. Varð Hákon konungr þessu mjök reiðr, er starf ok fékostnaðr varð af þessu, en ekki gagn. Bœndr töldu ok at fyrir sína hönd, er svá fór. Og var þessi sök til, er engi njósn fór fyrir um ferð Eiríks sona fyrr en þeir kómu norðr í Úlfasund. Þeir lágu þar 7 nætr; fór þá sögn hit efra um Eið ok norðr um Mœri. En Hákon konungr var þá á Norðmœri í ey þeirri er Fræði heitir, þar sem heitir Birkiströnd, at búi sínu, ok hafði ekki lið nema hirð sína, ok bœndr þá er verit höfðu í boði hans.
  

  23. Frá Agli ullserk.

  Njósnarmenn kómu til Hákonar konungs ok segja honum sín erendi, at Eiríks synir váru með her mikinn fyrir sunnan Stað. Þá lét konungr kalla til sín þá menn er þar váru vitrastir, ok leitaði ráðs við þá, hvárt hann skyldi berjast við Eiríks sonu, þótt liðsmunr sé mikill, eða skal hann fara norðr undan ok fá sér lið meira. Egill ullserkr er nefndr bóndi einn, er þar var, hann var þá gamlaðr mjök, ok hafði verit meiri ok sterkari hverjum manni, ok hinn mesti orrostumaðr; hann hafði lengi borit merki Haralds konungs hins hárfagra. Egill svarar rœðu konungs: var ek í nökkurum orrostum með Haraldi konungi, feðr yðrum, barðist hann stundum við meira liði, stundum við minna, hafði hann jafnan sigr; aldri heyrða ek hann leita þess ráðs, at vinir hans skyldi kenna honum at flýja; munum vér ok eigi þér þat ráð kenna, konungr, því at vér þykkjumst eiga höfðingja röskvan; þér skulut ok eiga trausta fylgð af oss. Margir aðrir studdu ok þetta mál. Konungr sagði ok svá, at hann var þess fúsari at berjast með lið þat er til féngist; var þat þá ráðit. Lét konungr þá skera upp herör ok senda alla vega frá sér, ok lét draga lið saman, slíkt er hann fékk. Þá mælti Egill ullserkr: þat óttuðumst ek um hríð, er friðr þessi hinn mikli var, at ek munda verða ellidauðr inni á pallstrám mínum, en ek vilda heldr falla í orrostu með höfðingja mínum; kann nú vera at svá megi verða.
  

  24. Orrosta við Frœðarberg.

  Synir Eiríks héldu norðr um Stað, þegar er leiði gaf. En er þeir kómu norðr um Stað, þá spyrja þeir hvar Hákon konungr var ok halda til móts við hann. Hákon konungr hafði 9 skip; hann lagðist norðr undir Frœðarberg í Féeyjarsundi; en Eiríks synir lögðu at fyrir sunnan bergit; þeir höfðu meir en 20 skip. Hákon konungr sendi þeim boð, ok bað þá á land ganga; segir at hann hafði þeim völl haslat á Rastarkálf. Þar eru vellir sléttir ok miklir, en fyrir ofan gengr brekka löng ok heldr lág. Géngu Eiríks synir þá af skipum sínum ok norðr yfir hálsinn fyrir innan Frœðarberg ok svá fram á Rastarkálf. Egill mælti þá til Hákonar konungs, bað hann fá sér 10 menn ok 10 merki; konungr gerði Svá. Gékk þá Egill með menn sína upp undir brekkuna; en Hákon konungr gékk upp á völlinn með sitt lið, setti upp merki, ok fylkti ok sagði Svá: vér skulum hafa fylking langa, svá at þeir kringi eigi um oss, þótt þeir hafi lið meira. Gerðu þeir Svá. Varð þar orrosta mikil ok hin snarpasta sókn. Egill lét þá setja upp merki þau 10, er hann hafði, ok skipaði svá mönnum þeim er báru, at þeir skyldu ganga sem næst brekkunni ok láta stundar hríð í millum hvers þeirra. Þeir gerðu svá ok géngu fram með brekkunni sem næst, svá sem þeir mundu vilja koma á bak þeim Eiríks sonum. Þat sá þeir er efstir stóðu í fylking Eiríks sona at merki mörg fóru óðfluga ok gnæfðu fyrir ofan brekkuna, ok hugðu at þar mundi fylgja lið mikit, ok mundi vilja koma á bak þeim, milli ok skipanna. Gerðist þar þá kall mikit, sagði hverr öðrum hvat títt var. Því næst kom flótti í lið þeirra, en er þat sáu konungarnir, þá flýðu þeir. Hákon konungr sótti þá hart fram með sínum mönnum, ok ráku þeir flóttann ok felldu lið mikit.
  

  25. Frá Gamla konungi.

  Gamli Eiríksson, þá er hann kom upp á hálsinn fyrir ofan bergit, þá snerist hann aptr ok sá þá at ekki lið fór eptir meira, en þat er þeir höfðu barzt viðr, ok þetta var prettr einn. Þá lét Gamli konungr blása herblástr ok setja upp merki sitt, ok skaut á fylking; hurfu at því allir Norðmenn, en Danir flýðu til skipanna. En er Hákon konungr ok hans lið kom at, þá varð þar orrosta í annat sinn hin snarpasta. Hafði þá Hákon konungr meira lið; lauk svá at Eiríks synir flýðu; sóttu þeir þá suðr af hálsinum, en sumt lið þeirra opaði suðr á bergit, ok fylgði Hákon konungr þeim. Völlr sléttr er austan af hálsinum ok vestr á bergit, ok þá hamrar brattir vestr af. Þá opuðu menn Gamla upp undan á bergit, en Hákon konungr sótti at þeim svá djarfliga, at hann drap suma, en sumir hljópu vestr af berginu; váru hvárirtveggju drepnir. Skildist Hákon konungr svá fremi við, er hverr maðr var drepinn.
  

  26. Fall Gamla konungs

  Gamli Eiríksson flýði ok af hálsinum ok ofan á jöfnu fyrir sunnan bergit. Þá sneri Gamlist konungr enn í mót ok hélt upp orrostu; kom þá enn lið til hans; þar kómu ok allir brœðr hans með miklar sveitir. Egill ullserkr var þá fyrir Hákonar mönnum ok veitti harða atgöngu, ok skiptust þeir Gamli konungr höggum við; fékk Gamli konungr sár stór, en Egill féll ok mart lið með honum. Þá kom at Hákon konungr með þær sveitir er honum höfðu fylgt, varð þá enn ný orrosta; sótti þá enn Hákon konungr hart fram ok hjó menn til beggja handa sér ok feldi hvern yfir annan. Svá segir Guthormr sindri:
  
  Hræddr fór hjörva raddar
  herr fyrir málma þverri,
  rógeisu gékk ræsir
  ráðsterkr framar merkjum;
  gerra gramr í snerru
  geirvífa sér hlífa,
  hinn er yfrinn gat jöfra
  Óðs kvánar byr mána.
  Eiríks synir sá menn sína alla vega falla fyrir sér; þá snúast þeir á flótta til skipa sinna. En þeir er fyrri höfðu flúit á skipin, þá höfðu þeir út hrundit skipunum, en sum skipin váru þá uppi fjöruð; hljópu þá allir Eiríks synir á sund ok, þat lið er þeim fylgði. Þar féll Gamli Eiríksson, en aðrir brœðr hans náðu skipunum ok héldu brott síðan með þat lið er eptir var, ok héldu síðan suðr til Danmarkar ok dvöldust þar um hríð, ok undu illa við sína ferð.
  

  27. Heygðr Egill ullserkr

  Hákon konungr tók þar skip þau er uppi hafði fjarat, er átt höfðu Eiríks synir, ok lét draga á land upp. Þar lét Hákon konungr leggja Egil ullserk í skip, ok með honum alla þá menn er af þeirra liði höfðu fallit; lét bera þar at jörð ok grjót. Hákon konungr lét ok fleiri skip upp setja ok bera á valinn, ok sér þá hauga enn fyrir sunnan Frœðarberg. Eyvindr skáldaspillir orti vísu þessa, þá er Glúmr Geirason hœldist í sinni vísu um fall Hákonar konungs:
  
  Fyrr rauð Fenris varra
  flugvarr konungr sparra,
  málmhríðar svall meiðum
  móðr, í Gamla blóði,
  þá er ústirfinn arfa
  Eiríks of rak, geira
  nú tregr gætigauta
  grams fall, á sjá alla.
  Háfir bautasteinar standa hjá haugi Egils ullserks.
  

  28. Sögð hersaga.

  Þá er Hákon konungr Aðalsteinsfóstri hafði verit konungr í Noregi 6 vetr ok 20, síðan er Eiríkr bróðir hans fór or landi, þá varð þat til tíðinda, at Hákon konungr var staddr á Hörðalandi ok tók veizlu í Storð á Fitjum; hafði hann þar hirð sína ok marga bœndr í boði sínu. En er konungr sat yfir dagverðarborði, þá sá varðmenn, er úti váru, at skip mörg sigldu sunnan, ok áttu eigi langt til eyjarinnar. Þá mælti hverr við annan, at segja skyldi konungi, at þeir hugðu at herr mundi at þeim fara; en þat þótti engum dælt at segja konungi hersögu, því at hann hafði þar mikit við lagt, hverjum er þat gerði; en þat þótti þó úgeranda, at konungr vissi eigi þetta. En þá gengr einnhverr inn í stofuna ok bað Eyvind Finsson ganga út með sér skjótt, segir at hin mesta nauðsyn var á. Eyvindr gékk út, ok þegar er hann kom út, þá er sjá mátti til skipanna, þá sá hann þegar, at þar fór herr mikill; gékk þegar aptr í stofuna ok fyrir konung ok mælti: lítil er líðandi stund, en löng matmáls stund. Konungr leit móti honum ok mælti: hvað fer? Eyvindr kvað:
  
  Blóðöxar tjá beiða
  brynþings fetilstinga,
  oss gerask hnept, ens hvassa
  hefnendr, setuefni.
  Heldr er vant, en ek vilda
  veg þinn, konungur! segja,
  fám til fornra vápna
  fljótt, hersögu dróttni.
  Konungr sagði: ertu svá góðr drengr, Eyvindr, at þú munt eigi hersögu segja, nema sönn sé. Þá segja margir, at saga sú var sönn. Lét þá konungr taka ofan borðit; gékk hann þá út ok sá til skipanna, sá þá at þat váru herskip. Hann mælti þá til manna sinna, spyrr hvert ráð taka skyldi, hvárt berjast skal með lið þat, er þeir hafa, eða ganga til skipa ok sigla norðr undan: er oss þat auðsætt, segir konungr, at vér munum nú berjast við liðsmun miklu meira, en fyrr höfum vér átt, ok hefir oss opt þó þótt mikill misjafnaðr liðs várs, þá er vér höfum orrostu átt við sonu Gunnhildar. Menn veittu hér eigi skjótan orskurð. Þá kvað Eyvindur:
  
  Samira, Njörðr, enn norðar,
  naddregns, hvötum þegni,
  vér getum bili at bölva,
  borðmœrar skæ fœra;
  nú er þat er rekr á rakna
  rymleið flota breiðan,
  grípum vér í greipar
  gunnborð, Haraldr sunnan.
  Konungr svarar: hraustliga er þetta mælt. Eyvindr, ok nær skaplyndi mínu, en þó vil ek heyra fleiri manna orskurð um þetta mál. En er menn þóttust skilja, hversu konungr vildi vera láta, þá svara margir, segja at heldr vildu falla með drengskap, en flýja fyrir Dönum at úreyndu, sögðu at opt höfðu þeir sigr fengit, þá er þeir höfðu barizt við minna lið. Konungr þakkaði þeim vel orð sín ok bað þá vápnast, ok svá gera menn. Konungr steypir brynju á sik ok gyrðir sik með sverðinu Kvernbít, setr á höfuð sér hjálm gullroðinn, tekr kesju í hönd sér ok skjöld á hlið; þá skipar hann hirðinni í eina fylking, ok bóndum þar með, ok setti upp merki sín.
  

  29. Liðsamnaðr Eiríks sona.

  Haraldr Eiríksson var þá höfðingi yfir þeim brœðrum eptir fall Gamla. Þeir brœðr höfðu þar her mikinn sunnan af Danmörk. Þar váru þá í liði með þeim móðurbrœðr þeirra, Eyvindr skreyja ok Álfr askmaðr; þeir váru sterkir menn ok hraustir ok hinir mestu manndrápamenn. Eiríks synir héldu skipum sínum til eyjarinnar ok géngu á land upp ok fylktu; ok er svá sagt, at eigi vera minni liðsmunr, en sex menn mundu vera um einn, at Eiríks synir mundu fjölmennari.
  

  30. Bardagi í Storð á Fitjum.

  Hákon konungr hafði þá fylkt liði sínu, ok segja menn svá, at konungr steypti af sér brynjunni, áðr orrostan tókst. Svá segir Eyvindr skáldaspillir í Hákonarmálum:
  
  Bróður fundu þær Bjarnar
  í brynju fara,
  konung hinn kostsama,
  kominn und gunnfána;
  drúptu dólgar,
  en darraðr hristisk,
  upp var þá hildr um hafið.
  Hét á Háleygi
  sem á Hólmrygi
  jarla einbani,
  fór til orrostu.
  Gott hafði hinn göfgi
  gengi Norðmanna;
  œgir Eydana,
  stóð und árhjálmi.
  Hrauzk or herváðum,
  hratt á völl brynju
  vísi verðungar
  áðr til vígs tœki;
  lék við ljóðmögu,
  skyldi land verja;
  gramr hinn glaðværi,
  stóð und gullhjálmi.
  
  Hákon konungr valdi mjök menn í hirð með sér at afli ok hreysti, svá sem gert hafði Haraldr konungr, faðir hans. Þórálfr hinn sterki Skólmsson var þar ok gékk á aðra hlið konungi, hann hafði hjálm ok skjöld, kesju ok sverð þat er kallat var Fetbreiðr. Þat var kallat, at þeir Hákon konungr væri jafnsterkir; þess getr Þórðr Sjáreksson í drápu þeirri, er hann orti um Þórálf:
  
  Þar er böðharðir börðusk
  bands jódraugar landa,
  lystr gékk her til hjörva
  hnits í Storð á Fitjum;
  og gimslöngvir ganga
  gífrs hlémána drífu
  nausta blakks hit næsta
  Norðmanna gram þorði.
  En er fylkingar géngu saman, varð þar orrosta óð ok mannskœð; en er menn höfðu skotit spjótum, þá brugðu menn sverðum; gékk þá Hákon konungr, ok Þórálfr með honum, fram um merkit ok hjó til beggja handa. Svá segir Eyvindr skáldaspillir:
  
  Svá beit þá sverð
  or siklings hendi
  váðir Váfaðar
  sem í vatn brygði.
  Brökuðu broddar,
  brotnuðu skildir,
  glumruðu glymhringar
  í gotna hausum.
  Tröddusk törgur
  fyr Týs ok bauga
  hjalta harðfótum
  hausar Norðmanna;
  róma varð í eyju,
  ruðu konungar
  skírar skjaldborgir
  í skatna blóði.
  

  31. Fall Eyvindar skreyju ok Álfs askmanns.

  Hákon konungr var auðkendr, meiri en aðrir menn, lýsti ok af hjálminum, er sólin skein á; var vápnaburðr mikill at honum. Þá tók Eyvindr Finnsson hött ok setti yfir hjálm konungs. Eyvindr skreyja kallaði þá hátt: leynist Norðmanna konungr nú, eða hefir hann flýit, eða hvar er nú gullhjálmrinn? Gékk Eyvindr þá fram, ok Álfr bróðir hans með honum, ok hjoggu til beggja handa, ok létu sem óðir eða galnir væri. Hákon konungr mælti hátt til Eyvindar: haltu svá fram stefnunni, ef þú vilt finna Norðmanna konung. Svá segir Eyvindr skáldaspillir:
  
  Baðat valgrindar vinda
  veðrheyjandi Skreyju
  gumnum hollr né gulli
  Gefnar sinni stefnu.
  Ef svipkenni svinnan
  sigrminnigr vilt finna,
  fram haltu njótr at nýtum
  Norðmanna gram þannig.
  Var þá ok skamt at bíða, at Eyvindr kom þar ok reiddi sverðit ok hjó til konungs. Þórálfr skaut við honum skildinum, ok stakaði Eyvindr við, en konungr tók sverðit Kvernbít tveim höndum, ok hjó til Eyvindar ofan í hjálminn, klauf hjálminn ok höfuðit alt í herðar niðr. Þá drap Þórálfr Álf askmann. Svá segir Eyvindr skáldaspillir:
  
  Veit ek at beit hinn bitri
  byggving meðaldyggvan
  búlka skíðs or báðum
  benvöndr konungs höndum.
  Úfælinn klauf ála
  éldraugr skarar hauga
  gullhjöltuðum galtar
  grandaðr Dana brandi.
  Eptir fall þeirra brœðra gékk Hákon konungr svá hart fram, at þá hrökk alt fólk fyrir honum: slær þá í lið Eiríks sona felmt ok flótta því næst. En Hákon konungr var í öndverðri sinni fylking ok fylgði fast flóttamönnum ok hjó títt ok hart. Þá flaug ör ein, er fleinn er kallaðr, ok kom í hönd Hákoni konungi upp í músina fyrir neðan öxl; ok er þat margra manna sögn, at skósveinn Gunnhildar, er Kispingr er nefndr, hljóp fram í þysinum ok kallaði: gefit rúm konungsbananum! ok skaut fleininum til Hákonar konungs. En sumir segja, at eigi veit hverr skaut; má þat ok vel vera, því at örvar ok spjót ok allskonar skotvápn flugu svá þykt sem drífa. Fjöldi manns féll af Eiríks sonum, bæði á vígvellinum ok á leið til skipanna, ok svá í fjörunni; ok fjöldi hljóp á kaf, mart komst á skipin, ok allir Eiríks synir, ok reru þegar undan, en Hákonar menn eptir þeim. Svá segir Þórðr Sjáreksson:
  
  Varði varga myrðir
  vítt, svá skal frið slíta,
  jöfur vildu þann eldask,
  öndvert fólk, at löndum;
  starf hófsk upp, þar er arfi
  ótta vanr á flótta
  gulls, en gramr var fallinn,
  Gunnhildar kom sunnan.
  Þrott var sýnt þar er settusk
  sinn róðrs við þröm stinnan,
  maðr lét önd ok annarr,
  úfár búendr sárir.
  Afreks veit þat er jöfri
  allríkr í styr slíkum
  göndlar njörðr, sá er gerði,
  gekk næst, hugins drekku.
  

  32. Dauði Hákonar konungs.

  Hákon konungr gékk út á skeið sína, lét þá binda sár sitt; en þar rann blóð svá mjök, at eigi fékk stöðvat. Ok er á leið daginn, þá úmætti konung; segir hann þá, at hann vill fara norðr á Álreksstaði til bús síns. En er þeir koma norðr at Hákonarhellu, þá lögðu þeir þar at, ok var þá konungr nær lífláti; kallaði hann þá á vini sína ok segir þeim skipan þá, er hann vill hafa á um ríkit. Hann átti dóttur eina barna, er Þóra hét, ok engan son. Hann bað þá senda þau orð Eiríks sonum, at þeir skyldu konungar vera yfir landi, en hann bað af þeim virkta vinum sínum ok frændum: en þótt mér verði lífs auðit, segir hann, þá mun ek af landi fara ok til kristinna manna, ok bœta þat, er ek hefi brotit við guð; en ef ek dey hér í heiðni, þá veiti mér þann gröpt er yðr sýnist. Litlu síðar andaðist Hákon konungr þar á hellunni, sem hann hafði fœddr verit.
  Hákon konungr var svá mjök harmaðr, at bæði vinir ok úvinir grétu dauða hans, ok kölluðu, at eigi mundi jafngóðr konungr koma síðan í Noreg. Vinir hans fluttu lík hans norðr á Sæheim á Norðhörðaland, ok urpu þar haug mikinn ok lögðu þar í konung með alvæpni sitt ok hinn bezta búnað sinn, en ekki fé annat. Mæltu þeir svá fyrir grepti hans, sem heiðinna manna siðr var til, vísuðu honum til Valhallar. Eyvindr skáldaspillir orti kvæði eitt um fall Hákonar konungs, ok svá þat hversu honum var þar fagnat; þat eru kölluð Hákonarmál, ok er þetta upphaf:
  
  Göndul ok Skögul
  sendi Gautatýr
  að kjósa um konunga,
  hverr Yngva ættar
  skyldi með Óðni fara
  ok í Valhöll vera.
  Bróður fundu þær Bjarnar
  í brynju fara,
  konung hinn kostsama
  kominn und gunnfána;
  drúptu dólgrar,
  en darraðr hristisk,
  upp var þá hildr um hafið.
  Hét á Háleygi
  sems á Hólmrygi
  jarla einbani,
  fór til orrostu.
  Gott hafði hinn göfgi
  gengi Norðmanna;
  œgir Eydana
  stóð und árhjálmi.
  Hrauzk or herváðum,
  hratt á völl brynju
  vísi verðungar
  áðr til vígs tœki;
  lék við ljóðmögu,
  skyldi land verja;
  gramr hinn glaðværi,
  stóð und gullhjálmi.
  Svá beit þá sverð
  or siklings hendi
  váðir Váfaðar
  sem í vatn brygði.
  Brökuðu broddar,
  brotnuðu skildir,
  glumruðu glymhringar
  í gotna hausum.
  Tröddusk törgur
  fyrir Týs ok bauga
  hjalta harðfótum
  hausar Norðmanna;
  róma varð í eyju,
  ruðu konungar
  skírar skjaldborgir
  í skatna blóði.
  Brunnu beneldar
  í blóðgum undum,
  lutu langbarðar
  að lýða fjörvi,
  svarraði sárgýmir
  á sverða nesi,
  féll flóð fleina
  í fjöru Storðar.
  Bléndusk við roðnar
  und randar himni,
  Sköglar veðr léku
  við skýs um bauga;
  umdu oddlár
  í Óðins veðri,
  hneig mart manna
  fyrir mækis straumi.
  Sátu þá döglingar
  með sverð um togin,
  með skarða skjöldu
  ok skotnar brynjur,
  vara sá herr
  í hugum er átti
  til Valhallar vega.
  Göndul þat mælti,
  studdisk geirskapti:
  vex nú gengi goða,
  er Hákoni hafa
  með her mikinn
  heim bönd um boðit.
  Vísi þat heyrði,
  hvat valkyrjur mæltu
  mærar af mars baki;
  hyggiliga létu
  og hjálmaðar sátu
  og höfðusk hlífar fyrir.
  
  Hákon:
  
  Hví þú svá gunni
  skiptir, Geirskögul?
  várum þó verðir gagns frá goðum.
  Skögul:
  
  Vér því völdum
  er þú velli hélzt
  en þínir fjándr flugu.
  Ríða við nú skulum,
  kvað hin ríka Skögul,
  grœnna heima goða
  Óðni at segja,
  að nú mun allvaldr koma
  á hann sjálfan at sjá.
  Hermóðr ok Bragi,
  kvað hroptatýr,
  gangit í gegn grami,
  því at konungr ferr,
  sá er kappi þykkir,
  til hallar hinnig."
  Ræsir þat mælti,
  var frá rómu komin,
  stóð allr í dreyra drifinn:
  illúðigr mjök
  þykkir oss Óðinn vera,
  sjám vér hans of hugi.
  Einherja grið
  þú skalt allra hafa,
  þigg þú at Ásum öl;
  jarla bági,
  þú átt inni hér
  átta brœðr, kvað Bragi.
  Gerðar várar,
  kvað hinn góði konungr,
  viljum vér sjálfir hafa,
  hjálm ok brynju
  skal hirða vel,
  gott er til geirs at taka.
  Þá þat kyndisk,
  hve sá konungr hafði
  vel um þyrmt véum,
  er Hákon báðu
  heilan koma
  ráð öll ok regin.
  Góðu dœgri
  verðr sá gramr um borinn,
  er sér getr slíkan sefa;
  hans aldar
  æ mun vera
  at góðu getit.
  Mun úbundinn
  á ýta sjöt
  Fenrisúlfr fara,
  áðr jafngóðr
  á auða tröð
  konungmaðr komi.
  Deyr fé.
  Deyja frændr,
  eyðist land ok láð;
  síz Hákon fór
  með heiðin goð,
  mörg er þjóð um þjáð.
  
  Источник: Heimskringla eða Sögur Noregs konunga Snorra Sturlusonar. N. Linder og H. A. Haggson. Uppsala, W. Schultz, 1869–1872.
  Текст с сайта Heimskringla
  
  
   

  Hákonar saga Aðalsteinsfóstra

  1. Hákon til konungs tekinn

  Hákon Aðalsteinsfóstri var þá á Englandi er hann spurði andlát Haralds konungs föður síns. Bjóst hann þá þegar til ferðar. Fékk Aðalsteinn konungur honum lið og góðan skipakost og bjó hans för allveglega og kom hann um haustið til Noregs. Þá spurði hann fall bræðra sinna og það að Eiríkur konungur var þá í Víkinni. Sigldi þá Hákon norður til Þrándheims og fór á fund Sigurðar Hlaðajarls er allra spekinga var mestur í Noregi og fékk þar góðar viðtökur og bundu þeir lag sitt saman. Hét Hákon honum miklu ríki ef hann yrði konungur.
  Þá létu þeir stefna þing fjölmennt og á þinginu talaði Sigurður jarl af hendi Hákonar og bauð bóndum hann til konungs. Eftir það stóð Hákon sjálfur upp og talaði. Mæltu þá tveir og tveir sín á milli að þar væri þá kominn Haraldur hinn hárfagri og orðinn ungur í annað sinn.
  Hákon hafði það upphaf síns máls að hann beiddi bændur að gefa sér konungsnafn og það með að veita sér fylgd og styrk til að halda konungdóminum en þar í mót bauð hann þeim að gera alla bændur óðalborna og gefa þeim óðul sín er á bjuggu.
  Að þessu erindi varð rómur svo mikill að allur búandamúgurinn æpti og kallaði að þeir vildu hann til konungs taka. Og var svo gert að Þrændir tóku Hákon til konungs um allt land. Þá var hann fimmtán vetra. Tók hann sér þá hirð og fór yfir land.
  Þau tíðindi spurðust á Upplönd að Þrændir höfðu sér konung tekið slíkan að öllu sem Haraldur hinn hárfagri var, nema það skildi að Haraldur hafði allan lýð í landi þrælkað og áþjáð en þessi Hákon vildi hverjum manni gott og bauð aftur að gefa bóndum óðul sín, þau er Haraldur konungur hafði af þeim tekið. Við þau tíðindi urðu allir glaðir og sagði hver öðrum. Flaug það sem sinueldur allt austur til landsenda. Margir bændur fóru af Upplöndum að hitta Hákon konung, sumir sendu menn, sumir gerðu orðsendingar og jartegnir, allir til þess að hans menn vildu gerast. Konungur tók því þakksamlega.
  

  2. Frá Hákoni konungi

  Hákon konungur fór öndurðan vetur á Upplönd, stefndi þar þing og dreif allt fólk á hans fund, það er komast mátti. Var hann þá til konungs tekinn á öllum þingum. Fór hann þá austur til Víkur. Þar komu til hans Tryggvi og Guðröður bræðrasynir hans og margir aðrir er upp töldu harma sína þá er hlotið höfðu af Eiríki bróður hans. Eiríks óvinsæld óx æ því meir sem allir menn gerðu sér kærra við Hákon konung og heldur höfðu sér traust að mæla sem þótti.
  Hákon konungur gaf konungsnafn Tryggva og Guðröði og ríki það sem Haraldur konungur hafði gefið feðrum þeirra. Tryggva gaf hann Ranríki og Vingulmörk en Guðröði Vestfold. En fyrir því að þeir voru ungir og bernskir þá setti hann til göfga menn og vitra að ráða landi með þeim. Gaf hann þeim land með þeim skildaga sem fyrr hafði verið, að þeir skyldu hafa helming skylda og skatta við hann. Fór Hákon konungur norður til Þrándheims er voraði hið efra um Upplönd.
  

  3. Ferð Eiríks úr landi

  Hákon konungur dró saman her mikinn í Þrándheimi er voraði og réð til skipa. Víkverjar höfðu og her mikinn úti og ætluðu til móts við Hákon. Eiríkur bauð og liði út um mitt land og varð honum illt til liðs því að ríkismenn margir skutust honum og fóru til Hákonar.
  En er hann sá engi efni til mótstöðu í móti her Hákonar þá sigldi hann vestur um haf með því liði er honum vildi fylgja. Fór hann fyrst til Orkneyja og hafði þaðan með sér lið mikið. Þá sigldi hann suður til Englands og herjaði um Skotland hvar sem hann kom við land. Hann herjaði og allt norður um England.
  Aðalsteinn Englakonungur sendi orð Eiríki og bauð honum að taka af sér ríki í Englandi, sagði svo að Haraldur konungur faðir hans var mikill vinur Aðalsteins konungs svo að hann vill það virða við son hans. Fóru þá menn í milli konunganna og semst það með einkamálum að Eiríkur konungur tók Norðimbraland að halda af Aðalsteini konungi og verja þar land fyrir Dönum og öðrum víkingum. Eiríkur skyldi láta skírast og kona hans og börn þeirra og allt lið hans það er honum hafði fylgt þangað. Tók Eiríkur þenna kost. Var hann þá skírður og tók rétta trú. Norðimbraland er kallað fimmtungur Englands. Hann hafði aðsetu í Jórvík þar sem menn segja að fyrr hafi setið Loðbrókarsynir.
  Norðimbraland var mest byggt Norðmönnum síðan er Loðbrókarsynir unnu landið. Herjuðu Danir og Norðmenn oftlega þangað síðan er vald landsins hafði undan þeim gengið. Mörg heiti landsins eru þar gefin á norræna tungu, Grímsbær og Hauksfljót og mörg önnur.
  

  4. Fall Eiríks konungs

  Eiríkur konungur hafði fjölmenni mikið um sig, hélt þar fjölda Norðmanna er austan hafði farið með honum og enn komu margir vinir hans síðan af Noregi. Hann hafði land lítið. Þá fór hann jafnan í hernað á sumrum, herjaði á Skotland og Suðureyjar, Írland og Bretland og aflaði sér svo fjár.
  Aðalsteinn konungur varð sóttdauður. Hann hafði verið konungur fjórtán vetur og átta vikur og þrjá daga. Síðan var konungur í Englandi Játmundur bróðir hans. Var honum ekki um Norðmenn. Var Eiríkur konungur eigi í kærleikum við hann og fóru þá þau orð um af Játmundi konungi að hann mundi annan höfðingja setja yfir Norðimbraland.
  En er það spurði Eiríkur konungur þá fór hann í vesturvíking og hafði úr Orkneyjum með sér Arnkel og Erlend sonu Torf-Einars. Síðan fór hann í Suðureyjar og voru þar margir víkingar og herkonungar og réðust til liðs með Eiríki. Hélt hann þá öllu liðinu fyrst til Írlands og hafði þaðan lið slíkt er hann fékk. Síðan fór hann til Bretlands og herjaði þar. Eftir það sigldi hann suður undir England og herjaði þar sem í öðrum stöðum en allt lið flýði þar sem hann fór. Og með því að Eiríkur var hreystimaður mikill og hafði her mikinn þá treystist hann svo vel liði sínu að hann gekk langt á land upp og herjaði og leitaði eftir mönnum.
  Ólafur hét konungur sá er Játmundur konungur hafði þar sett til landvarnar. Hann dró saman her óvígjan og fór á hendur Eiríki konungi og varð þar mikil orusta. Féllu mjög enskir menn og þar sem einn féll komu þrír af landi ofan í staðinn. Og hinn efra hlut dagsins snýr mannfallinu á hendur Norðmönnum og féll þar mikið fólk og að lyktum þess dags féll Eiríkur konungur og fimm konungar með honum. Þessir eru nefndir: Guttormur og synir hans tveir, Ívar og Hárekur. Þar féll og Sigurður og Rögnvaldur. Þar féll og Arnkell og Erlendur synir Torf-Einars. Þar varð allmikið mannfall af Norðmönnum en þeir er undan komust fóru til Norðimbralands og sögðu Gunnhildi og sonum hennar þessi tíðindi.
  

  5. Ferð Gunnhildarsona

  En er þau Gunnhildur urðu þessa vör, að Eiríkur konungur var fallinn og hann hafði áður herjað land Englakonungs, þá þykjast þau vita að þeim mun þar vera eigi friðvænt. Búast þau þá þegar í brott af Norðimbralandi og hafa skip þau öll er Eiríkur konungur hafði átt, höfðu lið það og allt er þeim vildi fylgja og óf lausafjár er þar hafði saman dregist í sköttum á Englandi en sumt hafði fengist í hernaði. Þau halda liði sínu norður til Orkneyja og staðfestust þar um hríð. Þá var þar jarl Þorfinnur hausakljúfur sonur Torf-Einars. Tóku þá synir Eiríks undir sig Orkneyjar og Hjaltland og höfðu skatta af og sátu þar um vetrum en fóru í vesturvíking á sumrum, herjuðu um Skotland og Írland.
  Þess getur Glúmur Geirason:
  
  Hafði för til ferju
  fróðr Skáneyjar góða
  blakkríðandi bakka
  barnungr þaðan farna.
  Rógeisu vann ræsir,
  rand-Ullr, á Skotlandi,
  sendi seggja kindar
  sverðbautinn her Gauti.
  Dólgeisu rak dísar,
  drótt kom mörg á flótta,
  gumna vinr að gamni
  gjóðum, írskrar þjóðar.
  Foldar rauð og felldi
  Freyr í manna dreyra
  sunnr, á sigr um hlynninn,
  seggi mækis eggjar.
  

  6. Orusta á Jótlandi

  Hákon konungur Aðalsteinsfóstri lagði undir sig allan Noreg þá er Eiríkur bróðir hans hafði brott flúið. Hákon konungur sótti hinn fyrsta vetur vestur í landið, eftir það norður í Þrándheim og sat þar. En fyrir þær sakir að eigi þótti friðlegt ef Eiríkur konungur leitaði vestan um haf með her sinn, sat hann fyrir því með lið sitt um mitt land í Firðafylki og Sogni, á Hörðalandi og Rogalandi.
  Hákon setti Sigurð Hlaðajarl yfir öll Þrændalög svo sem hann hafði fyrr haft og Hákon faðir hans af Haraldi konungi hinum hárfagra.
  En er Hákon konungur spurði fall Eiríks konungs bróður síns og það að synir Eiríks konungs höfðu ekki traust í Englandi þá þótti honum lítil ógn af þeim standa, fór þá með liði sínu á einu sumri austur í Vík.
  Í þann tíma herjuðu Danir mjög í Víkina og gerðu þar oft mikinn skaða. En er þeir spurðu að Hákon konungur var þar kominn með her mikinn þá flýðu allir undan, sumir suður til Hallands en þeir er nær meir voru Hákoni konungi stefndu út á hafið og svo suður til Jótlands. En er Hákon konungur varð þessa var þá sigldi hann eftir þeim með allan her sinn.
  En er hann kom til Jótlands og menn urðu við það varir þá draga þeir her saman og vilja verja land sitt og ráða til orustu við Hákon konung. Varð þar orusta mikil. Barðist Hákon konungur svo djarflega að hann var fyrir framan merki og hafði hvorki hjálm né brynju. Hákon konungur hafði sigur og rak flótta langt á land upp.
  Svo kvað Guttormur sindri í Hákonardrápu:
  
  Bifrauknum trað bekkjar
  bláröst konungr árum.
  Mætr hlóð mildingr Jótum
  mistar vífs í drífu.
  Svangæðir rak síðan
  sótt Jálfaðar flótta
  hrótgiljaðar hylja
  hrafnvíns að mun sínum.

  7. Orusta í Eyrarsundi

  Síðan hélt Hákon konungur liði sínu sunnan til Selundar og leitaði víkinga. Hann reri með tvær snekkjur fram í Eyrarsund. Þar hitti hann ellefu víkingasnekkjur og lagði þegar til orustu við þá og lauk svo að hann hafði sigur og hrauð öll víkingaskipin.
  Svo segir Guttormur sindri:
  
  Álmdrósar fór eisu
  élrunnr mörum sunnan
  trjónu tingls á græna
  tveim einum selmeina,
  þá er ellefu allar
  allreiðr Dana skeiðar
  valsendir hrauð vandar,
  víðfrægr að það síðan.

  8. Hernaður Hákonar konungs í Danmörk

  Eftir það herjaði Hákon konungur víða um Selund og rændi mannfólkið en drap sumt en sumt hertók hann, tók gjöld stór af sumum, fékk þá enga mótstöðu.
  Svo segir Guttormur sindri:
  
  Selund náði þá síðan
  sóknheggr und sig leggja,
  vals og Vinda frelsi
  við Skáneyjarsíðu.
  Síðan fór Hákon konungur austur fyrir Skáneyjarsíðu og herjaði allt, tók gjöld og skatta af landinu og drap alla víkinga hvar sem hann fann, bæði Dani og Vindur. Fór hann allt austur fyrir Gautland og herjaði þar og fékk þar stór gjöld af landinu.
  Svo segir Guttormur sindri:
  
  Skattgilda vann skyldir
  skautjalfaðar Gauta.
  Gullskýflir vann gjöflastr
  geirveðr í för þeiri.
  Hákon konungur fór aftur um haustið með lið sitt og hafði fengið ógrynni fjár. Hann sat um veturinn í Víkinni við áhlaupum ef Danir og Gautar gerðu þar.
  

  9. Frá Tryggva konungi

  Það haust kom Tryggvi konungur Ólafsson úr vesturvíking. Hafði hann þá áður herjað um Írland og Skotland.
  Um vorið fór Hákon konungur norður í land og setti Tryggva konung bróðurson sinn yfir Víkina að verja fyrir ófriði og eignast slíkt af þeim löndum í Danmörku er Hákon konungur hafði hið fyrra sumarið skattgilt.
  Svo segir Guttormur sindri:
  
  Og sóknhattar setti
  svellrjóðr að því fljóði
  Ónars, eiki grónu,
  austr geðbæti hraustan,
  þann er áðr frá Írum
  íðvandr um kom skíðum
  salbrigðandi Sveigðis
  svanvangs liði þangað.

  10. Frá Gunnhildarsonum

  Haraldur konungur Gormsson réð þá fyrir Danmörku. Honum líkaði stórilla það er Hákon konungur hafði herjað í land hans og fóru þau orð um að Danakonungur mundi hefnast vilja en það varð þó ekki svo bráðlega.
  En er þetta spurði Gunnhildur og synir hennar, að ófriður var millum Danmerkur og Noregs, þá byrja þau ferð sína vestan. Þau giftu Ragnhildi dóttur Eiríks Arnfinni syni Þorfinns hausakljúfs. Settist þá enn Þorfinnur jarl að Orkneyjum en Eiríkssynir fóru í brott. Gamli Eiríksson var þá nokkuru elstur og var hann þó eigi roskinn maður.
  En er Gunnhildur kom til Danmerkur með sonu sína þá fór hún á fund Haralds konungs og fékk þar góðar viðtekjur. Fékk Haraldur konungur þeim veislur í ríki sínu svo miklar að þau fengu vel haldið sig og menn sína. En hann tók til fósturs Harald Eiríksson og knésetti hann. Fæddist hann þar upp í hirð Danakonungs. Sumir Eiríkssynir fóru í hernað þegar er þeir höfðu aldur til og öfluðu sér fjár, herjuðu um Austurveg. Þeir voru snemma menn fríðir og fyrr rosknir að afli og atgervi en að vetratali.
  Þess getur Glúmur Geirason í Gráfeldardrápu:
  
  Austrlöndum fórst undir
  allvaldr, sá er gaf skaldum,
  hann fékk gagn að gunni,
  gunnhörga slög mörgum.
  Slíðrtungur lét syngva
  sverðleiks reginn. Ferðir
  sendi gramr að grundu
  gullvarpaðar snarpar.
  Eiríkssynir snerust þá og með her sinn norður í Víkina og herjuðu þar en Tryggvi konungur hafði her úti og hélt til móts við þá og áttu þeir orustur margar og höfðu ýmsir sigur. Herjuðu Eiríkssynir stundum í Víkina en Tryggvi stundum um Halland og Sjáland.
  

  11. Fæddur Hákon hinn ríki

  Þá er Hákon var konungur í Noregi var friður góður með búendum og kaupmönnum svo að engi grandaði öðrum né annars fé. Þá var ár mikið bæði á sjá og á landi.
  Hákon konungur var allra manna glaðastur og málsnjallastur og lítillátastur. Hann var maður stórvitur og lagði mikinn hug á lagasetning. Hann setti Gulaþingslög með ráði Þorleifs spaka og hann setti Frostaþingslög með ráði Sigurðar jarls og annarra Þrænda þeirra er vitrastir voru. En Heiðsævislög hafði sett Hálfdan svarti sem fyrr er ritað.
  Hákon konungur hafði jólaveislu í Þrándheimi. Hafði Sigurður jarl búið fyrir honum á Hlöðum. Hina fyrstu jólanótt ól Bergljót kona jarls sveinbarn.
  Eftir um daginn jós Hákon konungur svein þann vatni og gaf nafn sitt og óx sveinn sá upp og varð síðan ríkur maður og göfugur. Sigurður jarl var hinn kærsti vinur Hákonar konungs.
  

  12. Frá Eysteini illa

  Eysteinn Upplendingakonungur, er sumir kalla hinn ríkja en sumir hinn illa, hann herjaði í Þrándheim og lagði undir sig Eynafylki og Sparbyggjafylki og setti þar yfir son sinn er hét … En Þrændir drápu hann.
  Eysteinn konungur fór annað sinn herför í Þrándheim og herjaði þá víða og lagði undir sig. Þá bauð hann Þrændum hvort þeir vildu heldur hafa að konungi þræl hans er hét Þórir faxi eða hund er Saur hét en þeir kuru hundinn því að þeir þóttust þá mundu heldur sjálfráða. Þeir létu síða í hundinn þriggja manna vit og gó hann til tveggja orða en mælti hið þriðja. Helsi var honum gert og viðjar af silfri og gulli. En þegar er saurugt var báru hirðmenn hann á herðum sér. Hásæti var honum búið og hann sat á haugi sem konungar og bjó í Eyjunni innri og hafði aðsetu þar sem heitir Saurshaugur. Það er sagt að honum varð að bana að vargar lögðust á hjörð hans en hirðmenn eggjuðu hann að verja fé sitt. Hann gekk af hauginum og fór þangað til sem vargarnir voru en þeir rifu hann þegar í sundur.
  Mörg undur önnur gerði Eysteinn konungur við Þrændi. Af þeim hernaði og ófriði flýðu margir höfðingjar og mart fólk flýði óðul sín.
  Ketill jamti sonur Önundar jarls úr Sparabúi fór austur um Kjöl og mikill mannfjöldi með honum og höfðu búferli sín með sér. Þeir ruddu markir og byggðu þar stór héruð. Það var síðan kallað Jamtaland.
  Sonarsonur Ketils var Þórir helsingur. Hann fór fyrir víga sakir af Jamtalandi og austur yfir markir þær er þar verða og byggði þar og sótti þannug fjöldi manns með honum, og það er kallað Helsingjaland. Gengur það allt austur til sjávar. Helsingjaland byggðu Svíar allt hið eystra með hafinu.
  En er Haraldur konungur hinn hárfagri ruddi ríki fyrir sér þá stökk enn fyrir honum fjöldi manns úr landi, Þrændir og Naumdælir, og gerðust þá enn byggðir austur um Jamtaland og sumir fóru allt í Helsingjaland. Helsingjar höfðu kaupferðir sínar til Svíþjóðar og voru þannug lýðskyldir að öllu en Jamtur voru mjög alls í millum og gaf engi að því gaum fyrr en Hákon setti frið og kaupferðir til Jamtalands og vingaðist þar við ríkismenn. Þeir sóttu síðan austan á hans fund og játuðu honum hlýðni sinni og skattgjöfum og gerðust hans þegnar því að þeir spurðu gott til hans. Vildu þeir heldur þýðast undir hans konungdóm en undir Svíakonung því að þeir voru af Norðmanna ætt komnir en hann setti þeim lög og landsrétt. Svo gerðu og allir Helsingjar þeir er æskaðir voru um Kjöl norðan.
  

  13. Frá Hákoni konungi

  Hákon konungur var vel kristinn er hann kom í Noreg. En fyrir því að þar var land allt heiðið og blótskapur mikill og stórmenni mart, en hann þóttist liðs þurfa mjög og alþýðuvinsæld, þá tók hann það ráð að fara leynilega með kristninni, hélt sunnudaga og frjádagaföstu. Hann setti það í lögum að hefja jólahald þann tíma sem kristnir menn og skyldi þá hver maður eiga mælis öl en gjalda fé ella og halda heilagt meðan öl ynnist. En áður var jólahald hafið hökunótt. Það var miðsvetrarnótt og haldin þriggja nátta jól.
  Hann ætlaði svo, er hann festist í landinu og hann hefði frjálslega undir sig lagt allt land, að hafa þá fram kristniboð. Hann gerði svo fyrst að hann lokkaði þá menn er honum voru kærstir til kristni. Kom svo með vinsæld hans að margir létu skírast en sumir létu af blótum. Hann sat löngum í Þrándheimi því að þar var mestur styrkur landsins.
  En er Hákon konungur þóttist fengið hafa styrk af nokkurum ríkismönnum að halda upp kristninni þá sendi hann til Englands eftir biskupi og öðrum kennimönnum. Og er þeir komu í Noreg þá gerði Hákon konungur það bert að hann vildi bjóða kristni um allt land. En Mærir og Raumdælir skutu þannug sínu máli sem Þrændir voru. Hákon konungur lét þá vígja kirkjur nokkurar og setti þar presta til.
  En er hann kom í Þrándheim þá stefndi hann þing við bændur og bauð þeim kristni. Þeir svara svo að þeir vilja þessu máli skjóta til Frostaþings og vilja þá að þeir komi úr öllum fylkjum þeim sem eru í Þrændalögum, segja að þá munu þeir svara þessu vandmæli.
  

  14. Frá blótum

  Sigurður Hlaðajarl var hinn mesti blótmaður og svo var Hákon faðir hans. Hélt Sigurður jarl upp blótveislum öllum af hendi konungs þar í Þrændalögum.
  Það var forn siður þá er blót skyldi vera að allir bændur skyldu þar koma sem hof var og flytja þannug föng sín, þau er þeir skyldu hafa meðan veislan stóð. Að veislu þeirri skyldu allir menn öl eiga. Þar var og drepinn alls konar smali og svo hross en blóð það allt er þar kom af, þá var kallað hlaut og hlautbollar það er blóð það stóð í, og hlautteinar, það var svo gert sem stökklar, með því skyldi rjóða stallana öllu saman og svo veggi hofsins utan og innan og svo stökkva á mennina en slátur skyldi sjóða til mannfagnaðar. Eldar skyldu vera á miðju gólfi í hofinu og þar katlar yfir. Skyldi full um eld bera en sá er gerði veisluna og höfðingi var, þá skyldi hann signa fullið og allan blótmatinn. Skyldi fyrst Óðins full, skyldi það drekka til sigurs og ríkis konungi sínum, en síðan Njarðar full og Freys full til árs og friðar. Þá var mörgum mönnum títt að drekka þar næst bragafull. Menn drukku og full frænda sinna, þeirra er heygðir höfðu verið, og voru það minni kölluð.
  Sigurður jarl var manna örvastur. Hann gerði það verk er frægt var mjög að hann gerði mikla blótveislu á Hlöðum og hélt einn upp öllum kostnaði.
  Þess getur Kormákur Ögmundarson í Sigurðardrápu:
  
  Hafit maðr ask né eskis
  afspring með sér þingað
  fésæranda að færa
  fets. Véltu goð Þjassa.
  Hver muni vés við valdi
  vægja kind um bægjast,
  því að fúr-Rögni fagnar
  fens. Vó gramr til menja.

  15. Þing á Frostu

  Hákon konungur kom til Frostaþings og var þar komið allfjölmennt af bóndum. En er þing var sett þá talaði Hákon konungur, hóf þar fyrst að það væri boð hans og bæn við bændur og búþegna, ríka og óríka, og þar með við alla alþýðu, unga menn og gamla, sælan og vesælan, konur sem karla, að allir menn skyldu kristnast láta og trúa á einn guð, Krist Maríuson, en hafna blótum öllum og heiðnum goðum, halda heilagt hinn sjöunda hvern dag við vinnum öllum, fasta og hinn sjöunda hvern dag.
  En þegar er konungur hafði þetta upp borið fyrir alþýðu þá var þegar mikill kurr. Kurruðu bændur um það er konungur vildi vinnur taka af þeim og svo að við það mátti landið eigi byggja. En verkalýður og þrælar kölluðu það að þeir mættu eigi vinna ef þeir skyldu eigi mat hafa, sögðu og að það var skaplöstur Hákonar konungs og föður hans og þeirra frænda að þeir voru illir af mat, svo þótt þeir væru mildir af gulli.
  Ásbjörn af Meðalhúsum úr Gaulardal stóð upp og svaraði erindi konungs og mælti: «Það hugðum vér bændur Hákon konungur,» segir hann, «að þá er þú hafðir hið fyrsta þing haft hér í Þrándheimi og höfðum þig til konungs tekinn og þegið af þér óðul vor að vér hefðum þá höndum himin tekið, en nú vitum vér eigi hvort heldur er, að vér munum frelsi þegið hafa eða muntu nú láta þrælka oss af nýju með undarlegum hætti, að vér munum hafna átrúnaði þeim er feður vorir hafa haft fyrir oss og allt foreldri, fyrst um brunaöld en nú um haugsöld, og hafa þeir verið miklu göfgari en vér og hefir oss þó dugað þessi átrúnaður. Vér höfum lagt til yðar svo mikla ástúð að vér höfum þig ráða látið með oss öllum lögum og landsrétt. Nú er það vilji vor og samþykki bóndanna að halda þau lög sem þú settir oss hér á Frostaþingi og vér játuðum þér. Viljum vér allir þér fylgja og þig til konungs halda meðan einnhver er lífs bóndanna, þeirra er hér eru nú á þinginu, ef þú konungur vilt nokkuð hóf við hafa að beiða oss þess eins er vér megum veita þér og oss sé eigi ógeranda. En ef þér viljið þetta mál taka með svo mikilli frekju að deila afli og ofríki við oss þá höfum vér bændur gert ráð vort að skiljast allir við þig og taka oss annan höfðingja, þann er oss haldi til þess að vér megum í frelsi hafa þann átrúnað sem vér viljum. Nú skaltu konungur kjósa um kosti þessa áður þing sé slitið.»
  Að erindi þessu gerðu bændur róm mikinn og segja að þeir vilja svo vera láta.
  

  16. Svör Sigurðar jarls

  En er hljóð fékkst þá svaraði Sigurður jarl: «Það er vilji Hákonar konungs að samþykkja við yður bændur og láta aldrei skilja yðra vináttu.»
  Bændur segja að þeir vilja að konungur blóti til árs þeim og friðar svo sem faðir hans gerði. Staðnar þá kurrinn og slíta þeir þinginu.
  Síðan talaði Sigurður jarl við konung að hann skyldi eigi fyrirtaka með öllu að gera sem bændur vildu, segir að eigi mundi annað hlýða: «Er þetta konungur, sem sjálfir þér megið heyra, vilji og ákafi höfðingja og þar með alls fólks. Skulum vér konungur hér finna til gott ráð nokkuð.»
  Og samdist það með þeim konungi og jarli.
  

  17. Frá blótum

  Um haustið að vetri var blótveisla á Hlöðum og sótti þar til konungur. Hann hafði jafnan fyrr verið vanur ef hann var staddur þar er blót voru að matast í litlu húsi með fá menn. En bændur töldu að því er hann sat eigi í hásæti sínu þá er mestur var mannfagnaður. Sagði jarl að hann skyldi eigi þá svo gera. Var og svo að konungur sat í hásæti sínu.
  En er hið fyrsta full var skenkt þá mælti Sigurður jarl fyrir og signaði Óðni og drakk af horninu til konungs. Konungur tók við og gerði krossmark yfir.
  Þá mælti Kár af Grýtingi: «Hví fer konungurinn nú svo? Vill hann enn eigi blóta?»
  Sigurður jarl svarar: «Konungur gerir svo sem þeir allir er trúa á mátt sinn og megin og signa full sitt Þór. Hann gerði hamarsmark yfir áður hann drakk.»
  Var þá kyrrt um kveldið.
  Eftir um daginn er menn gengu til borða þá þustu bændur að konungi, sögðu að hann skyldi eta þá hrossaslátur. Konungur vildi það fyrir engan mun. Þá báðu þeir hann drekka soðið. Hann vildi það eigi. Þá báðu þeir hann eta flotið. Hann vildi það og eigi og var þá við atgöngu.
  Sigurður jarl segir að hann vill sætta þá og bað þá hætta storminum og bað hann konung gína yfir ketilhödduna er soðreykinn hafði lagt upp af hrossaslátrinu og var smjör haddan. Þá gekk konungur til og brá líndúk um hödduna og gein yfir og gekk síðan til hásætis og líkaði hvorigum vel.
  

  18. Blótveisla á Mærini

  Um veturinn eftir var búið til jóla konungi inn á Mærini. En er að leið jólunum þá lögðu þeir stefnu með sér átta höfðingjar er mest réðu fyrir blótum í öllum Þrændalögum. Þeir voru fjórir utan úr Þrándheimi: Kár af Grýtingi og Ásbjörn af Meðalhúsum, Þorbergur af Varnesi, Ormur af Ljoxu, en af Innþrændum: Blótólfur af Ölvishaugi, Narfi af Staf úr Veradal, Þrándur haka af Eggju, Þórir skegg af Húsabæ í Eyjunni innri. Þessir átta menn bundust í því að þeir fjórir af Útþrændum skyldu eyða kristninni en þeir fjórir af Innþrændum skyldu neyða konung til blóta.
  Útþrændir fóru fjórum skipum suður á Mæri og drápu þar presta þrjá og brenndu kirkjur þrjár, fóru aftur síðan.
  En er Hákon konungur og Sigurður jarl komu inn á Mærini með her sinn þá voru þar bændur komnir allfjölmennt.
  Hinn fyrsta dag að veislunni veittu bændur honum atgöngu og báðu hann blóta en hétu honum afarkostum ella. Sigurður jarl bar þá mál í millum þeirra. Kemur þá svo að Hákon konungur át nokkura bita af hrosslifur. Drakk hann þá öll minni krossalaust, þau er bændur skenktu honum.
  En er veislu þeirri var lokið fór konungur og jarl þegar út á Hlaðir. Var konungur allókátur og bjóst þegar í brott með öllu liði sínu úr Þrándheimi og mælti svo að hann skyldi fjölmennari koma í annað sinn í Þrándheim og gjalda Þrændum þenna fjandskap er þeir höfðu til hans gert.
  Sigurður jarl bað konung gefa Þrændum þetta ekki að sök, segir svo að konungi mundi ekki það duga að heitast eða herja á innanlandsfólk og þar síst er mestur styrkur var landsins sem í Þrándheimi var.
  Konungur var svo reiður að ekki mátti orðum við hann koma. Fór hann í brott úr Þrándheimi og suður á Mæri, dvaldist þar um veturinn og um vorið. En er sumraði dró hann lið að sér og voru þau orð á að hann mundi fara með her þann á hendur Þrændum.
  

  19. Orusta á Ögvaldsnesi

  Hákon konungur var þá á skip kominn og hafði lið mikið. Þá komu honum tíðindi sunnan úr landi, þau að synir Eiríks konungs voru komnir sunnan af Danmörk í Víkina og það fylgdi að þeir höfðu elt af skipum Tryggva konung Ólafsson austur við Sótanes. Höfðu þeir þá víða herjað í Víkinni og höfðu margir menn undir þá gengið.
  En er konungur spurði þessi tíðindi þá þóttist hann liðs þurfa. Sendi hann þá orð Sigurði jarli að koma til sín og svo öðrum höfðingjum þeim er honum var liðs að von. Sigurður jarl kom til Hákonar konungs og hafði allmikið lið. Voru þar þá allir Þrændir þeir er um veturinn höfðu mest gengið að konunginum að pynda hann til blóta. Voru þeir þá allir í sætt teknir af fortölum Sigurðar jarls.
  Fór Hákon konungur þá suður með landi. En er hann kom suður um Stað þá spurði hann að Eiríkssynir voru þá komnir á Norður-Agðir. Fóru þá hvorir í móti öðrum. Varð fundur þeirra á Körmt. Gengu þá hvorir af skipum og börðust á Ögvaldsnesi. Voru hvorirtveggju allfjölmennir. Varð þar orusta mikil. Sótti Hákon konungur hart fram og var þar fyrir Guttormur konungur Eiríksson með sína sveit og eigast þeir höggvaskipti við. Þar féll Guttormur konungur og var merki hans niður höggvið. Féll þar þá mart lið um hann. Því næst kom flótti í lið Eiríkssona og flýðu þeir til skipanna og reru í brott og höfðu látið mikið lið.
  Þess getur Guttormur sindri:
  
  Val-Rögnir lét vegnum
  vígnestr saman bresta
  handar vafs of höfðum
  hlymmildingum gildir.
  Þar gekk Njörðr af Nirði
  nadds hámána raddar
  valbrands víðra landa
  vopnunduðum sunda.
  Hákon konungur fór til skipa sinna og hélt austur eftir Gunnhildarsonum. Fóru þá hvorirtveggju sem mest máttu þar til er þeir komu á Austur-Agðir. Þá sigldu Eiríkssynir á haf og suður til Jótlands.
  Þess getur Guttormur sindri:
  
  Álmdrógar varð ægis
  oft sinn, en þess minnumst,
  barma öld fyr Baldri
  bensíks vita ríkis.
  Böðsækir hélt bríkar,
  bræðr síns, og rak flæðu
  undan allar kindir
  Eiríks á haf snekkjum.
  Síðan fór Hákon konungur norður aftur til Noregs en Eiríkssynir dvöldust þá enn í Danmörk langa hríð.
  

  20. Lagasetning Hákonar konungs

  Eftir þessa orustu setti Hákon konungur það í lögum um allt land með sjá og svo langt upp á land sem lax gengur ofarst, að hann skipaði allri byggð og skipti í skipreiður en hann skipti skipreiðum í fylki. Var þá ákveðið hversu mörg skip voru eða hversu stór skyldi út gera úr hverju fylki þá er almenningur væri úti og skyldi almenningur vera skyldur út að gera þegar er útlendur her væri í landi. Það skyldi og fylgja útboði því að vita skyldi gera á hám fjöllum svo að hvern mætti sjá frá öðrum. Segja menn svo að á sjö nóttum fór herboðið frá hinum synnsta vita í hina nyrstu þinghá á Hálogalandi.
  

  21. Frá Eiríkssonum

  Eiríkssynir voru mjög í hernaði í Austurvegi en stundum herjuðu þeir í Noreg svo sem fyrr er ritað. En Hákon konungur réð Noregi og var hinn vinsælasti. Var þá og árferð góð í landi og góður friður.
  

  22. Ferð Eiríkssona til Noregs

  Þá er Hákon hafði verið konungur í Noregi tuttugu vetur komu sunnan úr Danmörku synir Eiríks og höfðu allmikið lið. Það var mikið lið er þeim hafði fylgt í hernaði en þó var miklu meiri Danaher er Haraldur Gormsson hafði fengið þeim í hendur. Þeir fengu hraðbyri mikið og sigldu út af Vendli og komu utan að Ögðum, héldu síðan norður með landi og sigldu síðan dag og nótt.
  En vitum var ekki upp skotið fyrir þá sök að sú var siðvenja að vitar fóru austan eftir landi en austur þar hafði ekki orðið vart við ferð þeirra. Það bar og enn til að konungur hafði viðurlög mikil ef vitar væru rangt upp bornir, þeim mönnum er kunnir og sannir urðu að því, fyrir þá sök að herskip og víkingar fóru um úteyjar og herjuðu og hugðu landsmenn að þar mundu fara synir Eiríks. Var þá vitum upp skotið og varð herhlaup um land allt en Eiríkssynir fóru aftur til Danmerkur og höfðu engan Danaher haft nema sitt lið. En stundum voru það annars konar víkingar. Varð Hákon konungur þessu mjög reiður er starf og fékostnaður varð af þessu en ekki gagn. Bændur töldu og að fyrir sína hönd er svo fór.
  Og varð þessi sök til er engi njósn fór fyrir um ferð Eiríkssona fyrr en þeir komu norður í Úlfasund. Þeir lágu þar sjö nætur. Fór þá sögn hið efra um eiðið norður um Mæri en Hákon konungur var þá á Sunn-Mæri, í ey þeirri er Fræði heitir þar sem heitir Birkiströnd, að búi sínu og hafði ekki lið nema hirð sína og bændur þá er verið höfðu í boði hans.
  

  23. Frá Agli ullserk

  Njósnarmenn komu til Hákonar konungs og sögðu honum sín erindi, að Eiríkssynir voru með her mikinn fyrir sunnan Stað. Þá lét hann kalla til sín þá menn er þar voru vitrastir og leitaði ráðs við þá hvort hann skal berjast við sonu Eiríks, þótt liðsmunur sé mikill, eða skal hann fara norður undan og fá sér lið meira.
  Egill ullserkur er nefndur bóndi einn er þar var þá, gamlaður mjög, og hafði verið meiri og sterkari hverjum manni og hinn mesti orustumaður. Hann hafði lengi borið merki Haralds konungs hins hárfagra.
  Egill svaraði ræðu konungs: «Var eg í nokkurum orustum með Haraldi konungi föður yðrum. Barðist hann stundum við meira liði, stundum við minna. Hafði hann jafnan sigur. Aldregi heyrði eg hann leita þess ráðs að vinir hans skyldu kenna honum að flýja. Munum vér og eigi það ráð gefa konungur því að vér þykjumst eiga höfðingja öruggan. Þér skuluð og eiga trausta fylgd af oss.»
  Margir aðrir studdu og þá þetta mál. Konungur sagði og svo að hann var þess fúsari að berjast með það er til fengist. Var það þá ráðið. Lét konungur þá skera upp herör og senda alla vega frá sér og lét draga lið saman, slíkt er hann fékk.
  Þá mælti Egill ullserkur: «Það óttaðist eg um hríð er friður þessi hinn mikli var að eg mundi verða ellidauður inni á pallstrám mínum en eg vildi heldur falla í orustu og fylgja höfðingja mínum. Kann nú vera að svo megi verða.»
  

  24. Orusta við Fræðarberg

  Synir Eiríks héldu norður um Stað þegar er leiði gaf. En er þeir komu norður um Stað þá spyrja þeir hvar Hákon konungur var og halda til móts við hann. Hákon konungur hafði níu skip. Hann lagðist norður undir Fræðarberg í Féeyjarsundi en Eiríkssynir lögðu að fyrir sunnan bergið. Þeir höfðu meir en tuttugu skip.
  Hákon konungur sendi þeim boð og bað þá á land ganga, segir að hann hafði þeim völl haslað á Rastarkálf. Þar eru sléttir vellir og miklir en fyrir ofan gengur brekka löng og heldur lág. Gengu Eiríkssynir þar af skipum sínum og norður yfir hálsinn fyrir innan Fræðarberg og svo fram á Rastarkálf.
  Egill mælti þá til Hákonar konungs, bað hann fá sér tíu menn og tíu merki. Konungur gerði svo. Gekk þá Egill með menn sína upp undir brekkuna.
  En Hákon konungur gekk upp á völlinn með sitt lið, setti upp merki og fylkti og sagði svo: «Vér skulum hafa fylking langa svo að þeir kringi eigi um oss þótt þeir hafi lið meira.»
  Gerðu þeir svo. Varð þar orusta mikil og hin snarpasta. Egill lét þá setja upp merki þau tíu er hann hafði og skipaði svo mönnum þeim er báru að þeir skyldu ganga sem næst brekkunni og láta stundar hríð í millum hvers þeirra. Þeir gerðu svo og gengu fram með brekkunni sem næst svo sem þeir mundu vilja koma á bak þeim Eiríkssonum. Það sáu þeir er efstir stóðu í fylkingu Eiríkssona að merki mörg fóru óðfluga og gnæfuðu fyrir ofan brekkuna og hugðu að þar mundi fylgja lið mikið og mundi vilja koma á bak þeim, milli og skipanna. Gerðist þar þá kall mikið. Sagði hver öðrum hvað títt var. Því næst kom flótti í lið þeirra. En er það sáu konungarnir þá flýðu þeir. Hákon konungur sótti þá hart fram og ráku þeir flóttann og felldu lið mikið.
  

  25. Frá Eiríkssonum

  Gamli Eiríksson, þá er hann kom upp á hálsinn fyrir ofan bergið, þá snerist hann aftur og sá þá að ekki lið fór eftir meira en það er þeir höfðu áður barist við og þetta var prettur einn. Þá lét Gamli konungur blása herblástur og setja upp merki og skaut á fylking. Hurfu að því allir Norðmenn en Danir flýðu til skipanna.
  En er Hákon konungur og hans lið kom að þá varð þar orusta í annað sinn hin snarpasta. Hafði þá Hákon konungur meira lið. Lauk svo að Eiríkssynir flýðu. Sóttu þeir þá suður af hálsinum en sumt lið þeirra opaði suður á bergið og fylgdi Hákon konungur þeim. Völlur sléttur er austan af hálsinum og vestur á bergið og þá hamrar brattir vestur af. Þá opuðu menn Gamla upp undan á bergið en Hákon konungur sótti að þeim svo djarflega að hann drap suma en sumir hljópu vestur af berginu og voru hvorirtveggju drepnir og skildist konungur svo fremi við er hvert barn var dautt.
  

  26. Fall Gamla konungs

  Gamli Eiríksson flýði og af hálsinum og ofan á jöfnu fyrir sunnan bergið. Þá sneri Gamli konungur enn í mót og hélt upp orustu. Kom þá enn lið til hans. Þá komu og allir bræður hans með miklar sveitir. Egill ullserkur var þá fyrir Hákonar mönnum og veitti harða atgöngu og skiptust þeir Gamli konungur höggum við. Fékk Gamli konungur sár stór en Egill féll og mart lið með honum.
  Þá kom að Hákon konungur með þær sveitir er honum höfðu fylgt. Varð þá enn ný orusta. Sótti þá enn Hákon konungur hart fram og hjó menn til beggja handa sér og felldi hvern yfir annan.
  Svo segir Guttormur sindri:
  
  Hræddr fór hjörva raddar
  herr fyr málma þverri.
  Rógeisu gekk ræsir
  ráðsterkr framar merkjum.
  Gerra gramr í snerru
  geirvífa sér hlífa,
  hinn er yfrinn gat jöfra
  óskkvánar byr mána.
  Eiríkssynir sáu falla menn sína alla vega frá sér. Þá snúast þeir á flótta til skipa sinna en þeir er fyrri höfðu flúið á skipin, þá höfðu þeir út hrundið skipunum en sum skipin voru þá uppi fjöruð. Þá hljópu allir Eiríkssynir á sund og það lið er þeim fylgdi. Þar féll Gamli Eiríksson en aðrir bræður hans náðu skipunum og héldu brott síðan með það lið er eftir var og héldu síðan suður til Danmarkar.
  

  27. Heygður Egill ullserkur

  Hákon konungur tók þar skip þau er uppi hafði fjarað er átt höfðu Eiríkssynir og lét draga á land upp. Þar lét Hákon konungur leggja Egil ullserk í skip og með honum alla þá menn er af þeirra liði höfðu fallið, lét bera þar að jörð og grjót. Hákon konungur lét og fleiri skip upp setja og bera á valinn og sér þá hauga enn fyrir sunnan Fræðarberg.
  Eyvindur skáldaspillir orti vísu þessa þá er Glúmur Geirason hældist í sinni vísu um fall Hákonar konungs:
  
  Fyrr rauð Fenris varra
  flugvarr konungr sparra,
  málmhríðar svall meiðum
  móðr, í Gamla blóði,
  þá er óstirfinn arfa
  Eiríks of rak, geira
  nú tregr gæti-Gauta
  grams fall, á sjá alla.
  Hávir bautasteinar standa hjá haugi Egils ullserks.
  

  28. Hersaga til Hákonar konungs

  Þá er Hákon konungur Aðalsteinsfóstri hafði verið konungur í Noregi sex vetur og tuttugu, síðan er Eiríkur bróðir hans fór úr landi, þá varð það til tíðinda að Hákon konungur var staddur á Hörðalandi og tók veislu í Storð á Fitjum. Hafði hann þar hirð sína og bændur marga í boði sínu.
  En er konungur sat yfir dagverðarborði þá sáu varðmenn er úti voru að skip mörg sigldu sunnan og áttu eigi langt til eyjarinnar. Þá mælti hver við annan að segja skyldi konungi, að þeir hugðu að her mundi að þeim fara. En það þótti engum dælt að segja konungi hersögu því að hann hafði þar mikið við lagt hverjum er það gerði en það þótti þó ógeranda að konungur vissi eigi þetta. En þá gengur einnhver þeirra inn í stofuna og bað Eyvind Finnsson ganga út með sér skjótt, segir að hin mesta nauðsyn var á. Eyvindur gekk þegar er hann kom út þar er sjá mátti til skipanna.
  Þá sá hann þegar að þar fór her mikill, gekk aftur þegar í stofuna og fyrir konung og mælti: «Lítil er líðandi stund en löng matmáls stund.»
  Konungur leit móti honum og mælti: «Hvað fer?»
  Eyvindur kvað:
  
  Blóðöxar týja beiða
  brynþings fetilstinga,
  oss gerast hneppt, hins hvassa
  hefnendr, setuefni.
  Heldr er vant, en eg vildi
  veg þinn, konungur, segja,
  fám til fornra vápna
  fljótt, hersögu dróttni.
  Konungur segir: «Ertu svo góður drengur Eyvindur að þú munt eigi hersögu segja nema sönn sé.»
  Lét þá konungur taka ofan borðið. Gekk hann þá út og sá til skipanna, sá þá að það voru herskip, mælti þá til manna sinna hvert ráð taka skyldi, hvort berjast skal með lið það er þeir hafa eða ganga til skipa og sigla norður undan.
  «Er oss það auðsætt,» segir konungur, «að vér munum nú berjast við liðsmun miklu meira en fyrr höfum vér átt og hefir oss oft þó þótt mikill misjafnaður liðs vors þá er vér höfum orustu átt við sonu Gunnhildar.»
  Menn veittu hér ekki skjótan úrskurð.
  Þá segir Eyvindur:
  
  Samira, Njörðr, enn norðar,
  naddregns, hvötum þegni,
  vér getum bili að bölva,
  borðmærar skæ færa.
  Nú er það er rekr á Rakna
  rymleið flota breiðan,
  grípum vér í greipar
  gunnborð, Haraldr sunnan.
  Konungur svarar: «Hraustlega er þetta mælt og nær skaplyndi mínu en þó vil eg heyra fleiri manna úrskurð um þetta mál.»
  En er menn þóttust skilja hversu konungur vildi vera láta þá svöruðu margir, sögðu að heldur vildu falla með drengskap en flýja fyrir Dönum að óreyndu, sögðu að oft höfðu þeir sigur fengið þá er þeir höfðu barist við minna lið.
  Konungur þakkaði þeim vel orð sín og bað þá vopnast og svo gera menn. Konungur steypir brynju á sig og gyrðir sig með sverðinu Kvernbít, setur á höfuð sér hjálm gullroðinn, tekur kesju í hönd sér og skjöld á hlið. Þá skipar hann hirðinni í eina fylking og bóndum þar með og setti upp merki sín.
  

  29. Frá fylking Eiríkssona

  Haraldur Eiríksson var þá höfðingi yfir þeim bræðrum eftir fall Gamla. Þeir bræður höfðu þar her mikinn haft sunnan af Danmörku. Þar voru þá í liði með þeim móðurbræður þeirra, Eyvindur skreyja og Álfur askmaður. Þeir voru sterkir menn og hraustir og hinir mestu manndrápamenn. Eiríkssynir héldu skipum sínum til eyjarinnar og gengu á land upp og fylktu. Og er svo sagt að eigi væri minni liðsmunur en sex menn mundu vera um einn, að Eiríkssynir mundu fjölmennari.
  

  30. Frá fylking Hákonar konungs

  Hákon konungur hafði þá fylkt liði sínu og segja menn svo að konungur steypti af sér brynjunni áður orusta tókst.
  Svo segir Eyvindur skáldaspillir í Hákonarmálum:
  
  Bróður fundu þær Bjarnar
  í brynju fara,
  konung hinn kostsama,
  kominn und gunnfána.
  Drúptu dólgráar
  en darraðr hristist.
  upp var þá hildr um hafið.
  Hét á Háleygi
  sems á Hólmrygi
  jarla einbani,
  fór til orustu.
  Gott hafði hinn göfgi
  gengi Norðmanna
  ægir Eydana,
  stóð und árhjálmi.
  Hrauðst úr hervoðum,
  hratt á völl brynju
  vísi verðungar,
  áðr til vígs tæki.
  Lék við ljóðmögu,
  skyldi land verja
  gramr hinn glaðværi,
  stóð und gullhjálmi.
  
  Hákon konungur valdi mjög menn í hirð með sér að afli og hreysti svo sem gert hafði Haraldur konungur faðir hans. Þórálfur hinn sterki Skólmsson var þar og gekk á aðra hlið konungi. Hann hafði hjálm og skjöld, kesju og sverð það er kallað var Fetbreiður. Það var kallað að þeir Hákon konungur væru jafnsterkir.
  Þess getur Þórður Sjáreksson í drápu þeirri er hann orti um Þórálf:
  
  Þar er böðharðir börðust
  bands jódraugar landa,
  lystr gekk her til hjörva
  hnits í Storð á Fitjum,
  og gimslöngvir ganga
  gífrs hlémána drífu
  nausta blakks hið næsta
  Norðmanna gram þorði.
  En er fylkingar gengu saman varð þar orusta óð og mannskæð. Og er menn höfðu skotið spjótum þá brugðu menn sverðum. Gekk þá Hákon konungur og Þórálfur með honum fram um merkið og hjó til beggja handa.
  Svo segir Eyvindur skáldaspillir:
  
  Svo beit þá sverð
  úr siklings hendi
  voðir Váfaðar
  sem í vatn brygði.
  Brökuðu broddar.
  Brotnuðu skildir.
  Glumruðu glymringar
  í gotna hausum.
  Tröddust törgur
  fyr Týs og bauga
  hjalta harðfótum
  hausar Norðmanna.
  Róma varð í eyju.
  Ruðu konungar
  skírar skjaldborgir
  í skatna blóði.
  
  Hákon konungur var auðkenndur, meiri en aðrir menn. Lýsti og af hjálminum er sólin skein á. Var vopnaburður mikill að honum. Þá tók Eyvindur Finnsson hött og setti yfir hjálm konungs.
  

  31. Fall Eyvindar skreyju

  Eyvindur skreyja kallaði þá hátt: «Leynist Norðmanna konungur nú eða hefir hann flúið eða hvar er nú gullhjálmurinn?»
  Gekk Eyvindur þá fram og Álfur bróðir hans með honum og hjuggu til beggja handa og létu sem óðir eða galnir væru.
  Hákon konungur mælti hátt til Eyvindar: «Haltu svo fram stefnunni ef þú vilt finna Norðmanna konung.»
  Svo segir Eyvindur skáldaspillir:
  
  Baðat valgrindar vinda
  veðrheyjandi Skreyju,
  gumnum hollr né gulli,
  Gefnar sinni stefnu,
  «ef sökkspenni svinnan
  sigrminnigr vilt finna,
  fram haltu, njótr, að nýtum
  Norðmanna gram, hranna.»
  Var þá og skammt að bíða að Eyvindur kom þar, reiddi upp sverðið og hjó til konungs. Þórálfur skaut við honum skildinum og stakraði Eyvindur við en konungur tók sverðið Kvernbít tveim höndum og hjó til Eyvindar ofan í hjálminn, klauf hjálminn og höfuðið allt í herðar niður. Þá drap Þórálfur Álf askmann.
  Svo segir Eyvindur skáldaspillir:
  
  Veit eg, að beit hinn bitri
  byggving meðaldyggvan
  búlka skíðs úr báðum
  benvöndr konungs höndum.
  Ófælinn klauf Ála
  éldraugr skarar hauga
  gullhjöltuðum galtar,
  grandaðr Dana, brandi.
  Eftir fall þeirra bræðra gekk Hákon konungur svo hart fram að þá hrökk allt fólk fyrir honum. Slær þá í lið Eiríkssona felmt og flótta því næst en Hákon konungur var í öndverðri sinni fylking og fylgdi fast flóttamönnum og hjó títt og hart. Þá flaug ör ein er fleinn er kallaður og kom í hönd Hákoni konungi upp í músina fyrir neðan öxl.
  Og er það margra manna sögn að skósveinn Gunnhildar sá er Kispingur er nefndur hljóp fram í þysinum og kallaði: «Gefið rúm konungsbananum,» og skaut fleininum til Hákonar konungs.
  En sumir segja að engi viti hver skaut. Má það vel og vera því að örvar og spjót og alls konar skotvopn flugu svo þykkt sem drífa.
  Fjöldi manns féll af Eiríkssonum, bæði á vígvellinum og á leið til skipanna og svo í fjörunni og fjöldi hljóp á kaf. Mart komst á skipin, allir Eiríkssynir, og reru þegar undan en Hákonar menn eftir þeim.
  Svo segir Þórður Sjáreksson:
  
  Varði varga myrðir
  vítt, svo skal frið slíta,
  jöfur vildu þann eldast,
  öndvert fólk, að löndum.
  Starf hófst upp þá er arfi,
  ótta vanr á flótta,
  gulls en gramr var fallinn,
  Gunnhildar kom sunnan.
  Þrótt, var sýnt þá er settust
  sinn róðrs við þröm stinnan,
  maðr lét önd og annar
  ófár, búendr sárir.
  Afreks veit það er jöfri
  allríkr í styr slíkum
  göndlar Njörðr, sá er gerði,
  gekk næst, hugins drekku.
  

  32. Dauði Hákonar konungs

  Hákon konungur gekk út á skeið sína, lét þá binda sár sitt en þar rann blóð svo mjög að eigi fékk stöðvað. Og er á leið dag þá ómætti konung. Sagði hann þá að hann vill fara norður á Alreksstaði til bús síns.
  En er þeir komu norður að Hákonarhellu þá lögðu þeir þar að. Var þá konungur nær lífláti. Kallaði hann þá á vini sína og segir þeim skipan þá er hann vill hafa á um ríkið. Hann átti dóttur eina barna er Þóra hét en engan son. Hann bað þá senda þau orð Eiríkssonum að þeir skyldu konungar vera yfir landi en hann bað af þeim virkta vinum sínum og frændum.
  «En þótt mér verði lífs auðið,» segir hann, «þá mun eg af landi fara og til kristinna manna og bæta það er eg hefi brotið við guð en ef eg dey hér í heiðni þá veitið mér hér gröft þann er yður sýnist.»
  Og litlu síðar andaðist Hákon konungur þar á hellunni sem hann hafði fæddur verið.
  Hákon konungur var svo mjög harmaður að bæði vinir og óvinir grétu dauða hans og kölluðu að eigi mundi jafngóður konungur koma síðan í Noreg. Vinir hans fluttu lík hans norður á Sæheim á Norður-Hörðaland og urpu þar haug mikinn og lögðu þar í konung með alvæpni sitt og hinn besta búnað sinn en ekki fé annað. Mæltu þeir svo fyrir grefti hans sem heiðinna manna siður var til, vísuðu honum til Valhallar.
  Eyvindur skáldaspillir orti kvæði eitt um fall Hákonar konungs og svo það hversu honum var fagnað. Það eru kölluð Hákonarmál og er þetta upphaf:
  
  Göndul og Skögul
  sendi Gautatýr
  að kjósa um konunga,
  hver Yngva ættar
  skyldi með Óðni fara
  og í Valhöllu vera.
  Bróður fundu þær Bjarnar
  í brynju fara,
  konung hinn kostsama,
  kominn und gunnfána.
  Drúptu dólgráar
  en darraðr hristist.
  upp var þá hildr um hafið.
  Hét á Háleygi
  sems á Hólmrygi
  jarla einbani,
  fór til orustu.
  Gott hafði hinn göfgi
  gengi Norðmanna
  ægir Eydana,
  stóð und árhjálmi.
  Hrauðst úr hervoðum,
  hratt á völl brynju
  vísi verðungar,
  áðr til vígs tæki.
  Lék við ljóðmögu,
  skyldi land verja
  gramr hinn glaðværi,
  stóð und gullhjálmi.
  Svo beit þá sverð
  úr siklings hendi
  voðir Váfaðar
  sem í vatn brygði.
  Brökuðu broddar.
  Brotnuðu skildir.
  Glumruðu glymringar
  í gotna hausum.
  Tröddust törgur
  fyr Týs og bauga
  hjalta harðfótum
  hausar Norðmanna.
  Róma varð í eyju.
  Ruðu konungar
  skírar skjaldborgir
  í skatna blóði.
  Brunnu beneldar
  í blóðgum undum.
  Lutu langbarðar
  að lýða fjörvi.
  Svarraði sárgymir
  á sverða nesi.
  Féll flóð fleina
  í fjöru Storðar.
  Blendust við roðnar
  und randar himni.
  Sköglar veðr léku
  við skýs um bauga.
  Umdu oddláar
  í Óðins veðri.
  Hneig margt manna
  fyr mækis straumi.
  Sátu þá döglingar
  með sverð um togin,
  með skarða skjöldu
  og skotnar brynjur.
  Vara sá her
  í hugum og átti
  til Valhallar vega.
  Göndul það mælti,
  studdist geirskafti:
  «Vex nú gengi goða,
  er Hákoni hafa
  með her mikinn
  heim bönd um boðið.»
  Vísi það heyrði
  hvað valkyrjur mæltu
  mærar af mars baki.
  Hyggilega létu
  og hjálmaðar sátu
  og höfðust hlífar fyr.
  «Hví þú svo gunni,» kvað Hákon,
  «skiptir, Geir-Skögul?
  Vorum þó verðir gagns frá goðum.»
  «Vér því völdum,» kvað Skögul,
  «er þú velli hélst
  en þínir fjendr flugu.»
  «Ríða við skulum,»
  kvað hin ríka Skögul,
  «græna heima goða
  Óðni að segja,
  að nú mun allvaldr koma
  á hann sjálfan að sjá.»
  «Hermóðr og Bragi,»
  kvað Hroptatýr,
  «gangið í gegn grami,
  því að konungr fer,
  sá er kappi þykir,
  til hallar hinig.»
  Ræsir það mælti,
  var frá rómu kominn,
  stóð allr í dreyra drifinn:
  «Illúðigr mjög
  þykir oss Óðinn vera.
  Sjáum vér hans um hugi.»
  «Einherja grið
  skalt þú allra hafa.
  Þigg þú að ásum öl.
  Jarla bági,
  þú átt inni hér
  átta bræðr,» kvað Bragi.
  «Gerðar vorar,»
  kvað hinn góði konungr,
  «viljum vér sjálfir hafa.
  Hjálm og brynju
  skal hirða vel.
  Gott er til gers að taka.»
  Þá það kynntist,
  hve sá konungr hafði
  vel um þyrmt véum,
  er Hákon báðu
  heilan koma
  ráð öll og regin.
  Góðu dægri
  verðr sá gramr um borinn,
  er sér getr slíkan sefa.
  Hans aldar
  mun æ vera
  að góðu getið.
  Mun óbundinn
  á ýta sjöt
  Fenrisúlfr fara,
  áðr jafngóðr
  á auða tröð
  konungmaðr komi.
  Deyr fé.
  Deyja frændr.
  Eyðist land og láð.
  Síst Hákon fór
  með heiðin goð,
  mörg er þjóð of þéuð.
  
  Текст с сайта Netútgáfan